Collection b

MAY 
2023
ISSN: 2181-3558
 
29 
INTEGRATSIYALASHGAN TA’LIM VA TADQIQOTLAR JURNALI 
JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH
Ta’lim standartlari to‘liq umumiy ta’lim hajmi va darajasini belgilaydi. Real 
dasturlar o‘z mazmuniga ko‘ra standartlardan sezilarli darajada farq qilishi 
mumkin, ular tarkibiga kiritilgan talabalarni tayyorlashning kengligi va teranligi 
bilan ajralib turadi, ammo ularning barchasi standartda ko‘zda tutilgan darajadan 
kam bo‘lmasligi shart. 
Standartlarning joriy etilishi maktab o‘quvchilarining ta’lim sifati mezonlarini 
ishlab chiqishda stixiyalilik va ixtiyoriylikni istisno qilishga, nazoratning 
obyektivligi hamda axborot mazmunini oshirishga, baholarni birlashtirishga imkon 
beradi. Ta’lim standartlarini joriy etish har bir o‘quvchining ma’lum va oldindan 
belgilangan darajadagi ta’lim hamda madaniyat darajasiga kafolatlangan yutuqlari 
masalasini hal qilishga imkon beradi. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktabining asosiy o‘quv dasturi namunaviy va ishchi 
o‘quv dasturlarini hamda maktabni moliyalashtirish uchun dastlabki hujjatlarni 
ishlab chiqish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 
Namunaviy o‘quv rejalari tavsifiy xarakterga ega bo‘lib, ular davlat bazaviy 
o‘quv dasturi asosida ishlab chiqiladi. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktabining o‘quv rejasi asosiy o‘quv dasturining 
meyorlariga muvofiq tuziladi. 
Muayyan ta’lim muassasasi manfaatlari o‘quv dasturining maktab 
komponentida o‘z aksini topadi. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktabining asosiy o‘quv rejasi bir qator meyorlarni o‘z 
ichiga oladi: 
- tahsil darajasiga ko‘ra mashg‘ulotlarning davomiyligi; 
- ta’limning har bir bosqichida haftalik o‘quv yuklamasi: asosiy, majburiy va
fakultativ mashg‘ulotlar; 
- o‘quvchilar uchun maksimal majburiy yuklama, shu jumladan fakultativ 
mashg‘ulotlar uchun ajratilgan akademik soatlarning soni; 
- jami haq to‘lanadigan yuklama soatlari. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktabi tayanch o‘quv dasturining asosini uning 
darajalari o‘rtasidagi uzluksizlik prinsipini amalga oshirish tashkil etadi. 
Tayanch reja dasturlarni, darsliklarni tuzishda yo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi, 
ammo shu bilan birga u to‘liq va sifatli ta’lim berilishini ta’minlashi ham lozim. 
Ta’limning yangi mazmuni muqobil o‘quv dasturlari va darsliklar bilan 
belgilanadigan o‘zgaruvchanligi, o‘quvchining 
individual qobiliyatlarini 
rivojlantirish va ijodiy faol shaxsni shakllantirishga imkon beradigan turli 
darajadagi ta’lim darajasi bilan ajralib turadi. Yakuniy bosqich mashg‘ulotlarida 
tabaqalashtirishni amalga oshirish ayniqsa muhimdir. 
Ta’lim jarayonining maqsadi va natijasi bo‘yicha ma’lum bir ma’lumotli 
shaxsni, uning vositasi deyilganda - natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan 
texnologiyalarni tushunamiz. 
Ta’lim natijalarining ko‘rsatkichlari va mezonlarini izlash ta’limning 
“meyorlari” tushunchasiga olib keladi, ular quyidagilar bilan ifodalanishi mumkin: 
hech bo‘lmaganda ma’lum miqdordagi bilim olishga imkon beradigan bilim - 

---