Collection b
Yüklə 2,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MAY
2023 ISSN: 2181-3558 31 INTEGRATSIYALASHGAN TA’LIM VA TADQIQOTLAR JURNALI JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH Umumiy biologiyaning asosiy bo‘limlarini o‘z ichiga olgan 10-11-sinf “Biologiya” dasturi tomonidan taqdim etilgan bo‘lib, u fanlararo aloqalarni, namoyishlarni, ko‘nikmalarni va laboratoriya ishlarini o‘z ichiga oladi – birinchi variantdir. 10-11-sinflar “Biologiya” dasturi tomonidan taqdim etilib, bu asosiy maktab biologiya dasturining davomi (5-9-sinflar), dastur biologiyaning nazariy va amaliy asoslarini o‘rganishni nazarda tutadi – ikkinchi variant. Biologiyani chuqur o‘rganadigan sinflar uchun “Biologiya” dasturi (10-11- sinflar) tomonidan taqdim etilib, unda barcha bo‘limlar saqlanib qoladi, ammo ularning barchasi kengaytirilgan va chuqurlashtirilgan variantda o‘rganiladi, laboratoriya ishlari, ko‘rgazmali namoyish va ekskursiyalar soni ko‘paytiriladi – uchinchi variant hisoblanadi. Ekologik ta’limning mazmunli asosini ekotizimlar yangi xususiyatlarga ega bo‘lgan biotik va abiotik komponentlar to‘plami sifatidagi ta’lim tashkil etadi. Atrof-muhitning o‘zaro ta’siri - ularning turlari, ko‘rinishlari, shakllari fundamental ilmiy fanlar: klassik ekologiya, ijtimoiy ekologiya, global ekologiya, inson ekologiyasi va boshqalarning tadqiqot mavzusiga aylandi. Texnologik xarita amalga oshishi nazarda tutilayotgan o‘quv jarayoni loyihasining pasportidir. Texnologik xaritalar o‘quv jarayonining asosiy parametrlarini nihoyatda ixcham tarzda taqdim etishga imkon beradi: maqsadni belgilash, tashhislash, uy vazifasini aniqlash, loyihaning mantiqiy tuzilishi va tuzatishlar kiritish. U pedagogik natijani rejalashtirish, o‘quvchilarning ijtimoiy tajribasidan foydalanish, o‘quvchilar uchun mumkin bo‘lgan shaxsiy ahamiyatni ajratishni birlashtiradi. Texnologik xaritalar o‘quv jarayonini rejalashtirish variantlaridan biridir. Texnologik xaritada turli darajadagi vazifalar ko‘rinishidagi o‘tmishdagi bilim tajribasiga qarab ko‘p darajali o‘qitish imkoniyati mavjud bo‘lishi mumkin. Masalan, dars davomida ba’zi o‘quvchilar bitta preparatni ko‘rib chiqishlari, eskizlarini tasvirlashlari va ta’riflashlari mumkin, boshqalari bir vaqtning o‘zida ikkita preparatni ko‘rib chiqishga muvaffaq bo‘lishadi, shu bilan birga barcha farqlarni aniqlashadi. Texnologik xaritalarga asoslanib, shaxsga yo‘naltirilgan ta’limga hissa qo‘shadigan, qiziqish, bilish qobiliyatlari, tadqiqotchilik qobiliyatlarini, munozaralar paytida muloqot qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradigan modulli darslar ishlab chiqiladi. Shunday qilib, ta’lim oluvchilar funksional yondashuv orqali dastur, darslik va o‘quv qo‘llanmalarni tanlab olishlari mumkin. Shu sababli talabalarga bilim berish, o‘qitiladigan kursning metodik ta’minotini tanlash va undan foydalanish ko‘nikmalarini rivojlantirish zarur. Yosh o‘qituvchilar faoliyatini tahlili shuni ko‘rsatadiki, ular asosan namunaga ko‘ra maktablardagi mavjud darsliklar bilan ishlashadi. Shuning uchun hozirgi paytda funksional yondashuv asosida bo‘lajak biologiya o‘qituvchilarini metodik tayyorgarligini takomillashtirish zarurati tug‘ilmoqda. |