The XXXVI International Scientific Symposium "Multidisciplinary Studies of the Turkish World" The 25 th of March 2023 ISBN: 978-605-72481-0-7 Eskishehir / Türkiye ---214---
ECONOMICS / İKTİSADİ BİLİMLER / İQTİSADİ ELMLƏR AZƏRBAYCANDA İNNOVASİYA SİSTEMİNİN MÜASİR VƏZİYYƏTİ VƏ İNKİŞAF PERSPEKTİVLƏRİ Hacıyeva Aygün Alim qızı Baş müəllim
Orcid id:
0000-0002-5673-6725
Salıyeva Validə İsa qızı Baş müəllim
Orcid id: 0000-0002-8860-6343
Abbaszadə Nəsimi Əlipolad oğl Baş müəllim
Orcid id:0009-0001-4926-7166
Məmmədova Maarifə Zeylim qızı Laborant
Orcid id:0009-0009-4084-6936
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti, Azərbaycan
Abstract. The qualitative changes taking place in the modern economy indicate a fundamental change
in the factors and sources that determine economic development. The potential of traditional resources for
economic growth is becoming increasingly limited. And this causes the superiority of innovation processes in
the modern model of economic growth. Innovativeness is becoming an integral feature of the modern economy.
Orientation to innovations is one of the most important issues both today and in the near future in all areas of
human activity, including the economy.The article examines the activity and development of the national
innovation system, the possibility of its development, and offers suggestions for the development of the
innovation system.
Key words: economic progress, innovation, investment, reform, national innovation systems.
Müasir dövrdə iqtisadi fəaliyyətdə yeni texnologiyaların sürətlə dəyişən tələbə cavab verməsi, dünya
standartlarına uyğun yeni məhsulların yaradılması, yeni texnologiyaların tətbiqi, innovasiyalı inkişafın rolunu
daha da artırır. Bildiyimiz kimi, innovativ iqtisadiyyatın aparıcı sütunlarından bir olan “bilik iqtisadiyyatı”nın
ölkəmizdə daha da inkişaf etdirilməsi bu istiqamətdə atılacaq ən vacib addımlardan hesab olunmalıdır. Bu
istiqamətdə yüksək keyfiyyətli insan kapitalının və kadr hazırlığının iqtisadiyyatın və əmək bazarının
tələblərinə uyğunlaşdırılması olduqca vacibdir. (Hacıyev, 2021:s.3)
Cəmiyyətin iqtisadi tərəqqisi əsasən elmtutumlu yüksək texnoloji məhsulların istehsalı və ixracı
bazasında təmin edilir. Dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində və regionlarda onların istifadə səviyyəsi fərqlidir və
innovasiya istehlakının siyasi-iqtisadi mühitinin hazırlıq səviyyəsindən asılıdır. Bununla əlaqədar olaraq
Azərbaycanın əməyin dünya innovasiya bölgüsünə aktiv daxil olmasını təmin edən tədbirlər həyata keçirmək
lazımdır.
Dünyanın əksər inkişaf etmiş ölkələrinin əmək qüvvəsinin təxminən 20-25%-i yüksək texnologiyalar
və elm-təhsil sahəsində fəaliyyət göstərirlər. Məsələn, 2020-ci ilin Qlobal İnnovasiya İndeksi reytinqində ilk
üçlüyü İsveçrə, İsveç və ABŞ kimi dövlətlər tutmuşlar. Qeyd etmək lazımdır ki, adı çəkilən reytinqdə
Azərbaycan 82-ci yerdə qərarlaşmışdır. Bu reytinqdə ilk sırada qərarlaşan İsveçrədə yüksəkixtisaslı işçi
qüvvəsi ölkənin iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayır. Dövlət və özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirilən
tədqiqatlar, ölkədə biznes mühitini daha da yaxşılaşdırır və yeni layihələrin dəstəklənməsini
stimullaşdırır.(Hacıyev, 2021:s.2)
Əgər layihə dövlət proqramına və elmi müəssisənin proqramına uygundursa və sifarişci dövlət olarsa,
dövlət maliyyəsi cəlb olduqda innovativ layihənin təşəbbüskarı onu öz vəsaiti hesabına maliyyələşdirə
bilər.(Afuah,2003) Xarici təcrübə göstərir ki, qeyri-sabit iqtisadi sistemlər şəraitində
inflyasiya proseslərinin yüksək səviyyəsi iqtisadi subyektlərin davranışlarına güclü təsiri ilə
xarakterizə olunur;bu zaman dövlət tərəfindən birbaşa stimullaşdırma rıçaqları arxa plana keçməlidir.Burada
həlledici rol dolayı stimul rıçaqlarına aiddir:vergi güzəştləri, kredit, kredit üzrə faiz ödənişləri, sığorta,
amortizasiya və s.( Быршева,2007: s 198)
Hazırda innovasiya fəaliyyətinin əsas maliyyə mənbələri aşağıdakılardır:müxtəlif büdcələrdən
vəsaitlər(dövlət,regional,yerli);innovasiyaların maliyyələşdirilməsi üçün ixtisaslaşdırılmış büdcədənkənar
fondların vəsaitləri;müxtəlif maliyyə vasitəçilərinin resursları;xarici investisiya;fərdi investorların vəsaitləri.(