Created by Neevia Personal Converter trial version бакы 2005



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/12
tarix16.02.2017
ölçüsü4,8 Kb.
#9066
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
чапды. 
Селъан хатун атыны ойнатды, Гантуралынын гаршысна кечди. 
Гантуралы сорушду:  

 Эюзялим, сян щара эедирсян?   
Гыз деди:  

 Бяй иэид! Баш саламт олса, бюркц тапылар! Бу эялян дцшмян чохдур, эцълцдцр. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
116 
Бирэя вурушмаг эяряк, юлянимиз юлсцн, саь галанымыз гайыдыб йеня бу чадыра эялсин! – 
деди.  
Селъан хатун гылынъыны сыйырыб дцшмянин бир тяряфини гылынълайыб, эери отурду. Гачаныны 
говмады,  «аман!»  дейянини  юлдцрмяди.  Сонра  еля  билди  ки,  дцшмян  тамам  басылды, 
гайыдыб чадыра эялди. Эюрдц ки, Гантуралы йохдур. 
Еля  бу  заман  Гантуралынын  атасы-анасы  эялдиляр.  Эюрдцляр  ки,  эялин  ялиндя  ганлы 
гылынъ  дайанмыш,  оьланлары  ися  эюрцнмцр.  Анасы  оьлуну  гыздан  сорушду,  эюрялим, 
ханым, неъя сорушду:  
Ат белиндя дуран эялин!  
Гашын йай тяк гуран эялин!  
Сюйля эюряк тайын щаны? 
Сян эцняшсян, айын щаны? 
Щарда галмыш Гантуралы? 
Неъя олмуш онун щалы? 
Йохса башын кясдирмисян, 
Ат тяркиндян асдырмысан? 
Щаны оьлум, сюйля мяня? 
Гара башым гурбан сяня! 
Гыз билди ки, бу гайынанасы иля гайынатасыдыр. Гамчы иля чадыра ишаря едиб: – орайа 
дцшцн,  –  деди.  Юзц  атыны  мащмызлайыб,  бир  йцксяк  йеря  чыхды.  Бахды  ки,  бир  дярянин 
ичиндя  тоз  эащ  йыьылыр,  эащ  даьыдыр.  Атыны  гамчылайыб  тез  юзцнц  ора  йетирди.  Эюрдц  ки, 
Гантуралынын атыны вя эюзцнцн гапаьыны охламышлар, цзцнц ган бцрцмцш, дурмадан га-
ныны силир. Дцшмян дюрд тяряфдян цзяриня щцъум чякир. О ися гылынъыны сыйырыб габаьына 
кечяни говур, даьыдыр.  Селъан хатун буну эюрцб, ъанына одлар дцшдц. Бир бюлцк газа 
шащин  эирмиш  кими  дцшмянин  ичиня  ъумду.  Бу  уъундан  о  уъуна  ат  тяпиб  щамысыны 
гылынъдан кечирди.  Гантуралы бахыб эюрдц ки, кимся бир иэид онун йаьыларыны атынын дюшцня 
салыб  говур.  Селъан    хатун  олдуьуну  билмяди.  Чцнки,  йарасындан  ахан  ган  эюзлярини 
пярдялямишди. О, бу иэидя цз тутутуб бурада сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
 
Газлыг ата минян иэид, ня иэидсян? 
Дцшмян сяфин позан иэид, ня иэидсян? 
Иъазясиз бир иэидя кюмяк етмяк бизим  
                                         елдя ейиб олур, 
Мян демядян эялян иэид, ня иэидсян? 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
117 
Сяни тутуб боьазындан асарам. 
Гылынъ иля эюзял башын кясярям. 
Ей юлцмц йетмиш, иэид, ня иэидсян? 
Яйя, чых эет. 
Йохса дуруб тоэан гуш олуб учумму? 
Саггалынла боьазындан тутумму? 
Гафиллиъя сянин башын кясимми? 
Гара башын тяркя асыммы? 
Яйя гязасы йетмиш иэид, ня иэидсян? 
Гайыт эет. 
  
Селъан хатун ъавабында сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
 
Щей иэидим! 
Бяй иэидим! 
Карванында гызыл дявя, 
Кюшяйини язярми де?! 
Илхысында бядюй атлар, 
Гулунундан безярми, де?! 
Аьа йялда аьъа гойун 
Гузусуна гыйармы, де?! 
Севэилиси севэилисин 
Мейданда тяк гойармы, де?! 
 
Бяй иэидим, бу йаьынын бир уъуну сян, бир уъуну мян басыб даьытмалыйыг,– деди, – 
дюйцшя давам етди.  
Гантуралы  Селъан  хатуну  таныды.  Юзц  дя  пийада  бир  тяряфдян  ъумуб  дцшмяни 
гылынъдан кечирди.  
Онлар  иэидликля  дюйцшдцляр.  Дцшмян  басылды,  дава  гуртарды.  Селъан  хатун  пийада 
галмыш  йаралы  Гантуралыны  атынын  тяркиня  алыб,  эерийя,  дцшдцкляри  йеря  эялмякдя  олсун, 
Гантуралы юз-юзцня фикирляшди: «Аща, инди Оьуза гайдарыг, орада гызлар Селъан хатунун 
башына  йыьышар,  щяря  бир  сюз  дейиб  юзцнц  юйяр,  сюз-сюзй  эятиряр,  бу  да:  «Гантуралыны 
юлцмдян мян гуртардым» – дейиб юзцнц юйяр. Ел ичиндя рцсвай оларам. Йахшысы будур 
гызы юлдцрцм». Гантуралы атдан йеря сычрады. Гызы сясляйиб деди: 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
118 
 
Аща, Селъан  хатун, демяк, 
Инди бизим еля эетсяк, 
Гыз-эялинляр дуруб эяля, 
Сющбят едиб, дейиб – эцля, 
Щяря дуруб бир сюз дейя, 
Бир-бир юз-юзцнц юйя, 
Сян дя галхыб юйцнясян, 
Дейясян олмасайдым мян, 
Гантуралы йатмыш иди, 
Мян олмасам батмыш иди, 
Юз тяркимдя хилас етдим, 
Юлмцш иди мян дирилтдим! 
Эюзцм дюндц, кюнлцм эетди. 
Юлдцрярям сяни – деди.  

 Дцш атдан йеря! Сянинля вурушаъаьам! 
 
Гыз  ишин  ня  йердя  олдуьуну  эюрцб,  Гантуралыны  сакит  етмяйя  чалышды.  Сюйляди, 
эюрялим, ханым,  ня сюйляди: 
 
 
Бу ня сюздц, бяйим иэид, 
Юйцнмярям, юйцнмярям! 
Хош эялмяди няйим, иэид? 
Юйцнмярям, юйцнмярям! 
Юйцнся гой яр юйцнсцн, 
Гызда ня щцняр, юйцнсцн? 
Юйцнмякля юврят яр олмаз. 
Ала йорьан ичиндя долашмадыг.  
Дадалы дамаг дадыб сянля сорушмадыг. 
Аь дуваьым алтындан щеч сюйляшмядик! 
Сянля ширин сющбят едиб, яйляшмядик. 
Тез севиб, тез усандын, ня дейим сяня! 
Истяклиням, залым оьлу, гыйма мяня! 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
119 
 
Гантуралы деди: 

 Йох, ялбяття, сяни юлдцрмялийям! 
Гыз щирслянди: 

 Яйя, сарсаг оьлу, сарсаг, мян ашаьы гулпдан йапышырам, сян йухары гулпдан 
йапышырсан! Ахмаг оьлу! Охунламы, йа гылынъламы дюйцшмяк истяйирсян? Буйур! – деди, 
–  атыны  чапды,  щцндцр  бир  йеря  чыхды.  Садагындан  дохсан  охуну  йеря  тюкдц.  Ики  охун 
дямирини чыхартды. Бирини эизляди, бирини ялиня алды. Дямирли охла атмаьа гыймады. 
Гантуралыйа: 

 Иэид, ат охуну! – деди. 
Гантуралы деди: 

 Гызларын йолу яввялдир. Яввял сян ат! 
 
Гыз бир охла Гантуралыны нишан алды атды. Еля атды ки, башында олан бит айаьына енди, 
тцкляри  биз-биз  дурду.  О,  ъаваб  охуну  атмады,  иряли  эялиб  Селъан  хатуну  гуъаглайыб 
баьрына басды. Юпцшдцляр, барышдылар. 
 
Гантуралы бурада сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 

 Зяриф донла шюля сачыб, эейин, бязян! 
Йерийяндя йер басмайыб, санки цзян! 
Гар цстцня ган даммыш тяк ал бянизлим! 
Гоша бадам сыьмайан о дар аьызлым. 
Гялямчиляр чала билмяз гара гашлым! 
Бурмасы гырх тутамлыг гара сачлым! 
Аслан ъинслим! Солтан гызы! 
Йанаглары ал-гырмызы! 
Сяни бурда сынардым мян?! 
Яэяр сяня гыйар олсам, 
Юз ъаныма гыйардым мян! 
 
Селъан хатун бурада сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш:  
 
Бизим елдя мян йеримдян дуранда, 
Щяля бир охум да эетмямиш боша. 
О ала даьлара ова чыханда, 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
120 
Кейики, ъейраны вуруб йыханда, 
Гарайал атыма гамчы вуранда, 
Дямирсиз бир охла эириб саваша, 
Сяня гыйармыдым, севэилим? Щаша! 
Ираьындан тутубан йахынындан эялишдиляр. 
Эизли йаха тутубан ийляшдиляр. 
Дадлы дамаг верибян сорушдулар. 
Аь-боз атлар минибян чапышдылар. 
 
Оьланын  ата-анасынын  йанына  эялдиляр.  Гантралынын  атасы  оьлуну  эюрцб  шцкцрляр 
еляди. Анасы ону баьрына басды. 
Ганлы Гоъа оьлу иля, эялини иля Оьуза эирди. Эюмэюй эцллц-чичякли чямяндя чадырлар 
гурдурду. Атдан айгыр, дявядян буьра, гойундан гоч гырдырды. Бюйцк той еляди. Бцтцн 
Оьуз елини тойа чаьырды. 
Алтунлуъа эцнлцйц тикиб, Гантуралы эярдяйя эирди, мурадына, арзусуна чатды. 
Дядям  Горгуд  эялиб,  гопузуну  синясиня  басыб  шадлыг  чалды,  бой  бойлады,  сюй 
сюйляди, гящряманларын башына ня эялдийини сюйляди. 
Бу дастаны дцздц – гошду, Гантуралы иля Селъан хатунун дастаны олсун, – деди. 
Инди щаны дедийим бяй ярянляр, 
Дцнйайа «мяним» дейянляр?! 
Йер эизляди, яъял алды, 
Фани дцнйа кимя галды?! 
Эялимли-эедимли дцнйа, 
Сон уъу юлцмлц дцнйа! 
 
Дядя Горгуд бир даща алгышлар сюйляди: 
 

 Яъял эялдикдя Танры сяни ары имандан 
                                                     айырмасын. 
Гадир сяни намярдя мющтаъ елямясин. 
Аллащ верян цмцдин цзцлмясин. 
Аэ алнында беш кялмя дуа гылдыг, гябул олсун.  
Амин дейянляр дидар эюрсцн. 
Йыьышдырсын, дцрцшдцрсцн эцнащынызы 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
121 
Ады эюрклц Мящяммяд Мустафайа баьышласын, 
                                                     ханым, щей! 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ЙЕЙНЯЙИН ДАСТАНЫ 
 
Бир  эцн  Гамьан  оьлу  Хан  Байандыр    йериндян  дурмушду.  Эюй  чямяндя  аьбан 
евлярини  гурмушду,  уъа  сейваны  эюй  цзцня  ашынмышды.  Ич  оьуз,  Дыш  Оьуз  бяйляри 
сющбятиня дярилмишди, йемя-ичмя иди.    
Газлыг  Гоъа  дейирдиляр,  бир  киши  вар  иди,  Байандыр  ханын  вязири  иди.  Шярабын  тясири 
башына вурду,  дизляри цзяриня чюкдц, Байандыр  хандан хащиш еляди ки, йцрцшя чыхмаг 
цчцн она иъазя версин. 
Байандыр хан деди: 

 Щара истяйирсян, эет! 
Газлыг  Гоъа  дцнйа  эюрмцш,  иш  билян  адам  иди.  Йарарлы  кишиляри  йанына  ъям  еляди. 
Йараьы-ярзагы  иля  йола  дцшдц.  Чох  даьлар,  дяряляр  ашды,  эцнлярин  бириндя  Дцзмцрд 
галасына эялиб чыхды. Гара дяниз кянарында иди, о галанын бир Тякуру вар иди. Адына Аршын 
оьлу  Диряк  Тякур  дейярдиляр.  Онун  алтмыш  аршын  гамяти  вар  иди.  Алтмыш  батман
*
  
аьырлыьында эцрз
**
 эяздирярди. Еля гаты, мющкям йайы вар иди ки, юзцндян башга щеч кяс 
чякя билмязди. 
Газлыг гоъа галайа чатан кими дюйцшя башлады. 
Аршын оьлу Диряк галадан чюля чыхды, мейдана эирди: кимдир щяриф, эялсин! – деди. 
Газлыг  Гоъа  ону  эюрян  кими  гарагоч  атына  минди,  йел  кими  йетди,  йелям  кими 
йапышды, вар эцъц иля онун башына бир гылынъ ендирди, лакин зярря гядяр кясмяди. 
                                                            
*
 
Б а т м а н – кечмишдя мцхтялиф аьырлыгда (3-8 килограм) чяки ващиди 
**
 Э ц р з – кечмишдя силащ нювляриндян бири: топпуз, ямуд 
 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
122 
Нювбят Аршын оьлу Диряйя чатды. О алтмыш батман эцрз иля Газлыг Гоъайа еля бир 
тяпмяъя вурду ки, дцнйа башына фырланды. Аьзындан, бурнундан ган шорлады. 
Аршын оьлу Диряк Газлыг Гоъаны гармалайыб тутду, эютцрцб галайа салды. Йолдашлары 
буну эюрян кими, гачыб ъанларыны эцъля гуртардылар. 
Газлыг Гоъа дцз он алты ил Дцзмцртд галасында дустаг галды. Сонра, Ямян дейирляр 
Оьуз пящляванларындан бир киши алты дяфя орайа щцъум етди галаны ала билмяди. 
Газлыг Гоъа эедяндя арвады щамиля иди. Сонра бир оьланъыг доьду. Он алты йашына 
эирди,  иэид  бир  оьлан  олду.  Атасыны  юлмцш  билирди.  Чцнки  йасаг  елямишдиляр,  онун  дустаг 
олдуьуну ушаг билмирди. Эизли сахлайырдылар. Оьланын ады Йейняк иди.  
Эцнлярин бириндя Йейняк йолдашлары иля бир йердя йейиб-ичиб яйлянирдиляр. Гараэцня 
оьлу Гарбудаг иля сюзляри чяп эялди, эилейляшдиляр. Бир-бириля сюзляшдиляр. 
Гарабудаг деди: 

  Бурада  нийя  лаф  вуруб  отурурсан,  эур-эур  эурулдайырсан.  Беля  ки  гочагсанса, 
эет атаны гуртар, он алты илдир Дцзмцрд галасында дустагдыр. 
Йейняк  бу  хябяри  ешидян  кими  цряйи  йериндян  ойнады,  гара  баьры  сарсылды.  Айаьа 
галхды, Байандыр Ханын щцзуруна эялди. Баш ендириб йер юпдц, сюйляди, эюрялим, ханым, 
ня сюйляди: 
 
Сящяр-сящяр дурубсан, 
Евлярини гурубсан. 
Товла-товла гоч атлы, 
Сцфряси бол немятли, 
Гатар-гатар дявяли, 
Бюйцк елли-обалы, 
Тцркцстанын диряйи, 
Елин аьли, цряйи! 
Галмыш иэид архасы, 
Сян ей хасларын хасы, 
Халгын шири, асланы, 
Гарачугун гапланы, 
Мискинлярин цмиди, 
Иэидлярин иэиди, 
Мяня кюмяк вер, эедим, 
Атамы хилас едим! 
 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
123 
 

  Мян  атамы  индийя  гядяр  юлмцш  билирдим.  Инди  билдим  ки,  о,  саьдыр,    дцшмян 
галасында  дустагдыр.  Дювлятли  башын  цчцн  мяня  гошун  вер,  атам  дустаг  олан  галайа 
эюндяр. 
Байандыр Хан  буйурду: 
— 
Ийирми дюрд санчаг бяйи эялсин! – деди. 
Хябяр вердиляр Оьуз гящряманлары йыьышыб эялдиляр. 
Байандыр Хан деди: 
— 
Яввялъя дямир гапы Дярбянддя бяй олан, гарьы ъидасынын уъунда яр бюйцрдян, 
дюйцшя эирдикдя «кимсян?» – дейиб, сормайан Гыйан Сялъуг оьлу Дяли Дондяр сянинля 
эетсин! 
 —  Айгыр  эюзлц  суйунда  ат  цздцрян,  ялли  йедди  галанын  килидини  алан,  Яйлик  гоъа 
оьлу Дюнябилмяз Дцляквуран сянинля эетсин. 
— 
Гоша бцръдян гыйан оху йеря сарпмайан, Буьрачы оьлу Елалмыш сянинля эетсин. 
— 
Цч кяря йаьы эюрмяся ган аьлайан Доьсун оьлу Рцстям сянинля эетсин. 
— 
Яждащалар аьзындан адам алан Дяливуран сянинля эетсин. 

 «Йерин бир уъундан о бири уъуна йетям» - дейян Соьан Сары сянинля эетсин. 
Саймагла  гуртаран дейил  Оьуз гящряманлары.  Байандыр  Хан  ийирми  дюрд  танынмыш 
гящряманы юз дястяляри иля Йейняйя йолдаш верди, эедин, – деди, – Уьурунуз ачыг ол-
сун! 
Сабаща вядя гойдулар. Щамы щазыр йараьыны эюрмяк цчцн евляриня даьылышды. 
О эеъяси Йейняк йуху эюрдц. Сящяр дуруб йолдашларына данышды, деди: 
— 
Йолдашларым, билмирсиниз, эеъя йухуда няляр эюрдцм? Эюз ачыб тамам башга 
бир  дцнйа  эюрдцм.  Алп  иэидляри  йаныма  салдым.  Аь  саггаллы  Дядям  Горгуддан  юйцд 
алдым.  Ирялидя  йатан  гара  даьлары  ашдым.  Габагда  эюрцнян  Гара  дянизя  йетдим. 
Аьаъдан эями йондум, кюмляйими чыхарыб йелкян гурдум. Ирялидя йатан дянизи дялдим. 
Габагда  эюрцнян  гара  даьын  бир  йанында  алны-башы  габарыг  бир  киши  эюрдцм.  Дуруб 
айаьа галхдым. Гарьы дилли сцнэцм иля о кишини санъмаг цчцн дюндцм, эюзцмцн уъу 
иля  она  бахдым.  Бир  дя  эюрям  юз  дайым  Ямян  имиш!  Йахынлашыб  салам  вердим.  Яввял 
танымамышдым: – Оьуз гящряманларындан кимсян? – дедим. 
Эюз галдырыб цзцмя бахды: 
— 
Оьул, Йейняк, щара эедирсян? – деди. 
Таныдым, дедим: 
— 
Дцзмцрд галасына эедирям, дайы, атамы хилас етмяк цчцн эедирям. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
124 
Бурада дайым сюйляди, эюрцн ня сюйляди: 
Йедди иэид нясилимдя мян тяк иэид олмамышды, 
Йедди байырын гурдуна бянзярди иэидлярим, 
Йедди баьла гурулурду мяним йайым, 
Биляйиндян дцм гызыл иди мяним охум. 
Йедди  гатла  эетдим  о  галаны  ала  билмядим,  эери  дюндцм,  бала,  сян  мяндян 
гочагмы чыхаъагсан? Йейняк? Дюн, эери гайыт. 
Йейняк йухусунда дайысына сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
Галхыб, дайы, сян йериндян дуранда, 
Иэидляри сясляйиб гый вуранда, 
Ады бялли иэидлярля эетмядин, 
Она эюря галаны фятщ етмядин. 
Инди, дайы, дюнмярям мян бу йолдан, 
Яр ярдян цстцндцр, аьыл аьылдан. 
Йолундан дюнмяся киши йахшыдыр. 
Аьылла ишляся, иши йахшыдыр. 
Йейняк бу  йухусуну наьыл  едяндя  дайысы  да  о  йахында  иди.  О  да  эялди.  Иэидлярин 
дястяси йыьышды, сыраланды, йола дцзялди. 
Арадан  бир  нечя  эцн  кечмиш  Дцзмцрд  галасына  эялиб  чатдылар.  Дювря  гуруб 
дцшдцляр. Гаровулчулар Аршын оьлу Диряк тякура хябяр апардылар. О, ешидян кими силащыны 
тахыб галадан чюля чыхды. Мейдана эириб юзцня мцгабил истяди. 
Гыйан Сялъуг оьлу Дяли Дондяр иряли кечди. Алтмыш тутам узун ъидасыны голтуьуна 
гысыб щярифи гаршыдан чалмаг истяди. Аршын оьлу Диряк гармалайыб сцнэцнц Дяли Дондярин 
ялиндян  алды.  Она  алтмыш  батман  эцрзц  иля  бир  тяпмяъя  вурду  ки,  дцнйа  эюзцндя 
гаралды. Атыны дюндярди, эери эялди. 
Дюнябилмяз  Дцляквуран  иряли  кечди. Алты  пярли чомаьы  иля ат  тяпди,  эялиб  йухарыдан 
ашаьы тякура чалды. Тякур гармалайыб бунун да чомаьыны ялиндян алды. Эцрзля еля вур-
ду ки, бу да эцъля гачыб ъаныны гуртарды. 
Бу дяфя Газлыг Гоъа оьлу Йейняк гейрятя эялиб юзц мейдана чыхды. О, йарадан 
Аллаща цз тутуб ону юйду, кюмяк истяди, деди:     
Уъалардан уъасан, 
Кимся билмяз неъясян. 
Сян атадан олмадын, 
Анадан доьулмадын. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
125 
Кимся ризэин йемядин, 
Кимсяйя эцъ етмядин, 
Щамы йердя ящядсян, 
Аллащц сямядсян. 
Адямя сян таъ вурдун, 
Шейтана лянят гылдын, 
Бир сучундан ютяри, 
Барэащындан сцрдцн. 
Нямруд эюйя ох атды, 
Балыьы гаршы тутдун. 
Улулугда щяддин йох, 
Сянин бойун, гяддин йох, 
Вя ъисимля ъяддин йох. 
Басдыьын бялиртмяйян, 
Вурдуьун улатмайан, 
Кясдиэин ганатмайан, 
Басдыэын сындырмайан, 
Йахдыьын йандырмайан 
Гадир Танры, 
Эютцрдцйцн эюйя йетирян, 
Гарьадыьын гящр едян Улу танры.  
  
Сяня сыьындым, сяндян мядяд, – деди, атыны мащмызлады, иряли атылды, йел кими йетди, 
йелям  кими  йапышды,  тякурун  чийниня  бир  гылынъ  чалды.  Эейимини-кеъимини    доьрады.  Алты 
бармаг  дяринлийиндя  гылынъ  онун  бядяниня  ишляди.  Гара  ганы  шорлады,  гойну-голтуьу 
ганла  долду.  Гара  башы  бцкцлдц,  дцшдц.  Гайыдыб  юзцнц  эцъля  галайа  салмаг  истяди. 
Йейняк  ат  салыб,  юзцнц  далдан  йетирди.  Лап  гапынын  аьзында  гара  поладцз  гылынъы  
янсясиндян еля вурду ки, Аршын оьлу Диряйин башы топ кими дийирляниб йеря дцшдц. 
Ондан сонра Йейняк дюнцб гошунун ичиня гайытды.    
Дцшмянляр  Аршын  оьлу  Диряйин  щялак  олдуьуну  эюрцб,  Газлыг  Гоъаны  щябсдян 
чыхартдылар.  Ялини-голуну  ачыб  бошладылар.  О,  Оьуз  гящряманларынын  йанына  чыхыб  эялди: 

 Щей, иэид, тякуру ким юлдцрдц? – дейиб, сюйляди, эюрялим, ханым, ня сюйляди: 
Карванымда аь майаны йцклц гойдум, 
Няйи олду? Нярми, майамыдыр, билмядим, 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
126 
Аьа йялда аьъа гойуну йцклц гойдум, 
Гоч олду, гойун олду, билмядим. 
Ала эюзлц щалалымы йцклц гойдум, 
Оьлан доьду, гызмы доьду, билмядим. 
Билмяк истярям, иэидляр, дейин мяня. 
 
Йейняк атасынын гаршысына чыхды. Бурада сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
 
Карванынын дявясини 
Йцклц гойдун, няр олду. 
Аьа йялда аьъа гойуну 
Йцклц гойдун, гоч олду. 
Ала эюзлц хатунуну 
Йцклц гойдун, аслан олду, – деди: 
Йейняк  атасы  иля  гуъаглашыб  эюрцшдц.  Ондан  галан  бцтцн  иэидляр  щамысы  эялиб 
Газлыг гоъа иля эюрцшдцляр. Бцтцн Оьуз атлылары йенидян дцшмяня щцъума кечиб йцрцш 
етдиляр, щасары даьыдыб, галаны алдылар, йяьмаладылар. 
Йейняк атасыны  хилас  етди.  Шейпур  чалынды,  тавуллар  вурулду,  гящряманлар  эерийя  – 
Оьуза дюндцляр. 
Мяълис гурулду, сцфряляр ачылды. Дядям Горгуд мяълися эялди, гопузуну эютцрцб, 
сой сюйляди, бой бойлады. Хейир-дуа верирям ханым, бу Оьузнамя Йейняйин олсун, – 
деди:  
  

 Йерли гара даьын йыхылмасын! 
Кюлэялиъя габа аьаъын кясилмясин. 
Аьсаггаллы атан йери уъмаг олсун!  
Аьбирчякли анан йери бещишт олсун! 
Танры сяни ахыр эцнядяк ары имандан айырмасын. 
Аь алнында беш кялмя дуа гылдыг, гябул олсун!  
Эцнащымызы улу Танры Мящяммяд Мустафанын  
                 цзц суйуна баьышласын, ханым щей!   
 
БАСАТЫН ДАСТАНЫ 
 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
127 
Бир эцн Оьуз ели сакит отурдуьу йердя йаьылар юлкяйя басгын етди. 
 
Елин сакит щяйаты, 
Онун тойу, бцсаты, 
Дава иля позулду. 
Алай йола дцзцлдц. 
Атылдылар мейдана 
Вятянин иэидляри. 
Бойанды гызыл гана 
Минлярля халг ясэяри! 
Бюйцк бир саваш олду, 
Гылынъларын сясиндян 
Вя ат кишнямясиндян 
Даьлар лярзяйя эялди, 
Ащлар эюйя йцксялди! 
Ахыр дцшмян говулду, 
Дава-далаш совулду. 
Ел кюч едиб эедяркян, 
Бир ушаг дцшдц галды. 
Эеъя ширляр, пялянэляр, 
Ону дювряйя алды. 
Шир вуруб пянъясини 
Ону йердян эютцрдц. 
Баласына йем цчцн 
Йувасына эятирди. 
Бала шир эюрян кими 
Ушагла пянъяляшди. 
Ушаг да бярк дайаныб, 
Бала ширля эцляшди. 
Бир-бириня цнс едиб, 
Онлар ойнаглашдылар. 
Дуруб гаршы-гаршыйа 
Майаллаг да ашдылар. 
Буну эюрян ана шир, 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
128 
Ушаьа салды мещир, 
Охшайыб верди ямъяк, 
Ушаг бюйцдц шир тяк. 
Айлар, илляр ютцшдц. 
Йеня бир эцн ел эялиб, 
Яввялки йурда дцшдц. 
Бир ахшам ел чобаны, 
Сясляди ел-обаны: 
Эялин, эялин, адамлар! 
Йыртыъы вар, вящши вар! 
Чобаны Газан ханын йанына эятирдиляр. 
Газан сорушду: ня вар? Сюйля, ня олмуш чобан? 
Чобан сюйляди ялан: 
Сян ей еллярин ханы, 
Гарачугун гапланы. 
Гонур атын йийяси, 
Елбашы, ел атасы. 
Гамышдан чыхды бир шир, 
Бядяним ясир тир-тир. 
Юзцн илхыйа вурду, 
Бир дайын ганын сорду. 
Эюркяминдян асланды, 
Амма бахдым, инсанды. 
 
Чобан  эюрдцклярини  бир  аз  да  эениш  шякилдя  данышараг  деди:  Адам  олдуьуну 
ондан  билдим  ки,  ики  айаглары  цзяриндя  йцйцрцб,  атларын  чийниня  тулланыб  юн  дамарларыны 
сорурду. 
Аруз Гоъа деди: 

 Яйя, бялкя бу, кючдцйцмцз вахт мяним дцшцб галан оьлумдур? 
Иэидляр  тез  атларына  миндиляр,  асланын  йатаьы  цзяриня  эялдиляр.  Асланы  галдырыб 
говдулар,  оьланы  тутдулар.  Аруз  ону  евиня  эятирди,  шадлыг  етди,  бюйцк  гонаглыг  верди. 
Амма оьланы ня гядяр эятирдилярся,дурмады, эерийя аслан йатаьына гачды. Йеня тутуб 
эятирдиляр, дайанмады. Ахырда елин аь саггалы Дядя Горгуду чаьырдылар. Дядя Горгуд 
эялди, ушаьа юйцд веряряк деди: 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
129 
Оьлум!  Сян  инсансан,  щейвана  гошулма!  Эял  ъаванларла  отур-дур,  иэидлярля 
достлуг  еля,  ат  мин,  ова  чых,  бюйцк  гардашынын  ады  Гыйандыр,  сянин  адын  Басат  олсун! 
Адыны мян вердим, йашыны Аллащ версин. 
Бундан сонра  Басат сакит олду. Обанын ъаванларына гайнайыб-гарышды. 
 
Кечди илляр, фясилляр, 
Бюйцдцкъя нясилляр. 
Елин дя дярди артды. 
Ел бир йандан йаратды, 
Бир йандан сюкдц йаьы. 
Доьма вятян торпаьы 
Ня эюрмяди щяйатда?! 
Бюйцмцшдц Басат да. 

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin