Created by Neevia Personal Converter trial version бакы 2005



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/12
tarix16.02.2017
ölçüsü4,8 Kb.
#9066
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
тцрколоэийасында йени бир термин йаранмышдыр: Дядягоргудшцнаслыг. 
12) 12 хцсуси оьузнамядян ибарят «Дядя Горгуд» дастанларынын щеч бири юз ады 
иля шифащи ядябиййатда зяманямизя гядяр эялиб чатмамышдыр. Тядгигатымыздан айдынла-
шыр  ки,  ХВ  ясрдян  сонра  дастанын  айры-айры  бойлары  халгын  башына  эялян  йени-йени  тарихи 
щадисяляря  гошулуб,  «Короьлу»,  «Ашыг  Гяриб»,  «Шащ  Исмайыл»,  «Алпамуш»  вя  с.  кими 
дастанлара  чеврилмишдир.  Еля  бу  ялагя  тязащцрляри  нятиъясидир  ки,  бир  сыра 
тцркологлар,хцсусян  Азярбайъан  мцщитини  танымайан  тядгигатчылар  ону  анъаг 
цмумтцрк  епосу  кими  тягдим  етмишляр.  Щалбуки  «Китаби-Дядя  Горгуд»  бцтцнлцкля 
йалныз  Азярбайъан  мцщити  иля  баьлы  олуб,  онун  кечмиш  Аран-Албанийа  яразисиндя 
мювъуд  олмуш  Оьуз  дювлятинин  бядиляшдирилмиш  тарихидир.  Биз  буну  щяля  1969-ъу  илдя 
чапдан  чыхмыш  «Китаби-Дядя  Горгуду  вярягляйяркян»  адлы  монографийамызда  беля 
ифадя  етмишик:  «Китаби-Дядя  Горгуд»    тарихчи  цчцн  халгымызын  тарихи,  ядябиййатшцнас 
цчцн онун епопейасы, етнограф цчцн ися милли яламятляр салнамясидир. (с.4) 
Лакин  бу  щеч  дя  «Китаби-Дядя  Горгуд»ун  цмумтцрк  мащиййятини  инкар  етмяк 
дейил.  Мясяля  бундадыр  ки,  Дядя  Горгуд  шяхсиййяти  иля  бу  йазылы  китабы  фяргляндирмяк 
лазымдыр. Китаб узун дюврляр  ярзиндя елмдян юртцлц галмышдыр. Дастандакы щадисялярин 
шифащи вариантлары вя Дядя Горгуд шяхсиййяти щаггындакы рявайятляр, сонракы дюврлярдя 
баш верян тарихи кюкляри иля Азярбайъан мцщити иля баьлы олуб шифащи мязмуну иля бцтцн 
тцрк халгларынын тарихи шцъаятини юзцндя якс  етдирмякдядир.  
 
Шамил Ъямшид 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
11 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Юмрцнц  эянъ  няслин  тялим-тярбийясиня  щяср  етмиш  унудулмаз  юмцр  йолдашым, 
Бурла хатун гейрятли Мящлуга мцяллимянин язиз хатирясиня ябяди ярмяьандыр. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
12 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ДЯДЯ ГОРГУДУН ЮЙЦДЛЯРИ 
 
Бисмиллащир-рящманир-рящим вя бищи нястяин 
 
Рясул ялейщиссалам заманына йахын Байат бойунда Горгуд Ата дейирдиляр мцдрик 
бир  киши  варды.  О  киши  Оьуз  елинин  тамам  билиъиси  иди.  Ня  дейярдися,  о  оларды,  гаибдян 
дцрлц-дцрлц  хябяр  сюйлярди.  Щагг-таала  онун  кюнлцня  илщам  верярди.  Горгуд  Ата 
демишди:  
—  Ахыр  заманда  ханлыг  щакимиййяти  йеня  Гайы  няслиня  дюнся,  ахыр  заман  олуб, 
гийамят гопан эцня гядяр щакимиййяти щеч ким онларын ялиндян ала билмяйяъякдир.  
Бу дедийи Осман няслидир ки, щазырда давам етмякдядир. О буна бянзяр даща бир 
нечя сюзляр сюйляди.  
Горгуд Ата оьуз гювмцнцн мцшкцлцнц щялл едярди. Щяр ня иш олса, Горгуд Атайа 
данышмайынъа  ишлямязлярди.  О  щяр  ня  буйурса,  гябул  едярлярди,  сюзцнц  тутуб  тамам 
едярлярди. Дядя Горгуд демишдир: 
— Аллащ-Аллащ демяйинъя ишляр ютмяз. 
Гадир танры вермяйинъя киши варланмаз. 
Язялдян йазылмаса, гул башына гяза эялмяз. 
Яъял вядясиндя эялмяся, щеч кяс юлмяз.  
Юлян адам дирилмяз. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
13 
Чихан чан эери эялмяз.  
Бир иэидин Гарадаь йумрусунъа малы олса,  
Йыьар,
 
топлайар,
 
сахлар, 
Гисмятиндян
 
артыьын
 
йейя
 
билмяз.  
Улашыбан сулар дашса, дяниз долмаз.         
Тякяббцрлук еляйяни танры севмяз, 
Юзцнц уъа тутан ловьа адамда аьыл олмаз. 
Йад оьулу сахламагла оьул олмаз, 
Бюйцйяндя атыб эедяр, эюрдцм демяз. 
Кцл тяпяъик олмаз. 
Гара ешшяйин башына йцйян вурсан, гатыр олмаз, 
Гараваша дон эейирсян, ханым олмаз. 
Лопа-лопа гарлар йаьса, йаза галмаз, 
Галын отлу йашыл чямян пайыза эалмаз. 
Яски памбыг без олмаз, 
Гары дцшмян дост олмаз. 
Ата гыймайынъа, йол эедилмяз. 
Гара поладцз гылынъы чалмайынъа, дцшмян басылмаз. 
Киши, малына гыймайынъа, ады чыхмаз. 
Гыз анадан эюрмяйинъя юйцд алмаз. 
Оьул атадан эюрмяйинъя сцфря ачмаз. 
Оьул атанын йетиридир, 
Ики эюзцнцн биридир, 
Аьыллы оьул олса, оъаьын кюзцдцр, 
Аьылсыз оьул олса, оъаьын кцлцдцр. 
Оэул даща нейлясин, ата юлцб мал галмаса? 
Ата малындан ня файда, башда аьыл олмаса? 
Аьылсызларын шяриндян Аллащ сахласын, ханым, сизи! 
 
Дядя Горгуд бир дяхи сюйлямиш: 
 
Бярк йцйцрян кющлян ата намярд адам миня  
                                                           билмяз, 
Яэяр минся, миндийиндян минмямяси йахшыдр. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
14 
Ити гылынъы намярд чалмамасы йахшыдыр. 
Чала билян мярд иэидя охла гылынъдан бир чомаг  
                                                            йахшыдыр.   
Гонаьы эялмяйян гара евляр йыхылса йахшыдыр. 
Ана гядрини билмяйян намярд оьул,  
Ат йемяйян аъы отлар битмяся йахшыдыр. 
Адам ичмяз аъы сулар сызынъа, сызмаса йахшыдыр. 
Ата адыны доьрултмайан нанкор оьулун, 
Ата белиндян енинъя, енмяся йахшыдыр. 
Ана гядрини билмяйян намярд оьул  
Ана бятниня дцшцнъя, доьулмаса йахшыдыр.  
Ата  адыны уъа тутан аьыллы оьул йахшыдыр. 
Йалан сюз бу дцнйада олунъа, олмаса йахшыдыр. 
Эерчяклярин  цч отуз он йашыны долдурса йахшыдыр.  
Он отуз, он йашын да долсун!   
Щагг сизя йаман эюстярмясин, 
Дювлятиниз даим олсун, ханым, щей! 
  
Дядя Горгуд йеня сюйлямиш, 
Эюрялим ханым ня сюйлямиш: 
 
Эцндюйян йерин отлагларын кейик биляр. 
Эюэяз йерлярин чямянлярини гулан биляр. 
Айры-айры йоллар изини дявя биляр. 
Йедди дяря гохусуну тцлкц биляр. 
Эеъя икян карван кечдийини тораьай биляр. 
Оьул кимдян олдуьуну ана биляр. 
Иэидин аьыр -йцнэцллцйцнц аты биляр. 
Аьыр йцкляр зящмини гатыр биляр. 
Ня йердя сызылар варса,  чякян биляр. 
Гафил  башын аьрысыны бейин биляр. 
Голча-гопцз эютцрцб елдян-еля озан эязяр. 
Адамын ъомярдлийини, намярдлийини озан биляр. 
Елиниздя чалыб охуйан озан олсун!..  
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
15 
Азыб эялян гаданынызы танры совсун. 
 
Дядя Горгуд йеня сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
 
Аэыз ачыб юйяр олсам, цстцмцздя Танры эюзял. 
Танры досту, дин сярвяри Мящяммяд эюзял.  
Мящяммядин саь йанында намаз гылан 
Ябубякр Сиддиг эюзял . 
Ахыр сепаря башыдыр «Яммя» эюзял . 
Щюъъясиля дцз охунса «Йасин» эюзял. 
Гылынъ чалды, дин ачды Шащмярдан Яли эюзял. 
Ялинин оьуллары , пейьямбяр нявяляри , Кярбяла  
дузундя Йезидляр ялиндя шящид олду, 
Щясянля Щцсейн ики гардаш иля эюзял, 
Йазылыб- дцзцлцб эюйдян енди, 
Танры елми «Гуран» эюзял. 
О «Гуран»ы йазды- дцздц алимляр  
Юйрянинъя кобяди- бичди алимляр сярвяри  
Осман Цффан оьлу эюзял. 
Алчаг йердя йапылыбдыр Танры еви Мяккя эюзял, 
О Мяккяйя саь варса, саламят эялся, 
Сидги бцтцн Щаъы эюзял . 
Гийамят эцнцндя айна эюзял. 
Айна эцнц охунанда хцтбя эюзял. 
Гулаг асыб динляйяндя цммят эюзял. 
Минарядя язан чякяндя фягищ эюзял. 
Дизин басыб отуранда арвад эюзял. 
Ювладындан йарыса ата эюзял. 
Аь сцдцн дойунъа ямизся ана эюзял. 
Йанашыб йола эиряндя гара буьур эюзял. 
Севэили гардаш эюзял. 
Йан ялдя уъа ев тикился эярдяк эюзял, 
Узунъа тяняфи эюзял, 
Оьул эюзял. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
16 
Щамысына бянзямяди ъцмля алямляри йарадан  
Аллащ-Танры эюзял. 
О юэдцэцм уъа Танры дост олубан мядяд версин 
                                                           ханым щей! 
Озан дейир: 
Юврятляр дюрд дцрлцдцр: 
Бириси евин дайаьыдыр. 
Бириси солдуран сойдур, 
Бириси долдуран тойдур, 
Бириси неъя сюйлярсян, байаьыдыр.  
Евин  дайаьы  одур  ки,  чюлдян-байырдан  евя  бир  гонаг  эялся,  киши  евдя  олмаса,  о 
гонаьы ещтирамла гаршылар, йедиряр–ичиряр, щюрмятля йола салар. Бу, Айишя, Фатимя сойу-
дур. Беляляринин,  ханым, истядийи щасил олсун. Оъаьыныза бу кими юврят эялсин. 
Эялдин  о  ки,  «солдуран  сой»  сабащданъа  йериндян  галхар,  ял-цзцнц  йумадан 
доггуз фятир иля бир бадйа йоьурду дойунъа тыхайыб-басыб йейяр, сонра да ялини бюйрцня 
вуруб  дейяр:  Бу  еви  хараба  галсын!  Бура  яря  эяляндян  бяри  гарным  доймады,  цзцм 
эцлмяди. Айаьым башмаг, цзцм йашмаг эюрмяди. Ах, ня олайды, бу киши юляйди, баш-
гасына эедяйдим, онда бары умдуьумдан барынайдым!  
Белясинин ханым эюзлядийи эюзцндя галсын!  
Оъаьыныза бунун кими арвад эялмясин! 
Эялдин о ки, «долдуран тойдур»,  бу да эюрярсян ки, дап-данъа йериндян тярпяниб 
дуран кими, ял-цзцнц йумадан, сящярдян обанын о уъундан бу уъуна, бу уъундан о 
уъуна чарпышдырды, юйняйядяк эязди, юйнядян сонра евиня эялди. Эюрдц ки, оьру кюпяк 
евя  эириб,  йейиб-йалайыб,  шейляри  бир-бириня  гатыбдыр.  Еви  тойуг  щининя,  мал  тювлясиня 
дюнцбдцр
:
 
Чаьырар гоншулары ки: 
—  Ай  гыз,  Зцлейха!  Зцбейдя!  Уридя!  Ъан  гыз!  Ъан  паша!  Айна  мяляк!  Гутлу 
мяляк! Мян юлмяйя-итмяйя эетмямишдим ки? Ахыр йатаъаг йерим бу хараба оласы дейил-
ди? Ня оларды мяним евимя дя бахайдыныз, гоншу щаггы – Танры щаггы дейилми? –дейиб 
сюйляняр. 
Бунун кимиляриндян дя оъаьыныза беля юврят  эялмясин, ханым, щей. 
Эялдин о ки, неъя сюйлярсян, байаьыдыр. Евиня чюлдян-байырдан бир абырлы киши гонаьы 
эялся, яри евдя олуб, деся ки, ай арвад, дур, чюряк эятир. Гонаг да йесин, биз дя йейяк, 
бишмиш чюряйи сахламаг олмаз, йемяк эярякдир онда о арвад: 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
17 
—  Ахы  нейляйим?  Бу  даьылмыш  евдя  ун  йох,  яляк  йох!
 
Дявя
 
дяйирмандан 
эялмяйиб. Еля бу обайа бир адам эялся, эяряк мяним сцфрямин башына эяля?! – дейиб, 
ялини  йанына  чырпар,  йюнцнц  о  йана,  далыны  яриня  чевиряр.  Мин  деся
 
ешитмяз,
 
яринин 
сюзцнц  гулаьына  алмаз.  О,  Нущ  пейьямбярин  ешшяйинин  яслидир.  Беляляриндян  дяхи 
узаг олсаныз, сизи Аллащ сахласын, оъаьыныза бунун кими юврят эялмясин. – Ханым щей!   
  
Дяринлярдя, узагларда  
Ел башына эялянляри, 
Билиъиляр билянляри 
Ел-ел дцшцб, юлкя эязиб, 
Дядя Горгуд, йыьыб-дцзцб 
Гуруб-гошуб бу дастаны 
Сян дя оху ону таны! 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
БУЬАЪЫН ДАСТАНЫ 
 
Бир эцн Оьуз дювлятинин падшащы Хан Байандыр йериндян дурмушду. Йашыл чямян 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
18 
цзяриндя Шами чадырларыны гурдурмушду. Бюйцк кюлэяликляри эюйя уъалмышды. Мин йердя 
ипяк халчалар дюшятмишди. 
Ханлар  ханы  хан  Байандырын  адяти  бу  иди  ки,  илдя  бир  кяря  мяълис  гуруб,  оьуз 
гящряманларыны  гонаг  едярди.  Йеня  дя  беля  бир  гонаглыг  мяълиси  дцзялтмишди.  Атдан 
айьыр,  дявядян  буьур,  гойундан  гоч  кясдирмишди.  Бир  йердя  аь  отаг,  бир  йердя  гызыл 
отаг, бир йердя дя гара отаглар бязятмишди. Адамларына: 
—  Оьлу  оланы  аь  отагда,  гызы  оланы  гызыл  отагда  яйляшдирин.  Кимин  ки,  оьлу-гызы 
йохдур, гара отаьа апарын, алтына гара кечя дюшяйин, габаьына гара гойун ятинин го-
вурмасындан  гойун.  Йейярся  йесин,  йемязся  дуруб  эетсин,  –  демишдир,  —  гой 
билсинляр ки, оьлу-гызы олмайаны щамы гарьайыб, биз дя гарьайырыг демишдир. 
Оьузда Дурса хан адында бир иэид вар иди, оьлу-гызы йох иди. 
Бурада Озан сюйлямиш, эюряк ня сюйлямиш: 
 
 
Кюксц эюзял даьлара эцн дцшяндя, 
Тораьайлар ъящ-ъящля ютцшяндя, 
Гуршаг тутуб эцляшянэя иэидляр, 
Еркян кишняшяндя о бядюй атлар, 
Салхым-салхым дан йелляри ясяндя, 
Гырх иэиди бирэя йан-йюрясиндя. 
 
Дурса хан да атланыб, Байандыр ханын гонаглыьына эедирди. Дурса ханы гаршыладылар. 
Ону эятириб гара отагда яйляшдирдиляр. Алтына гара кечя дюшяйиб, габаьына гара гойун 
говурмасындан йемяк гойдулар. 
Дурса хан чох пярт олду: 
—  Байандыр  хан  мяним  ня  яскиклийими  эюрмцшдцр?  Гылынъымданмы,  сцфрямдянми 
наразы галмышдыр? Мяндян алчаг кишиляри аь отагда, гызыл отагда, мяни ися гара отагда 
яйляшдирмяйинин сябяби нядир?   
Дедиляр : 
Байандыр  хандан  буйруг  белядир  ки,  щяр  кимин  оьлу-гызы  йохдур,  ону  щеч  кяс 
севмир, биз дя  севмирик. Белялярини гара отагда яйляшдирин! 
Дурса хан буну ешидян кими дик галхды айаьа, йолдашларына цз тутуб деди: 
— Иэидлярим, галхын эедяк! Бу гяраиб йа мяндян, йа да арвадымдандыр. 
Дуруб чыхдылар. 
Дурса  хан  евиня  эялди.  Чатан  кими  арвадыны  чаьырды  йанына  сюйляди,  эюряк  ня 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
19 
сюйляди: 
           
СЮЙЛЯМЯ: 
Бяри эял, башымын бахты! 
Бяри эял евимин тахты! 
Шякяр сюзлцм, ширин хойлум! 
Йерийяндя сярв бойлум! 
Топуьунда сармашанда гара сачлым! 
Гурулу йайа бянзяр чатма гашлым! 
Гоша бадам сыьмайан  дар аьызлым! 
Алма кими ал йанаглым, хош авазлым! 
Гадыным эял, чичяйим эял! 
Эюзялим эял,эюйчяйим эял! 
Эюрцрсянми няляр олду? 
Мяня ня тяняляр олду?! 
Сящяр-сящяр Байандыр хан 
Юз йериндян дурмуш иди. 
Аь, гырмызы, гара отаг  
Йан-йана гурдурмуш иди. 
Оьуллуары аь отаьа, гызлылары гызыл отаьа,оьлу-гызы олмайаны гара отаьа апарын, алтына 
гара кечя дюшяйин, габаьына гара гойун ятинин говурмасындан гойун, отуруб йейяр, 
йесин,  йемяся  дуруб эетсин. Оьлу-гызы  олмайаны  щеч  кяс  севмяз,  биз  дя  севмирик, – 
демишдир. 
Мяни беля гаршыладылар, гара отаьа апарыб алтыма гара кечя дюшядиляр, юнцмя гара 
гойун  говурмасы  гойдулар,  гящярляниб,  дуруб  эялдим.  Сюйля,  арвад  бу  ювладсызлыг 
мяндянмидир, сяндянмидир? Сябяб нядир бизим ушаьымыз олмур? 
Бир дя сюйляди: 
Сюйля, арвад, даныш бир, 
Бу ишя нядир тядбир? 
Боьазындан тутумму? 
Юлдцрцбян атыммы? 
Айаг алтда салыммы? 
Гылынъымла чалыммы? 
Кясимми о башыны? 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
20 
Тюкцммц эюз йашыны? 
Сюйля, арвад, сябяб ня? 
Гязяб ейлярям сяня! 
 
Яри  беля  дейяндя  Дурса  ханын  арвадына  гящяр  эялди,  гара  хумар  эюзляри  ган-
йашла долду, сюйляди, эюряк ня сюйляди: 
        
Щей Дурса хан, Дурса хан! 
Гязяблянмя, бир дайан! 
Ей ъанымын щямдями! 
Сяндями, йа мяндями? 
Сорушма айаьа дур, 
Бир улу мяълис гурдур. 
Дявя кяс, гойун гырдыр, 
Аъ гарынлары дойдур. 
Борълуну боръдан гуртар, 
Вер палтарсыза палтар. 
Азад еля гуллары, 
Севиндир йохсуллары. 
Бах, онларын алгышы, 
Бизя рящм едяр киши! 
 
Дурса хан арвадынын мяслящятиня  гулаг асды. Айаьа дурду, атдан айьыр, дявядян 
буьур  вя  гойундан  гоч  кясдирди.  Ич  оьуз  вя  Даш  оьуз  ъамаатыны  евиня  чаьырды.  Аъ 
эюрся,  дойдурду,  чыплаг  эюрся,  яйниня  палтар  эейдирди.  Борълулары  боръдан  гуртарды. 
Тяпя кими ят йыьды, эюл кими сцд саьдырды. Щамы онун сцфрясиндян бол-бол йеди-дойду. 
Щамысы ял эютцрцб, эюйя цз тутду, црякдян алгыш едиб, Дурса хана бир ювлад дилядиляр. 
Бир аьызы дуалынын – пак црякли адамын алгышы иля Дурса ханын гадыны щамиля олду. 
Арадан  доггуз  ай  кечди,  Дурса  ханын  эюзял  бир  оьлу  олду.  Ону  дайяляря  вериб 
бюйцтдцляр. 
Ат айаьы кцляк, озан дили чевик олур. Йюнлц оланлар, габырьалы бюйцйцр. 
Оьуз  заманында  беля  бир  адят  вар  иди  ки,  оьлан  он  беш  йашына  гядяр  бир  иэидлик 
эюстярмяся, она ад гоймаздылар. Йеня о вахткы адятя эюря Оьуз елиндя бир йазда, бир 
дя пайызда буьа иля буьуру дюйцшдйрярдиляр, щамы бахыб тамаша едярди.  
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
21 
Дурса ханын оьлу он беш йашына чатмышды. Щямин ил Байандыр ханын бир буьуру бир 
дяня дя буьасы вар иди, бунлары Аь мейданда дюйцшдцряъякдир. Бу буьа о гядяр эцъ-
лц иди ки,  яэяр сярт бир даша буйнуз чалса, ону ун кими совурарды. 
Йаз  чаьы  иди.  Буьаны  сарай  тювлясиндян  чыхардылар,  цч  адам  саь,  цч  адам  сол 
йанында  дямир  зянъирля  тутараг  ону  Аь  мейдана  эятирдиляр.  Мейданын  лап  ортасында 
зянъирини  ачдылар.  Сян  демя,  Дурса  ханын  оэлу  башга  цч  ушагла  бурада  ашыг-ашыг 
ойнайырмыш.  Адамлар  онлара,  «гачын»  дейиб,  буьаны  бошладылар.  О  цч  ушаг  тез  гачыб 
эетдиляр. Дурса ханын оьлу ися гачмады, мейданын ортасында дайаныб буьайа тамаша 
еляди. 
Буьа  оьлана  сары  ъумду  эялди,  истяди  ки,  ону  буйнузу  иля  щялак  елясин.  Оьлан 
йумруьуну дцйцмляйиб буьанын алнына чяпиня тутуб еля чалды ки, буьа далы-далы эетди. 
Сонра  йеня  оьлана  сары  ъумду.  Бу  дяфя  оьлан  йумруьуну  буьанын  алнына  дайайыб 
басды, беляъя сцрцб ону мейданын башына чыхарды. 
Буьа  иля  оьлан  хейли  чякишдиляр.  Оьлан  буьаны  ики  дал  айаглары  цзяриндя  шюкцйцб 
дурмаьа  мяъбур  етди.  Йумруьуну  онун  алнындан  чякмяйяряк  беляъя  хейли  сахлады. 
Ня буьа чякилди, ня оьлан! 
Оьлан юз-юзцня фикир еляди ки, яэяр бир дама диряк вурарларса, она дайаг олур, мян 
нийя  инди  бу  буьанын  алнына  дайаг  олум?  Йумруьуну  буьанын  алнындан  чякиб,  юзц 
кянара сивишди. Буьа айаг цстя дура билмяйиб тяпяси цстя дик эялди йеря учду. Оьлан 
тез бычаьына ял атыб буьанын башыны кясди. Мейданда тамашайа топлашмыш адамлар тез 
галхышыб эялдиляр, оьланы дювряйя алдылар. Афяринляр сюйлядиляр. Щамы бир аьыздан: – Дядя 
Горгуд эялсин, бу оьлана ад гойсун, атасынын йанына апарыб она бяйлик, мцлк, вязифя 
алсын, о, иэидлик эюстярмишдир, – дедиляр. 
Оьуз  заманында  адят  беля  иди  ки,  иэидлик  эюстярян  ушаьын  адыны  Дядя  Горгуд 
гойарды. Дейирляр, еля щяр шейя ады Дядя Горгуд верярмиш.  
Адам эюндярдиляр, Дядя Горгуд эялди, она афяринляр сюйляди, юйдц, сонра юзц иля 
бирликдя эютцрцб атасы Дурса ханын йанына апарды. 
Дядя Горгуд оьланы юйяряк Дурса хана сюйляди эюряк, ня сюйляди: 
Эюзцн айдын, Дурса хан,  
Оьлун олду гящряман! 
Јер вер, ев вер, отаг вер! 
Дявя, гойун, йатаг вер, 
Бядюй ат вер, чапсын о,  
Йени иэид олсун о! 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
22 
Эцъдя буьаны басды, 
Йыхды башыны кясди.    .  
Буьаъ гойдум адыны,  
Язизля ювладыны. 
 
Дурса  хан  фярящлянди, эцвянди.  Севинъи  алямя  сыьмады.  Оьлуна айрыъа  йер  верди, 
мцлк  верди,  оьлан,  неъя  дейярляр,  кишиляр  сырасына  гошулду.  Бядюй  ат  миниб,  силащ 
гуршанды, ова-эязмяйя чыхды. 
Амма оьлан о гядяр мяням-мянямлик еляди ки, атасынын гырх иэидини дя саймады. 
Бу ися гырх иэидин оьлана пахыллыг етмясиня сябяб олду. Онлар бир-бириня дедиляр: 
—  Буна  бахын!  Бу  оьлан  ортайа  чыхандан  бяри,  Дурса  ханын  нязяри  биздян 
яксилибдир.  Эялин    буну  атасына  чуьуллайаг,  юлдцрцб  арадан  эютцряк,  бялкя  явяллки  
щюрмятимиз-иззятимиз  йеня  олсун.  Сюзляшиб  дилбир  олдулар.  Ики  йеря  бюлцнцб,  ийирмиси  бу 
тяряфя, ийирмиси башга тяряфя кечди. 
Бир  аз  кечмиш  яввял  ийирмиси  гайыдыб  Дурса  ханын  йанына  эедиб  шикайят  етдиляр. 
Юзляриндян уйдуруб Буьаъ щаггында дедиляр: 
— Эюрцрсянми, Дурса хан! Щеч билирсян няляр олду? 
Сянин  оьлун  ня  йарамаз  ишляр  эордц?  Юзцнцн  гырх  йолдашыны  йанына    алыб  юз  
елимизя-обамыза  басгын  етди.  Щарда  бир  эюзял  эюрдц,  чякиб  эятирди,  аь  саггаллы 
гоъаларын аьзына, аь бирчякли гарыларын сцдцня сюйдц, сачындан тутуб сцрцдц. Яэяр бу 
ахан дуру сулардан хябяр кечя, Ала даьдан ютцб аша, ханлар ханы Байандыр хан буну 
ешидя  биля-биля,  щеч  билирсян  сяня  ня  диван  тутар?  Чаьырыб  сяня  еля  сюз  дейяр  ки, 
эязмяйиндян  юлмяйин  йахшы  олар.  Ахы,  беля  оьул  сянин  няйиня  эярякдир?  Беля  оьул 
олмагданса, олмамаьы йахшыдыр. 
Юлдцрсяня рядд олуб эетсин! 
Буну ешидян  кими Дурса хан  инанды, щирслянди, эедин, эятирин юлдцряк, беля оьул 
мяня лазым дейил, – деди. 
О  намярдляр дедиляр: 
—  Биз  сянин  оьлуну  неъя  эятиряк?  О  мяэяр  бизим  сюзцмцзя  бахар?  Щеч  бизи 
адам йериня гойурму?  
Еля бу вахт бу гырх намярдин, о бири ийирмиси чапараг эялдиляр. 
— А Дурса хан! – дедиляр, – щеч билирсян сянин оьлун Буьаъ няляр етди? Йериндян 
дуруб кюксц эюзял уъа даьлара ова чыхды. Сян дура-дура сянин овлагларында ов овлады, 
гуш гушлады. Анасыны да йанына алмышды, шяраб ичиб сярхош олду, анасы иля сющбят еляди, 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
23 
атасына  гясд  етди.  Сянин  оьлун  чох  йарамазлыглар  тюрятди.  Гаршы  йатан  Ала  даьдан 
хябяр  кечя,  ел  бюйцйц,  юлкя  башчысы  Байандыр  хан  бунлары  биля,  гязябляня,  сяни 
чаьыртдыра, щеч билирсян сяня ня едяр? Яэяр она десяляр ки, Дурса ханын оьлу йарамаз 
ишляр  эюрцб,  Байандыр  хан  сяни  о  саат  гылынъла  ики  бюляр.  Ахы,  беля  оьул  сянин  няйиня 
эярякдир? Юлдцрсяня, ъанын гуртарсын. 
Дурса хан бунларын да дедийини ешидяндя лап инанды. Щарадан билсин бу намярдляр 
онун иэид вя намуслу оьлуна гясдян бющтан атыб, гурьу гурурлар, атаны баладан айыр-
маг истяйирляр? Деди: 
— Бу саат эедин эятирин юлдцряк! Беля оьул мяня лазым дейил. 
Намярдляр дедиляр: 
— Биз ону неъя эятиряк? Бяйям о щеч бизи сайа салыб сюзцмцзя бахыр? Йахшысы 
будур юзцн айаьа дур, бу гырх иэидини язизляйиб йанына ал, оьлуну да юзцнля эютцр ова 
чых.  Гуш  учуруб,  ов  овладыьын  йердя  оьлуну  гяфилдян  охла  вуруб  юлдцр.  Яэяр  беля 
етмясян, щеч ъцр юлдцря билмязсян! 
 Сюйлямя: 
Салхым-салхым ясяндя дан йелляри, 
Йаз бцсаты бязяйяндя чюлляри, 
Ъящ-ъящ вуруб сайрышанда тораьай, 
Лаляляри якс едяндя ахан чай, 
Бядюй атлар кишняшиб, фынхыранда, 
Гыз –эялинляр теля бязяк вуранда, 

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin