Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

1.6.  Dünya  Genelinde  Doğrudan  Yabancı  Sermaye  Yatırımlarının  Bölgesel  Ve 
Sektörel Dağılımı 
 
Son  yirmi  beş  yılda,  dünya  da  mal  ve  hizmetlerin  üretim  ve  tüketiminde 
globalleşme eğilimine tanık olunmaktadır. 1980 yılında DYY aktiviteleri gayri safi milli 
hasılanın  sadece  %5’ini  oluştururken,  1998’de  bu  oran  yaklaşık  %16’lara  ulaşmıştır. 
1993-1999  arası  dünyadaki  DYY  akışı  200  milyar  dolardan  800  milyar  dolara  2000 
yılında  1.3  trilyon  dolara  ulaşarak  zirve  yapmıştır.  Bununla  birlikte,  2001  yılında 
%40.9’luk  bir  düşüşle  824  milyar  dolara,  2002  yılında  ise,  %21’lik  bir  düşüşle  651 
milyar  dolara  geriledi.  Bu  gerileme  makroekonomik,  mikroekonomik  ve  kurumsal 
nedenlere  bağlı  olarak  şöyle  ifade  edilebilir  (UNCTAD,  World  Investment  Report, 
2003,  15): 
 
-Dünya GSYİH’nın düşük büyüme performansı, 
 
-Menkul kıymetler borsalarının değerlerindeki düşüşler, 
 
-Bazı endüstrilerdeki şirket kârlılıklarının düşüşleri, 
 
-Bazı ülkelerde özelleştirme faaliyetlerinin azalması, 
 
-Şirketlerin birleşme ve satın alma faaliyetlerinin düşüş eğilimine girmesi, 
özellikle  son  birkaç  yılda  şirket  birleşme  ve  satın  alımlarındaki  düşüşler,  DYY’lerin 
gerilemesinde  önemli  rol  oynamıştır.  2000  yılında  7.894  olan  şirket  birleşme  ve  satın 
alma sayısı, 2002 yılında 4.493’e düşmüştür.  
Bütün bu gelişmelerin yanı sıra 2002 yılı itibariyle dünyada, 7.1 trilyon dolarlık 
DYY stoku bulunmakta olup, bu rakam 1980 yılı ile kıyaslandığında, on  katı bir artışı 
ifade etmektedir. 
 
Uluslararası  üretimin  temel  kaynağı  olan  bu  yatırımlar,  dünyanın  çeşitli 
ülkelerinde 870  bin şubesi  bulunan 64  bin ulusötesi  şirket (Trans National  Companies) 
tarafından  gerçekleştirilmiştir.  Yabancı  şubelerin  yarattığı  3.4  trilyon  dolarlık  katma 
değer,  dünya  GSYİH’sının  onda  birine  (1/10)  karşılık  gelmektedir.  İstihdam  açısından 
bir  değerlendirme  yapıldığında,  yabancı  şubelerin  1982-2002  döneminde  gösterdiği 
2.5’lik artışla 53 milyon kişiye ulaşmış bulunmaktadır. 
 
DYY’lere  ticaret  açısından  baktığımızda  toplam  8  trilyonluk  dünya  ihracatının 
üçte  birlik  bölümü  ulusötesi  şirket  şubeleri  arasında  gerçekleşmektedir  (UNCTAD, 
World Investment Report, 2003,  23).