Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

1.4.5. Oligopolistik Tepki Teorisi 
 
Oligopolistik tepki teorisi, DYY’lerin oluşumunu açıklarken, bu tür yatırımların 
öncelikle  oligopolistik  yapıya  sahip  endüstrilerde,  coğrafi  olarak  belli  bölgelerde  ve 
belli  endüstrilerde  toplandığını  ifade  etmektedir.  Ayrıca  bu  yatırımların  yapılma 
tarihleride  büyük  ölçüde  eşanlılık  göstermektedir.  Knickerbocker,  bu  eğilimleri, 
oligopolistik  endüstrilerde  rakip  firmalardan  birinin  dış  yatırım  yapması  halinde 
diğerlerinin  de  hemen  onu  izlemesine  bağlamaktadır.  Böylece  “lideri  izle”  stratejisi 
oligopolistik firmaların dış yatırımlarında temel strateji olmaktadır. 
 
Teorinin  ortaya  koyduğu  modele  göre,  rakip  firmaların  bir  kısmının  DYY’de 
bulunması  dışarı  açılamayan  diğer  firmalar  üzerinde  olumsuz  etki  yaratabilmektedir. 
Öncelikle ihracat yaptıkları dış pazarları kaybedebilir ayrıca, DYY’de bulunan firmalar 
dış faaliyet deneyimi sonucunda üretim, pazarlama, Ar-Ge gibi alanlarda birçok bilgi ve 
yetenek  kazanarak  dışarıya  açılamayan  firmalar  üzerinde  rekabet  üstünlüğü  elde 
edebilir.  Bu  tür  risklere  girmemek  için  bir  endüstrideki  oligopolistik  firmalar  dış 
yatırımlarda birbirini yakından izlerler. 
 
Knickerbocker’a  göre,  bir  endüstrideki  toplulaşma  (concentratıon)  ne  kadar 
yüksek  ise,  rakip  firmaların  birbirini  izleme  eğilimi  o  ölçüde  kuvvetli  olur.  Diğer 

---

 
 
21 
 
taraftan,  ürettiği  ürün  sayısı  az  olan  firmalar  çok  ürünlü  firmalara,  teknolojisi  düşük 
firmalar  yüksek  teknolojili  firmalara  kıyasla  rakiplerinin  dış  yatırımlarını  çok  daha 
yakından  izleyecektir.  Çünkü,  az  sayıda  ürüne  bağlı  ve  düşük  teknolojili  firmalar 
rakipleri karşısında daha az rekabet gücüne sahiptir. Knickerbocker’a göre oligopolistik 
endüstride  ilk  dış  yatırımı  yapan  firmanın  yatırımlarına  saldırı,  onu  izleyen  yatırımlara 
da savunma yatırımı demektedir (Yıldırım, 1983, s 42-43).