ÇÜTAD
Çukurova Üniversitesi
Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Cilt 3, Sayı 2
Aralık 2018
18
etkileri de bir diğer beslenme zemini olarak öne çıkmaktadır.
Batılılaşmanın sosyal hayatta kendini hissettirdiği ilk alanlardan biri
kadın ve erkek arasındaki ilişkidir. Evlilik kurumu ve onun tesisi
sırasında kullanılan geleneksel yöntemlerin sorgulanmaya başlanması
da aynı etkinin bir başka yüzü olarak kendini gösterir. Dolayısıyla
yazarların bu dönemde üzerinde durduğu başlıca problemlerden biri
kadın erkek ilişkisi üst başlığı altında bu konudur. Tarafların görüşü
alınmaksızın özellikle genç kızların tanımadıkları kişilerle evlenmeye
zorlanmaları yazarlar tarafından eleştirilir. Konu ettiğimiz eserler
dışında Taaşuk-ı Talat ve Fitnat, Zavallı Çocuk, Vuslat, Sabr u Sebat,
Macera-
yı Aşk, İçli Kız gibi metinlerde de
7
görücü usulüyle
evlenmenin sakıncaları üzerinde durulmaktadır. Her iki yazar halk
anlatı geleneğinden faydalanmakla birlikte modern anlamda bir tiyatro
metni ve yine Batı edebiyatına ait bir tür olan roman biçiminde bir
eser
kaleme almaya çalışır. Dolayısıyla tür ve zihniyet, etkisi altına
girdiğimiz Batının kendini hissettirdiği iki önemli husus olarak
karşımıza çıkar.
Eserler kurguya dayalı metinler oluşları sebebiyle
incelenmeleri sırasında anlatının temel unsurları (olay örgüsü, anlatıcı,
bakış açısı, mekân, zaman, kahramanlar vb.) aşağıdaki şekilde alt
başlıklar olarak belirlenmiştir.
Konu
Yukarıda da ifade edildiği üzere her iki eserin konusu evlilik
kurumudur. Kadın ve erkek arasındaki ilişki, bunun gerçekleşme
biçim
i ve dolayısıyla evliliğin ne şartlarda oluştuğu, tarafların bu
olaya bakış açısı, toplumun bu durumdan nasıl etkilendiği ve değişen
şartlarla birlikte tarafların evlilik kurumunu algılama ve yaşama
ve karakterlerindeki değişmezliğin ve belli bir metne tam olarak bağlı
bulunmayışının dışında bir tiyatro eserinin bütün vasıflarını taşıyan orta oyunu
ile Moliere komedilerinin tesirleri eserde yan yana yer alırlar" (s.59). Fransız
edebiyatı ve özellikle Moliere etkisi Abdülhalim Aydın'ın "Şinasi'nin Şair
Evlenmesi'nde
Fransız Etkisi" başlıklı yazısında da dile getirilir. Molierin Zor
Nikah adlı eserinin Şinasi için ilham kaynağı olabileceğinden söz edilir. Ayrıca
toplumsal eleştiri Fransız klasik tiyatrosuyla, din adamına getirilen eleştiri ise
Voltaire'in Candide adlı eseriyle ilişkilendirilir. Daha fazla bilgi için bkz: Aydın,
Abdülhalim.(2001).Şinasi'nin Şair Evlenmesi'nde Fransız Etkisi. Fırat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1), 137-150.
7
Aynı konu bir avukatın evlilik hikayesinin konu edildiği Cenap Şahabettin'e
ait 1917 yılında yayımlanan Körebe adlı oyunda da ele alınır. Daha fazla bilgi
için bkz: Donbay, Ali.(2002). "
Cenap Şahabettin'in Bir Oyunu: Körebe", Selçuk
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S:11, 151-160.
|