ÇÜTAD
Çukurova Üniversitesi
Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Cilt 3, Sayı 2
Aralık 2018
16
edebiyatının ilk basılı tiyatro metni olarak kayıtlara geçer. Bilindiği
üzere bu tarih aynı zamanda Yeni Türk edebiyatının da başlangıç
tarihi kabul edilir. Do
kuz fasıldan oluşan eserde evlilik konusu ele
alınmakta evlilik kurumuna ve gerçekleşme biçimine dair bazı
eleştiriler getirilerek yeni bir model önerisi sunulmaktadır.
Eserde Müştak Bey’in sevgilisi Kumru yerine, Müştak Bey
için hayli yaşlı olan Kumru’nun ablası Sakine Hanım ile zorla
evlendirilmeye çalışılması konu edilmektedir. Kılavuz kadın Ziba
Dudu ve yenge kadın Habbe’nin kurduğu bu tuzak Müştak Bey’in
arkadaşı Hikmet Bey’in mahalle imamı Ebullaklaka’ya rüşvet
vermesiyle çözümlenir. Eserde birbirini görmeden evlenmenin
sakıncaları üzerinde durulur.
Hayal-i Celâl 1873-
74 (hicri 1290) yılında İstanbul’da
basılır
5
. Kitabın ilk sayfasında yazarın adı Celalettin olarak
geçmektedir. Ancak kitabı yayına hazırlayan Engin kılıç Türk
okuyucusu için yeni bir isi
m olan yazarı, muhtemelen, ağabeyi
Recaizade Mahmut Ekrem’le olan bağını vurgulamak amacıyla
kitabın kapağına Recaizade Mehmet Celâl olarak kaydeder. Eser,
tefrika edilmeden basılması ve yazarı tarafından roman olarak
nitelenmesi bakımından dikkat çekicidir. Çağdaşı olarak kabul
edeceğimiz metin 1872-1873 yıllarında Hadika gazetesinde tefrika
edilen ve 1875 yılında basılan Şemsettin Sami’ye ait Taaşuk-ı Talat ve
Fitnat
’tır. Bu haliyle eser Şair Evlenmesi’nden on üç yıl sonra,
kardeşinin ünlü romanı Araba Sevdası’ndan ise yirmi küsur yıl önce
basılmıştır. Yazarın bilinen bu tek romanı maalesef tıpkı yazarı ve
diğer eserleri gibi unutulmuş, okuyucuyla buluşması ise ancak
günümüzde mümkün olabilmiştir. Metnin orijinal ve sadeleştirilmiş
hali Engin Kılıç tarafından Mart 2017’de yayına hazırlanmış ve
bastırılmıştır.
Eserde Şeyda adlı genç ve bekar bir erkeğin bir türlü
evlenememesi konu edilmektedir. Bir kaleme devam eden Şeyda Bey,
bebekken annesini, on yedi yaşında ise babasını kaybeder. En yakın
dostları, birlikte çalıştıkları hepsi yaşça kendinden büyük, evli barklı
beş erkektir. Şeyda kendisini evine kabul eden, güvenip yatılı misafir
olarak da ağırlayan dostlarının yakınlarına, çalışanlarına sarkıntılık
ederek hepsinin nefretini kazanır. Bunun üzerine grubun en yaşlı ve
sözü dinlenir kişisi Muttali Efendi ona bir ders vermek ister. Bu
amaçla bir çalışanını kadın kılığına sokar. Erkeği kadın sanıp evin
5
Recaizade Mehmet Celâl. (2017). Hayal-i Celâl, (
Haz:Engin Kılıç), İstanbul:
Koç Üniversitesi Yayınları.
|