D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya
Yüklə 2,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Roza Qələndərova,
magistr XIX ƏSRİN II YARISINDA QƏRBİ AZƏRBAYCAN PEDAQOJİ FİKRİNİN GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİ 282 DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI baycan maarifpərvərləri təbii ki, bu məsələlərin həlli yolları- nı da düşünürdülər. Onlar xalqı maarifləndirməyin qabaqcıl vasitəsi olan dil, mədəniyyət, ideologiya, din və s. keyfıyyətləri özündə ehtiva edən milli tərbiyə amillərinin tətbiqi və yayılma- sı yolunda da əzmkarlıq nümayiş etdirirdilər. Bu dövrdə Azərbaycanın əzəli bölgələrindən biri olan İrəvan vilayəti və onun paytaxtı İrəvan şəhərində, eləcə də ətraf bölgələrdə - Vedibasarda, Uluxanlıda qabaqcıl ictimai pedaqoji fikir xeyli irəliləmiş, milli tərəqqi ideyaları təşəkkül tapmış, xal- qın demokratik maariflənməsi yolunun başlıca meyarları olan xəlqilik, demokratizm, humanizm, ümumbəşərilik, dünyəvilik, ana dili uğrunda mübarizə səyi artmış, milli mücadilə əzmi öz fəal dairəsini daha da genişləndirmişdir. Irəvan maarifpərvərlərinin milli tərəqqi ideyalarına istinad etməyin ən yüksək nümunəsi, əlbəttə, təlim-tərbiyə prosesində, məktəb həyatında daha çox cərəyan edir. Burada fəaliyyət göstərərək İrəvan pedaqoji fikir tarixi- ni zənginləşdirən Mirzə Ələkbər Elxanov 1828-ci ildə İrəvan şəhəri yaxınlığındakı Uluxanlı kəndində anadan olmuş, İrəvan şəhərində baş məscid nəzdindəki ruhani məktəbini bitirib, sonralar rus dilini öyrənmiş, 1856-cı ildə Tiflis gimnaziyasın- da imtahan verərək Azərbaycan dili müəllimi adını almışdır. M.Ə.El¬xanov XIX əsrin ortalarında Tiflisdə (Azərbaycanda və Ermənistanda gimnaziya olmadığından və Tiflis Zaqafqaziyanın inzibati mərkəzi olduğundan o, bu hüquqa malik idi) imtahan yolu ilə rəsmi müəllimlik hüququ alan ilk azərbaycanlılardandır. M.Ə.Elxanov 1856-cı ildən ömrünün sonunadək (30 ilə qədər) İrəvandakı dövlət məktəblərində (əvvəlcə qəza məktəbində, sonra progimnaziya və gimnaziyada) Azərbaycan dilindən dərs demişdir (vəfatından sonra onun yerinə gələcəyin görkəmli pedaqoqu və maarifçisi Firudinbəy Köçərli təyin edil- mişdir). |