D r. X. Djuraev, Sh. Yu. Djabbarov, B. M. Umirzakov tarmoq protokollari

Aks sado 
–
protokoli.
ICMP protokoli tarmoq qurilmalariga erishishni 
nazoratlash uchun tarmoq administratorlariga vositalar taqdim etadi. Bu vositalarni 
xabarning ikki turi bilan almashishni kirituvchi aks-protokol: aks - so‗rov va aks - 
javob shaklida tasavvur etish mumkin. Kompyuter yoki marshrutizator inter 
tarmoq bo‗yicha aks - so‗rov yuboradi, unda qurilmaning IP manzili ko‗rsatiladi. 
AKS - SO‗ROV olgan qurilma aks - javobni tashkil qiladi va talab yuboruvchiga-
qurilmaga xabarni qaytaradi. Talabda bo‗lgan ayrim ma‘lumotlar, javobda 

---

78 
qaytarilishi kerak. Chunki aks - so‗rov va aks - javob tarmoq bo‗yicha IP paketlar 
ichida uzatiladi va ularni muvoffaqiyatli yetkazib berish, inter tarmoqni butun 
transport tizimining normal ishlashini bildiradi. 
Belgilangan qurilmaga yetib bora olmaslik to„g„risida ma‟lumotlar.
Marshrutizator IP paketni yubormasa yoki yetkazib bera olmasa, u paketni 
yuboruvchi qurilmaga ―Yetib bo‗lmaydigan belgilangan qurilma‖ (3-xabar turi) 
xabarini yuboradi. Bu xabar kod maydonida, paket nima uchun yetkazib 
berilmaslik sababini aniqlovchi mazmunga ega. Sabab quyidagicha kodlanadi. 
3.3 – jadval.
ICMP protokolining xabarlari 
Kod
Sabab
0 
Tarmoqqa yetishib bo‗lmaydi 
1 
Qurilmaga yetishib bo‗lmaydi 
2 
Protokolga yetishib bo‗lmaydi 
3 
Portga yetishib bo‗lmaydi 
4 
Fragmentatsiya talab etiladi, 2F bit esa o‗rnatilgan
5 
Manba bergan yo‗nalishda xato
6 
Tayinlash tarmog‗i noma‘lum 
7 
Tayinlash qurilmasi noma‘lum 
8 
Qurilma-manbaga ajratish 
9 
Tayinlangan tarmoq bilan o‗zaro ishlash administratoriy 
ta‘qiqlangan 
10 
Tayinlangan qurilma bilan o‗zaro ishlash administratoriy
taqiqlangan 
11 
Servisning berilgan sinfi uchun tarmoqqa erishib bo‗lmaydi 
12 
Servisning berilgan sinfi uchun qurilmaga erishib bo‗lmaydi 
Marshrutizator qandaydir sabab bilan tarmoq bo‗yicha 10- paketni uzata 
olmasligini aniqlasa, qurilma manbaga ICMP xabarini yuboradi va keyin paketni 
olib tashlaydi. Xato sababidan tashqari ICMP xabari yetkazib berilmagan paket 

---

79 
sarlovhasini va ma‘lumotlar maydonining birinchi 64 bitini ham kiritadi. Tayinlash 
tarmog‗i yoki qurilmaga apparaturaning vaqtincha ishdan chiqishi, yuboruvchi 
belgilangan manzil noto‗g‗ri ko‗rsatkichga hamda marshrutizator belgilangan 
tarmoqqa yo‗nalishi to‗g‗risida ma‘lumotga ega bo‗lmaganda erishilmasligi 
mumkin. Protokol va portga erishilmaslik tayinlash qurilmasidagi qo‗shma 
pog‗onaning qaysi bir protokolida amalga oshishishi UDP yoki TCP 
protokollarining ochiq porti yo‗qligi orqali bildiradi.