D r. X. Djuraev, Sh. Yu. Djabbarov, B. M. Umirzakov tarmoq protokollari

Ovoz kodeki Tezlik, Kbit/c 
MOS – bahosi 
G.711 
64 
4.10 
G.726 
32 
3.85 
G.728 
16 
3.61 

---

134 
5.1 – jadval davomi 
G.729 
8 
3.92 
G.729a 
8 
3.70 
G.729.1 
6.3 
3.9 
IP telefoniyada qo‗llaniladigan aksariyat kodeklar H.323 standartida 
yozilgan (5.2 – jadval). Me‘yoriy xujjatlar asosida ovoz xabarlari xizmatlarining 
qurilmalarida kodlash / dekodlashda minimal kechikish va qabul qilsa bo‗ladigan 
xabarlarni sifatini ta‘minlash maqsadida 32 Kbit/s li ADIKM usulini qo‗llash 
tavsiya qilinadi. Ushbu kodlash usuli asosiy deb hisoblanishi kerak.
5.2 – jadval.
H.323 oilasiga mansub kodeklarning tavsifi 
Kodek 
Kodek tipi 
Kodlashtirish 
tezligi, Kbit/c 
Kodlashtirish 
vaqtida kechikish 
G.711 
IKM 
64 
0.75 
G.726 
ADIKM 
32 
3.85 
G.728 
LD-CELP 
16 
3.61 
G.729 
CS-ACELP 
8 
3.92 
G.726a 
CS-ACELP 
8 
3.70 
G.723.1 
MP-MLQ 
6.3 
3.9 
G.723.1 
ACELP 
5.3 
Internet tarmog‗ida ma‘lumot uzatish uchun xizmat ko‗rsatish
sifatiga talab 
 
Ma‘lumotlarni uzatish uchun tarmoqdagi dasturiy ta‘minotning talabini 
inobatga olish kerak.
Internet tarmog‗ida ma‘lumot uzatishni xizmat ko‗rsatish sifati bo‗yicha 

---

135 
talabini bajarish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak: 
-
tarmoqda dasturiy ta‘minotning talabini hisobga olish; 
-
ishlab chiqarilgan quvvatni yuklanishini asosiy o‗tkazish qobiliyatiga 
mos kelishini rejalashtirishni bajarish; 
-
to‗rttadan ko‗p bo‗lmagan trafikning ajratilgan sinfini qo‗llash; 
-
lokal – aniqlangan muhim sinf (juda muhim ilovalar uchun), yuqori 
imtiyozli tranzaksiyali va interaktiv ilova; 
-
tranzaksiyali / interaktiv sinf – mijoz – xizmat ilovasi, xabarni uzatish 
bo‗yicha ilova; 
-
hajmli sinf (Bulk) – elektron pochta (E-mail), sinxronizatsiya, katta 
hajmdagi fayllarni uzatish; 
-
imkoniyat bo‗yiicha sinf (Best Effort) – tinchlik bo‘yicha barcha 
belgilanmagan trafiklar uchun sinf.
Lokal – aniqlangan termini – har bir mijoz uchun katta bo‗lmagan biznes – 
imtiyozga ega bo‗lgan tranzaksiyali va interaktiv ilovalar uchun xizmatning yuqori 
sinfi. Bu sinf kam sondagi ilovalarga tayinlanadi.
Tranzaksiyali / interaktivli – bu ikkita o‗hshash ilovalarning kombinatsiyasi: 
mijoz – server tranzaksiya ilovalari va interaktiv ilovalarni tranzaksiyasi. Interaktiv 
bo‗lmagan ilovalar uchun mo‗ljallangan. Bu ilovalar foydalanuvchi bajarilgan 
jarayonni natijasini kutmaydigan FTP, sinxronizatsiya, video ma‘lumotlarni 
tarqalish yoki boshqa turdagi ilovalarni o‗z ichiga oladi.
Imkoniyat bo‗yicha so‗rov (Best Effort) – internet tarmog‗ining barcha 
turdagi ma‘lumotlar trafigi uchun mo‗ljallangan. Faqat agar ilova alohida qayta 
ishlash uchun olingan bo‗lsa, bu sinfdan chiqib ketadi. Ko‗plab korporativ 
tashkilotlarning mijozlari yuzlab ilovalarni o‗zlarining tarmoqlarida avtomatik 
holatdagi sinf uchun o‗tkazish yo‗lagini talab qiladi (aksariyat hollarda ular shu 
sinfda qoladi). Bu sinfga tushgan ilovalarga xizmat ko‗rsatish kengroq bo‗ladi. 
O‗tkazish qobiliyatining 25% ini imkoniyat bo‗yicha trafikni sinfini qo‗llab 
quvvatlashga ajratish tavsiya etiladi.

---

136