D. V. Rasulova I. Xotam ov X. S. Asatullayev

rejalashtirish-tashkil etish-m otivatsiya-nazorat qilish
Aniq m aqsadlami belgilash kompaniya vazifasining umumiy 
ta ’rifidan aniq ish rejalariga o ‘tish imkonini beradi.
Q o‘yUgan maqsad biz istagan natijadan iborat b o iad i. Agar yaxshi 
natijalarga erishmoqchi b o isa k , oldimizga yaxshi maqsadlar qo‘yamiz. 
M aqsadlar qisqa va uzoq muddatli moliyaviy va strategik b o iad i.
Moliyaviy m aqsadlar majburiydir, chunki moliyaviy m ablag‘ 
yetishmasa, kompaniya tang ahvolga tushib qoladi. Strategik maqsadlar 
kom paniyaning bozordagi raqobat mavqeyini kuchaytirishga qaratiladi. 
Moliyaviy m aqsadlar foyda hajmi, sarmoyalardan qaytim, naqd pul 
tushumi, dividendlar kabi ko‘rsatkichlami k o ‘paytirishga qaratiladi. 
Ular 
firmaning 
raqobatbardoshliligini 
oshirish 
natijasida 
rivojlanishningyuqoriroq su r’atlariga, bozordagi salm o g in i oshirishga, 
kam xarajatlarga erishishga, firmaning obro‘sini oshirishga qaratilgan 
b o iad i.
M aqsadlar natijalardir, strategiya esa ularga erishish yullari 
sanaladi. Strategiyani aniqlash uchun korxonaning ichki holati va 
tashqi om illar o ‘rganilishi lozim. Kompaniya strategiyasi odatda, 
quyidagilardan iborat b o iad i:
-chuqur o ‘ylangan, maqsadga qaratilgan harakatlar;
-voqealam ing kutilmagan rivoji va kuchaygan raqobat kurashiga 
javob berish.
Strategiya faqat menejerlar avvalroq o ‘ylab chiqqan harakatlar 
emas, balki kutilm agan vaziyatlarda kiritilishi lozim b o ig a n tuzatishlar 
hamdir. Strategiyani ishlab chiqish uchun tadbirkorlik iste’dodi va
104

---

fikrlashning strategik tarzi bo‘lishi kerak. Strategiyani ishlab chiqish 
mahorati menejerning tadbirkorlik iste’dodiga b o giiq .
Menejeming tadbirkorlik mahoratini belgilash mezoni uning yangi 
strategik imkoniyatlami ko‘ra bilishi va yangiliklarga o ‘chligidir. 
Tadbirkorlik iste’dodiga ega b o ig a n menejerlar odatda birinchi 
qaldirg‘ochlar b o ‘ladilar. Ular yangiliklam i tez o ‘zlashtirib oladilar, 
tavakkalchi bo‘ladilar va keskin yangi strategiyalar yaratadilar.
Kompaniya strategiyasiga tuzatishlar kiritish oddiy m e’yoriy hoi 
hisoblanadi. B a’zan strategiyaga o ‘zgartirish kiritish zarur bo‘lib 
qoladi. Kamdan kam hollardagina kompaniya strategiyasi vaqt 
sinovidan o ‘ta oladi. Strategiyani qanday qilib yaxshilash mumkin 
degan savol menejemi hech qachon tark etmasligi lozim. Shuning 
uchun strategiyani ishlab chiqish dinam ik jarayondir.
Kompaniya strategiyasi m ohiyatan qator savollarga javob beradi. 
Bu savollar quyidagilardan iborat:
-ishni qanday rivojlantirish kerak?
-mijozlami qanday qilib qanoatlantirish mumkin?
-raqiblardan qanday qilib o ‘zib ketsa b o iad i?
-o ‘zgaruvchan bozor sharoitlariga qanday javob berish lozim? 
-kompaniyaning ayrim funksional bo ‘limlarini qanday boshqarish 
kerak?
-moliyaviy va strategik m aqsadlarga qanday qilib erishish 
mumkin?
Strategik holatga ko‘ra bilish va kompaniya vazifasini ishlab 
chiqish, maqsadlami aniqlash va strategiyani tanlash kompaniyaning 
rivojlanish y o ‘nalishini belgilashda asosiy vazifalardir. Kechikib 
tuzilgan strategik rejalar yoki o ‘z vaqtida kiritilmagan tuzatishlar hech 
qanday natija bermaydi.
Strategiyani amalga oshirish ishlari m a’muriy vazifalarga kiradi. U 
quyidagilardan iborat:
-strategiyani muvaffaqiyatli bajarish uchun tashkiliy imkoniyatlar 
yaratish;
- m ablagiam i foydali joylashtirish uchun budjetni boshqarish; 
-firma strategiyasini am alga oshirishni ta’minlovchi siyosatni 
belgilash;
105

---

-xizm atchilam ing 
yanada 
samaralirok 
ishlashlari 
uchun 
rag‘batlantirish;
- erishiladigan natija va m ukofotlar hajmini bir-biriga bog‘lash;
-kompaniyada belgilangan vazifalami bajarish uchun qulay m uhit 
yaratish;
-kompaniya xodimlarini ta’minlovchi ichki sharoitlar yaratish, 
y a ’ni har bir xodim larning strategik rolini samarali ijro etish 
sharoitlarini yaratish;
-ishni 
doimiy 
yaxshilash 
uchun 
eng 
ilg‘or 
tajribalardan 
foydalanish;
-ichki rahbarlikni ta’minlash.
Yuqoridagi 4 ta vazifa bir necha bor qayta ko'rib chiqiladi, chunki 
yangidan yuzaga keladigan holatlar har xil tuzatishlar kiritishni talab 
qiladi. 0 ‘tgan tajribalar natijasi va kompaniyaning istiqbol maqsadlari 
shunday 
o ‘zgartirishlar 
kiritilishiga 
sabab 
bo‘lishi 
mumkin. 
Strategiyani muvaffaqiyatli amalga oshirish y o ilarin i axtarish doimiy 
hisoblanadi. Strategiyani amalga oshirishda uning ayrim qismlari 
keraksiz b o ig a n i bois o ‘zgartirish talab etiladi.