D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

1.4. Korxonalarda moliyaviy hisobni tashkil qilish asoslari
va uni yuritish tartibi. Korxonaning hisob siyosati
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda moliyaviy hisobni tashkil qilish 
quyidagilarga asoslanadi:
1. Buxgalteriya hisobining qonun hujjatlari.
2. Asosiy qoidalar.
3. Buxgalteriya hisobini yuritish bo‘yicha turli yuqori tash- 
kilotlarning ko‘rsatma va yo‘riqnomalari.
4. Ichki ish hujjatlari — hisob siyosati, hujjat aylanishi va 
boshqalar.
Moliyaviy hisobni yuritish usullari hisobni tashkil etish va 
yuritish bo‘yicha me’yoriy hujjatlar, uning obyektlarini hisobga 
olish va xo‘jaliklar faoliyati xususiyatlaridan kelib chiqib qo‘lla- 
niladi. Jumladan, shunday usullarga korxona faoliyati jarayonlari 
(tovar-moddiy boyliklarini tayyorlash, ishlab chiqarish, tayyor 
mahsulot (ish, xizmat)lar realizatsiyasi) hisobini tashkil etishda 
va moliyaviy hisobning boshqa obyektlari hisobini tashkil etishda 
qo‘llaniladigan (ular hisobini tashkil etishga xos bo‘lgan) usullar.
10

---

ВНМА-1 — hisob siyosati va moliyaviy hisobot talablaridan 
kelib chiqib har bir korxona mustaqil ravishda o‘zining buxgal­
teriya hisobi tizimini, ya’ni siyosatini ishlab chiqishi va e'lon 
qilishi lozim.
Ushbu andozaning 3-bandiga ko‘ra, hisob siyosati deganda, 
xo‘jalik yurituvchi subyektning rahbari buxgalteriya hisobini 
yuritish va moliyaviy hisobot tuzish uchun qabul qiladigan 
usullaming yig‘masi tushuniladi. Moliyaviy hisobot shu usullarga 
muvofiq va ulaming qoidalari hamda asoslariga muvofiq ravishda 
tuziladi, deyilgan. Shunday usullarga hujjat aylanishi, hisob 
registrlari tizimi, axborotlami ishlash, mahsulot va moddiy qiy- 
matlarni baholash, hisobot tuzish, buxgalteriya hisobini, shu 
jumladan, moliyaviy hisobni yuritish usullari kiradi.
Boshqacha aytganda, korxonaning hisob siyosati — bu korxona 
tomonidan umum qabul qilingan qoidalar va o‘z faoliyatiga xos 
xususiyatlardan kelib chiqib e’lon qilinadigan buxgalteriya hisobini 
olib borishning muayyan uslublari va shakllarining majmuasidir.
Yangi tahrirdagi «Buxgalteriya hisobi to ‘g‘risida»gi Qonunning 
12-moddasida korxonaning hisob siyosati ichki nazorat bilan 
bog‘lab berilgan bo'lib, unga ko'ra ichki nazorat buxgalteriya 
hisobini yuritishda, moliyaviy va boshqa hisobotlarni tuzishda 
xo‘jalik opcratsiyalarini amalga oshirishning qonuniyligi, iqtisodiy 
jihatdan maqsadga muvofiqligini, aktivlaming bud saqlanishini 
ta’minlash, talon-taroj qilish hollari va xatoliklarning oldini olish 
hamda aniqlash maqsadida buxgalteriya hisobi subyektining 
rahbari tomonidan qabul qilingan hisob siyosati asosida tashkil 
etilgan chora-tadbirlar tizimidir.
Korxonaning hisob siyosati rasmiy hujjat hisoblanib, u bosh 
buxgalter tomonidan ishlab chiqiladi hamda rahbaming buyrug‘i 
yoki farmoyishi bilan tasdiqlanadi.