D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob
Banklarda akkreditivlar, chek daftarchalari va boshqa
Yüklə 5,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.6. Banklarda akkreditivlar, chek daftarchalari va boshqa
maxsus hisobvaraqlami ochish, ulardan foydalanish tartibi, ular bo‘yicha muomalalarning hisobi Akkreditiv — lotincha akkredo — ishonaman (pul hisob-kitob hujjati, bank majburiyati) degan ma’noni anglatib, banklarning xizmat turlaridan biri hisoblanadi. Akkreditiv ochmoqchi bo‘lgan to ‘lovchi o ‘ziga xizmat ko‘rsa- tuvchi bankka (bank emitentga) ariza bilan birga quyidagilami ko‘rsatishi lozim: — akkreditiv ochish uchun asos bo‘lgan shartnoma; — akkreditiv amal qiladigan muddat; — mahsulot yetkazib beruvchining nomi; — akkreditivni ijro etuvchi bank nomi va uni ijro etish joyi; — akkreditiv bo‘yicha to ‘lovlar o‘tkazilishiga asos bo‘ladigan hujuatlarning to ‘liq va aniq nomi; — akkreditiv turi va unga doir m a’lumotlar; — akkreditiv qanday tovarlar yuklab jo ‘natish uchun ochilayot- gani, ulaming muddati; — akkreditiv summasi; — akkreditivni amalga oshirish usuli va ayrim boshqa holatlar. Akkreditivlar quyidagi turlarga bo‘linadi: 1. Qoplangan (deponentlangan) yoki qoplanmagan (kafolat- langan). 2. Chaqirib olinadigan yoki chaqirib olinmaydigan. Akkreditivlardan foydalanish bo‘yicha muomalalarning hisobi 5510 — «Akkreditivlar» hisobvarag‘ida olib boriladi. Ushbu hisob- varaq boshqa pul hisobvaraqlari kabi aktiv hisobvaraq hisob lanadi. Akkreditivlami ochish va undan foydalanish bo‘yicha ayrim muomalalar bo‘yicha hisoblar bog‘lanishi: 1. Bank mussasalarida ochilgan akkreditiv hisobvaraqlariga pul mablag‘lari o‘tkazilganda — DT 5510 KT 5110, 5220. 27 2. Qisqa muddatli kreditlar hisobidan akkreditlar ochilganda - DT 5510 KT 6810. 3. Akkreditiv va chek daftarlari hisoblaridagi ishlatilmagan summalarning amal qilish muddati o ‘tganligi tufayli tegishli hisobvaraqlarga qaytarilganda — DT 5110, 5220 KT 5510, 5520. 4. Mol yetkazib beaivchi va pudratchilardan bo‘lgan qarzlar akkreditiv hisobvarag‘idan to ‘langanda — DT 6010, KT 5510. 5. Akkreditiv hisobvarag'idan sug‘urta to ‘lovi bo‘yicha qarzlar to ‘langanda - DT 6510 KT 5510. 6. Uzoq muddatli kreditlar bo‘yicha qarz akkreditiv hisobva- rag‘idan to ‘langanda — DT 7810 KT 5510. 7. Hisoblangan bank foizlari b o ‘yicha qarzlar akkreditiv hisobvarag‘idan to ‘langanda — DT 6920 KT 5510, 5530. 8. Akkreditiv hisobvarag‘idan bo‘nak mablag‘lari o ‘tkazilganda - DT 4310, 4330 KT 5510 va boshqalar. Hisob-kitob cheki — hisobvaraq egasi (chek beruvchi)ning hisobvarag‘idan muayyan summani oluvchi (chek ushlovchi)ning hisobvarag‘iga o ‘tkazish to ‘g‘risida bankning maxsus blankasida tuzilib, bankka yozma ravishda bergan topshirig‘idir. Hisob-kitob cheklari nafaqat xo‘jalik yurituvchi subyektlarda, balki xo‘jalik yurituvchi subyektlar bilan jism oniy shaxslar o'rtasida naqd pulsiz hisob-kitoblarda qo'llaniladi. Chek daftarlari Markaziy bank bilan kelishilgan andozada, tijorat banklarining buyurtmalari asosida tayyorlanadi. Chek daftarlarining blankalari q a t’iy hisobda turadigan hujjatlar hisoblanadi. Cheklar toMov summasi belgilangan vaqtda yozib beriladi. Chek daftarchalarining egalari ularni mahsulot yetkazib beruvchilar (chek bo‘yicha pul oluvchilar)ga berishi, shuningdek, to ‘ldirilma- gan chek blankalariga imzo chekib qo‘yishi taqiqlanadi. Chek daftarlaridan foydalanish bo‘yicha muomalalarning hisobi 5520 — «Chek daftarlari» hisobvarag‘ida olib boriladi. Chek daftarlari bilan hisoblashuvlar bo‘yicha muomalalarning tegishli hisobvaraqlarda aks ettirilishi quyidagicha: 1. Hisob-kitob hisobvarag‘idan chek daftarchalari hisobvarag‘iga pul o‘tkazilganda — DT 5520 KT 5110. 28 2. Chek daftarchalari hisobvarag‘iga valyuta hisobvaragi hamda qisqa muddat kreditlar hisobidan pul o ‘tkazilganda — DT 5520 KT 5220, 6810. 3. Chek hisobidan to ‘langan summalarga — DT 6010, 6810 KT 5520. 4. Chek daftarchalari hisobvarag‘idagi foydalanilmagan sum- malar muddati o ‘tgach hisob-kitob yoki valyuta hisobvarag‘iga qaytarilganda — DT 5110, 5210 KT 5520. 5. Kreditorlaming ko‘rsatilgan xizmat, bajarilgan ishlari uchun to ‘lovlar chek orqali amalga oshirilganda — DT 6990 KT 5520 va boshqalar. 5530 — «Boshqa maxsus hisobvaraqlar»da bankda maxsus saqlanadigan maqsadli moliyalashtiriladigan m ablagiar (tushum- lar), shu jum ladan, ijtimoiv muassasalar, obyektlar (bolalar muassasalari va boshqalar)ni saqlash uchun ota-onalardan, o‘zga foydalanuvchilar va boshqa manbalardan kelib tushadigan pul mablag‘lari, xo‘jaliklaming talabiga ko‘ra alohida hisobvaraqlarda yig‘iladigan va sartlanadigan kapital qo‘yilmalarni moliyalashtirish mablag‘lari, hukumat organlarining subsidiyalari (toshloq va sho‘rlangan yerlarni yaxshilashga moliyaviy yordam va boshqalar) va ayrim boshqa maxsus maqsadlarga mo‘ljallangan mablag‘laming kirimi hamda ulami shu maqsadlar chegarasidagi sarflanishi hisobga olinadi. Ushbu maxsus hisobvaraqlarga tegishli muomalalar bo‘yicha tuziladigan buxgalteriya provodkalarining asosiylari quyidagilar: 1. Hisob-kitob hisobvarag‘idan maxsus hisobvaraqlarga pul mablag‘lari o‘tkazilganda — DT 5530 KT 5110. 2. Sotib olingan pul ekvivalentlari uchun maxsus hisobvaraq mablag‘i hisobidan to‘langanda — DT 5610 KT 5530. 3. Joriy davrda ijaraga beruvchiga to ‘lovlar maxsus hisobva- raqdan to ‘langanda — DT 6910, KT 5530. 4. Aksiyadorlardan bo‘nak mablag‘lari kelib tushganda — DT 5530 KT 6320. 5. Markaziy bank belgilagan kurs bo‘yicha chet el valyutalarini sotishdan maxsus hisobvaraqqa mablag' kelib tushganda — DT 5530 KT 5210 va boshqalar. 29 Ayrim yuridik shaxslar tomonidan milliy valyutada korporativ bank kartochkalaridan ham foydalanish mumkin. Ushbu kartoch- kalar bilan hisoblashuvlar u bo‘yicha Adliya vazirligi tomonidan 2005-yil 18-aprelda tasdiqlangan 1470-nizom asosidagi 5540 — «Korporativ kartochka» hisobvarag‘ida tashkil etiladi (SBX 2016- yil 9-may, 19-son, 15—16-betlar). Yüklə 5,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|