Daminov t. A., Xalmatova b. T. Boboyeva u. R

ORTTIRILGAN YuRAK NUQSONLARI

Eng ko’p maktab yoshida uchraydi. Ular asosiy sababi revmatizmdir, kam qo’llarda infeksion endokradit, biriktiruvchi to’qima diffuz kasalligi, yurak travmasi, zahm va boshq. bilan bog’liq. Oddiy va kombinirlangan yurak nuqsonlari farqlanadi. Oddiy - toza, yo’ki alohidalangan, nuqsonlar, ularda faqat yetishmovchilik va stenoz aniqlanishi mumkin. Kombinirlangan nuqsonlarda bir vaqtda ham yetishmovchilik ham stenoz kuzatiladi. Ikkita va undan ortiq klapanlar shikastlanishi qosqilib kelgan holat ko’p klapanli yurak nuqsoni deyiladi.

MITRAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI

Qonning sistola paytida chap qorinchadan chap bo’lmachaga oqishi bilan kechadi. Natijada chap qorincha va chap bo’lmacha dilatasiya va gipertrofiyasi rivojlanadi. Yurak chap bo’limida bosim oshishi, o’pka venalarida bosim oshishi bilan birga kechadi, bu passiv o’pka gipertenziyasi rivojlanishi bilan boradi. Keyin, kichik qon aylanish doirasida bosim kotarilishi hisobiga o’ng qorincha va bo’lmacha dilatasiyasi va gipertrofiyasi rivojlanadi. So’ngra uch tavaqali klapanning nisbatan yetishmovchiligi yuzaga keladi va keyinchalik qon aylanishi buzilishi simptomlari katta qon aylanish doirasida namoyon bo’ladi. Dimlanishli yurak yetishmovchiligi belgilari yo’q yo’ki chap qorincha yetishmovchiligi belgilari mavjud bo’lganda mitral klapan etishmovchiligining boshlangich bosqichlari kuzatiladi.

Klinik manzarasi. Nuqsonning boshlangich bosqichlarida bemorlar shikoyat qilishmaydi, yurak o’lchamlari kattalashmagan. Uning yagona ko’rinishi yurak uchi sohasida mayin sistolik shovqin aniqlanishidir. Nuqson progressirlashuvi yurak chegarasining chapga va yuqoriga siljishi, sistolik shovqin intensivligi oshishi bilan birga kechadi, shovqin guvillovchi xususityaga ega bo’ladi va chap qoltiq osti sohasiga tarqaladi. Yurak yetishmovchiligi paydo bo’lishiga bilan bog’liq ob'ektiv simptomlar (sianoz, hansirash, jigar kattalashishi va boshq.) rivojlanadi. FKG da I ton amplitudasi odatda pasaygan, ko’pincha III ton qayd qilinadi. Sistolik shovqin amplitudasi nuqson og’irligiga, ya'ni mitral regurgitasiya darajasiga mos keladi. EKG da boshlang'ich bosqichida miokard gipertrofiyasi korsatkichlari yog, keyinchalik chap bo’lmacha va qorincha gipertrofiyasi belgilari paydo bo’ladi. Katta qon aylanish doirasida dekompensasiya rivojlanganda yurak o’ng bo’limlari gipertrofiyasi belgilari qayd qilinadi. Rentgenogrammada ancha kech davrda chap bo’lmacha va chap qorincha kattalashishi, yurak soyasi mitral qonfigurasiyaga ega bo’lishiga, keyin venoz dimlanish belgilari va yurakning o’ng bo’limlari kattalashishi belgilari paydo bo’ladi.

Davolash. Yurak yetishmovchiligi korsatkichlari paydo bo’lganda amalga oshiriladi. Yurak glikozidlari, diuretiklar va periferik vazodilatatorlar qollaniladi. Xirurgik davolash (protezlash yo’ki anuloplastika) refrakter yurak yetishmovchiligi III-IV bosqichi (Bakulev va Damir bo’yicha) rivojlanganda qollaniladi.
MITRAL STENOZ (chap atrioventrikulyar teshik stenozi)

Chap atrioventrikulyar teshik torayishi qonning chap bo’lmachadan chap qorinchaga tushishiga tosqinlik qiladi. Bo’lmacha ichi bosimi oshadi, bu bir tomondan o’pka venalari retrograd bosim ortishiga, ya'ni venoz gipertenziyaga, boshqa tomondan - o’pkadagi arteriolalarning reflektor torayishiga olib keladi

(Kitaev refleksi). O’pka gipertenziyasi rivojlanishi yurakning o’ng bo’limlari gipertrofiya va dilatasiyasiga olib keladi va uch tavaqali klapanning nisbatan yetishmovchligini yuzaga chiharadi. Natijada katta qon aylanish doirasida dekompensasiya rivojlanadi. Klinik manzarasi. Bjshlang’ich, yo’ki "auskultativ" bosqichida sub'ektiv simptomlar kuzatilmaydi, yurak o’lchamlari ozgarmagan. Auskultasiyada tovush hodisalarining tipik kompleksi aniqlanadi: yurak chu?hisida presistolik kattalashuvchi diastolik shovqin, harsillovchi I ton, o’pka arteriyasi ustida II ton aksenti va ikkilanishi, uni "mitral stenoz ohangi" deb atashadi. Yurak cho’qqisida mitral klapan ochilishi "chiqillashi" eshitiladi, u I va II tonlar bilan birga "bedana maromi" kabi ohangni beradi. Stenoz progressirlashuvi bilan birga hansirash, tez charchash, yurak sohasidagi ogriqlarga shikoyatlar yuzaga kela boshlaydi. O’pka shishi xurujlari bo’lishiga mumkin. Nuqsonning ancha kech shaklida yurak chegaralari yuqori va o’ng tomo’nga siljiydi. Yurak cho’qqisi sohasida diastolik titrash belgisi paydo bo’ladi.

FKG da Q - I intervali kattalashishi kuzatiladi, katta ahamiyat II ton - "chihillashi"ni aniqlashga haratiladi (II-QS), uning qisqa bo’lib qolishi stenoz progresslanganligi haqida dalolat beradi. EKGda miokard gipertrofiyasi belgilari yo’q. Keyinchalik chap bo’lmacha gipertrofiyasi kuzatiladi, so’ngra o’ng bo’limlar gipertrofiyasi ham. Rentgenogrammada chap bo’lmachaning, qizilo’ngachni 6 sm li radius bo’yicha qiyshaytirgan holatda kengayishi va o’ng qorincha kengayishi ko’rinadi. Yurak belchasining o’pka arteriyasi va chap bo’lmacha qul’qchasi bo’rtishi hisobiga tekislanganligi xosdir. Shuningdek, o’pka gipertenziyasi belgilari: ildiz kengayishlari, ular qonturlari aniqligi, o’pka arteriyasi kengaygan qismlarining birdan uzilish belgilari (ildiz "amputasiyasi" simptomi), periferiyada rasm kamayishi, kamdan-kam hollarda Kerli chiziqlari aniqlanadi.

Klinik manzarasi: kombinirlangan mitral nuqsonlar klinikasi stenoz yoki yetishmovchilik belgilariga bog’liq. Stenoz ustunligi bo’lganda nuqson asosiy korinishi chap atrioventrikulyar teshik torayishiga bog’liq. Yetishmovchilik ustunlikga ega mitral nuqsonda birinchi planga mitral etishmovchilikka xos simptomatika chiqadi. Ko’pincha yetishmovchilik va stenoz birdek darajada rivojlangan bo’ladi, u holda stenoz yoki etishmovchilikning aniq ustunligi mitral nuqson haqida soz yuritiladi.Davolash. Mitral stenoz va kombinirlangan mitral nuqsonlar xirurgik yol bilan davolanadi. Mitral stenozda komissurotomiya, kombinirlangan nuqsonlarda - protezlash yoki mitral klapan anuloplastikasi amalga oshiriladi. Operasiya nuqsonning III-IV bosqichlarida korsatilgan (Bakulev va Damir bo’yicha).
AORTAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI

Orttirilgan yurak nuqsonlari ichida mitral yetishmovchilikdan keyin ikkinchi orinni egallaydi. Gemodinamika buzilishi qonning diastola paytida aortadan chap qorinchaga qayta tushishi bilan bog’liq. Chap qorincha zoriqishi uning dilatasiya va gipertrofiyasiga olib keladi. Chap qorinchaning ancha kattalashganligida mitral klapanning nisbiy yetishmovchiligi paydo bo’ladi (aorta nuqsonining "mitralizasiyasi") va keyinchalik chap bo’lmacha dilatasiyasi va o’pkada dimlanish qodisalari rivjlanadi. Aortal klapanning izolyasiyalangan yetishmovchiigida katta qon aylanish doirasida qon aylanish buzilishi kam uchraydi.

Klinik manzarasi. Aortal yetishmovchilik bjshlang’ich bosqichining bittagina simptomi protodiastolik shovqin hisoblanadi, u chapda ikkinchi-uchinchi qovurgalararo oralig’ida eshitiladi. Shikoyatlar paydo bo’lishiga gemodinamikaning ancha ifodalangan o’zgarishlari yuzaga kelganidan dalolat beradi. Ulardan eng erta va oziga xosligi tez charchash, hansirash, bosh aylanishi, yurak sohasidagi og’riqlardir. Kozdan kechirganda teri qoplamlarining rangparligi, uyqu arteriyalarining kuchaygan pulsasiyasi ("karotid" oyini), cho’qqi turtkisining kuchayishi aniqlanadi. Yurakning perkutor chegaralari chapga siljigan. Aortal klapan yetishmovchiligi progressirlanishi bilan birga diastolik shovqin intensivligi va davomiyligi kuchayadi, lekin uning tembri ozgarmaydi (yumshoq, oquvchi, guvillovchi yo’ki pishillovchi), tosh suyagining chap tomonidan yurak cho’qqisi tomon tarqaladi, bu yerda ba'zida presistolik shovqin (Flint shovqini) eshitiladi. Diagnostik jihatdan ahamiyatli periferik simptomlar: tez va baland puls, sistolik arterial bosimning oshishi va diastolikning pasayishi, kapillyar va falanga pulsi va boshq. FKGda shovqin kam registrasiyalanadi, bevosita I tondan keyin boshlanadi, yo’qolib boruvchi xususiyatga ega. EKG da chap qorincha gipertrofiyasi belgilari aniqlanadi, nuqson "mitralizasiyasida" - chap bo’lmachaning gipertrofiyasi. Rentgenogrammalarda chap qorincha kattalashishi, kotariluvchi aorta kengayishi va ularning kuchaygan pulsasiyasi aniqlanadi.

Davolash. Xirurgik. Ifodalangan aortal yetishmovchilik va dori terapiyasiga nisbatan refrakter dimlangan yurak yetishmovchiligi belgilari bo’lganda operasiya amalga oshiriladi.

AORTA TEShIGI QISILIShI

Aortal stenoz alohida kam uchraydi, lekin boshqa klapanlar bilan birga qosqilib kelishi yurak nuqsonlarining 15-20% hollarida mavjud, erkaklarda tez kuzatiladi. Xususan aortal stenozdan klapan osti muskul stenozi, deb ataluvchi mustahil kasallikni farqlash zarur (gipertrofik asimmetriyali kardiomiopatiya). Aortal stenoz orttirilgan va tugma bo’lishiga mumkin. Orttirilgan aortal stenoz sabablari revmatizm, aterosklerotik shikastlanish va klapanlarning keyinchalik ohaklanishi bilan kechuvchi birlamchi-degenerativ o’zgarishlar bo’ladi. Aortal stenozda qon oqimining chap qorinchadan aortaga yo’nalishi buziladi, natijada chap qorincha boshligi va aorta orasidagi gradient bosim o’zgaradi. Gipertrofiyalangan chap qorinchaning katta imqoniyatari hisobiga, yurak chiharish kuchi uzoq vaqtgacha o’zgarishsiz qoladi, lekin fizik yuklamada kamroq oshadi. Dekompensasiya belgilari paydo bo’lganda oxirgi diastolik bosim oshishi va chap qorincha dilatasiyasi vujudga keladi.Klinik manzarasi. Aortal stenoz ko’p vaqtgacha hech qanaqa sub'ektiv sezgilarini bermasligi mumkin. Nisbatan ijobiy prognoziga haramasdan 5-15% bemorlarda to’satdan olim sodir bo’ladi. Birinchi belgisi sifatida stenokardiya xurujlari, hushdan ketish yo’ki hansirash bo’lishiga mumkin. Stenokardiya xurujlari bosh miyaning qon bilan ta'minlanishi buzilishiga, ba'zida esa yurak maromining o’tuvchi buzilishlari bilan bog’liq. Yurakni tekshirganda cho’qqi turtkisining pastga, oltinchi qovurgalararo oraliqga tushishi aniqlanadi (7-rasm). Ikkinchi qovurgalararo oraliqda to’shdan chap tomonda xususiyatli sistolik titrash bilinadi. Auskultasiyada kuchli sistolik shovqin aniqlanadi, u yurak chu?hisi tomon sostlashib boradi va bo’yin tomirlariga aniq tarqalish xususiyatiga ega; aortada II ton sostlashgan bo’ladi. Kuchli stenozda puls kichik, sekin kattalashish xususiyatiga ega bo’ladi. Puls va sistolik bosim pasayishiga moyillik bor. EKG uzoq vaqt doimiy bo’lishiga mumkin. Kechroq davrlarda yurak elektrik o’qining chapga siljishi va chap qorincha gipertrofiyasi belgilari: R tishcha kattalashishi, ST segment pasayishi, T tishchaning chap ko’krak ozatmalarida o’zgarishi kuzatiladi.

UCh TAVAQALI KLAPAN YeTIShMOVChILIGI

Nisbiy va organik bo’ladi. Nisbiy yetishmovchilik organikka haraganda ko’proq kuzatiladi. Uch tavaqali klapanning alohida shikastlaniishi bolalarda juda ham kam uchraydi. U, odatda, mitral yoki mitral-aortal yurak nuqsonlari bilan birga qo'shilib keladi. Shuning uchun bemorlardagi simptomatika asosiy nuqson va uch tavaqali klapan yetishmovchiligi belgilaridan vujudga keladi. qorinchalar sistolasi paytida qonning o’ng qorinchadan o’ng bo’lmachaga qayta oqimi ular dilatasiyasi va gipertrofiyasiga olib keladi, keyin esa katta qon aylanish doirasida qon dimlanishiga sababchi bo’ladi.

Klinik manzarasi. Uch tavaqali klapan yetishmovchiligi mavjud bemorlar ahvoli og’ir: ifodalangan hansirash va sianoz, jigar kattalashgan, ko’pincha shishlar va assit kuzatiladi. Yurak chegaralari o’ng tomo’nga kengaygan, xanjarsimon osimta ustida va tortinchi qovurgalararo oraliqda chap tomonda guvillovchi sistolik shovqin eshitiladi, shovqin nafas olganda kuchayadi (Rivero-Korvallo simptomi). EKG da o’ng qorincha va o’ng bo’lmacha gipertrofiyasi qayd etiladi. Rentgenogrammalarda yurakning o’ng bo’limlari kattalashishi kuzatiladi.

Davolash. Xirurgik. Mitral yo’ki aortal nuqson korreksiyasi qatorida anuloplastika yoki uch tavaqali klapanni proezlash amalga oshiriladi. Aortaning va uch tavaqali klapanning alohida stenozlanishi bolalarda amalda uchramaydi.

BOLALARDA ARITMIYaLAR

Bolalarda ritmning buzilishi hamma yoshda uchraydi, ko’pincha katta yoshdagi bolalarda kuzatiladi. Tugoma va orttirilgan aritmiyalar ajratiladi, bundan tashhari funksional va organik turlarga bo’linadi. Ritm buzilishi yurak mushaklarining asosiy funksiyasi - avtomatizm, qo’zgalish, o'tkazuvchanlik va miokard qisharuvchanlik funksiyasining buzilishi natijasida yuzaga keladi.

Avtomatizm buzilishiga sinusli taxikardiya va bradikardiya, sinusli aritmiya, ritm manbai migrasiyasi va boshqa bir qator kam uchraydigan buzilishlar kiradi.

Sinusli taxikardiya va bradikardiya. Taxikardiya va bradikardiya deganda ritmining yoshga xos normal ritm bilan taqqoslanganda, bir minutda 20-30 martagacha kuchayishi yo’ki pasayishi tushuniladi. Yurak qisharishlar sonining o’zgarish sabablari turli kasalliklar, yurak qon-tomir tizimining zararlanishi bo’lishiga mumkin. Bolalarda yurak qisharishlari chastotasi o’zgarishlarining katta guruhi funksional buzilishlar bilan bog’liq. Ko’pincha yurak patologiyasi haqida sinusli taxikardiya guvohlik beradi. Aritmiyaning bu shakli maxsus davoni talab hilmaydi, terapiya asosiy kasallikni davolashga haratilgan.

Sinusli aritmiya. Sinusli aritmiyaning eng ko’p uchraydigan turlaridan biri nafas aritmiyasidir. Nafas aritmiyasi barcha yoshdagi bolalarda uchraydi. ChaqalOqlik davrida u kuchsiz rivojlangan, erta yoshdagi bolalarda ko’p uchraydi, nafas aritmiyasi maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda ko’p uchraydi. Nafas aritmiyasi jismoniy zoriqishdan keyin kamayadi. Pediatriya amaliyotida nafas aritmiyasining yo’qolishi (ritm tarangligi, embriokardiya) patologiyadan dalolat beradi. EKGda yurak komplekslarining diastolik interval hisobiga davomiyligining variabilligi aniqlanadi. Ritm manbai migrasiyasi turidagi ritmning buzilishini faqat EKGda aniqlash mumkin. EKGda bu R tishining xar-xil shakldaligi bilan tashqislanadi.Qo’zgalishning buzilishi ekstrasistoliya, paroksizmal taxikardiya korinishida bo’ladi.

Ekstrasistoliya - yurakning navbatdan tashhari hisharishi. Impulsning paydo bo’lishi joyiga harab, qorinchalar usti (supraventrikulyar) va qorinchalar ekstrasistoliyasiga bo’linadi. EKGda- impuls paydo bo’lishi joyini tekshirish aniqlanadi: sinusli tugun yoki atrioventrikulyar bog’lam, o’ng

yo’ki chap qorinchalar va boshqalar. Ekstrasistolaning normal ritm bilan almashinuvi alloritmiya (bigeminiya- ekstrasistoliyaning normal qisharishdan keyin paydo bo’lishiga, trigeminiya-ikkitadan keyin va boshqa), ko’pincha normal ritm bilan tartibsiz qisharish kuzatiladi.

Ekstrasistoliya - bolalarda eng ko’p uchraydigan ritm buzilishi, turli yoshda kuzatiladi. Ekstrasistoliyani ba'zi bolalar sezmaydi va hech qanday shikoyati bo’lmaydi, boshqalari esa yurak sohasida yo’qimsiz sezgi, qo’shimcha puls, qo’shimcha tonlar yoki yurakning bitta toniga shikoyat qilishadi. Aniq diagnoz qo’yish uchun EKGni registrasiya qilish kerak.

Ekstrasistoliya funksional va organik turlarga bo’linadi.

Funksional ekstrasistoliya prepubertat va pubertat davrda uchraydi. Sutka davomida labil, jismoniy yuklamadan keyin holat almashtirganda o’zgaradi. Parallel ravishda bolalarda vegeto’qontomirlar distoniyasi, surunkali infeksiya ochoqlari, endokrin buzilishlar va boshqalar aniqlanadi. Maxsus tekshiruv usullari o’tkazilganda miokard hisharuvchanlik funksiyasining buzilishi aniqlanmaydi.

Organik genezli ekstrasistoliya doimiy xarakterga ega. Bolalarda umumiy holati buzilgan, yurakning funksional yetishmovchilik belgilari aniqlanadi. Organik ekstrasistoliya miokarditlarda, yurak tugma nuqsonlarida ko’p uchraydi, revmatizmda kam uchraydi.

Organik genezli ekstrasistoliyada, davo ritm buzilishini chaqirgan, asosiy kasalliklar terapiyasi fonida o’tkaziladi. Ekstrasistoliyani bartaraf etish uchun kaliy preparatlari, kaliy oratat, panangin, asparkam yoshga oid dozada tavsiya qilinadi. Ushbu terapiya samara bermaganda beta-adrenoblokatorlar buyurtiriladi. Anaprilin, kordaron yaxshi samara beradi. Sutkalik dozasi har bir kg tana vazniga 1 - 2 mg .

Paroksizmal taxikardiya - yurak urishining birdaniga tezlashish xuruji (1 minutda 160-180dan ortiq). Supraventrikulyar va qorinchalar paroksizmal taxikardiyasi ajratiladi. Kelib chiqishiga ko’ra, paroksizmal taxikardiyaqo’shimcha o’tkazuvchanlik yo’li mavjudligi bilan bog’langan qaytalanuvchi qo’zgalishga bog’liq.

Paroksizmal taxikardiya xurujlari tosatdan boshlanadi. Bolalar yurak sohasida yogumsiz his, kokragida qisilish, epigastral sohada og;riqdan shikoyat qiladi. Ba'zida xurujlar bosh aylanishi, hushdan ketish, qayd qilish bilan kechadi. Korikda teri rangining oharishi, hansirash, oysimon venalar pulsasiyasi, qon aylanish buzilishi belgilari kuzatilishi mumkin. Yurak chegaralari odatda ozgarmaydi, tonlari aniq. Yaqqol taxikardiya fonida yurak ritmining tebranuvchanligi - tonlar o’rtasitdagi interval bir xildaligi (embriokardiya) xarakterlidir. Puls kichik toliqlikda, arterial bosim pasaygan. Xurujlar davomiyligi bir necha sekund, kun va oygacha davom etadi.

Paroksizmal taxikardiyaning topik diagnozi faqatgina EKG tekshiruv o;tkazilgandan keyin mumkin. Ba'zida bunday bemorlarda Volf-Parkinson-Uayt sindromi aniqlanadi (bolalarda bu fenomenni aniqlanishi yurak patologiyasi hisoblanmaydi.).

Paroksizmal taxikardiyaning kelib chiqishini aniqlash murakkab masala hisoblanadi. Funksional xarakterda xurujlar qisqa muddatli, qon aylanish belgilarisiz, emosional omillar bilan bog’liqlik aniqlanadi. Funksional paroksizmal taxikardiya kelib chiqishiga ko'ra supraventrikulyar deb yuritiladi.

Paroksizmal taxikardiya xurujlarini bartaraf qilish uchun birinchi navbatda adashgan nerv qo’zgalishiga mexanik ta'sir

o’tkaziladi: karotid sinus (o’ngda) yoki ko’z olmasiga bosish kerak. Ba'zida Valsalva sinamasi samaralidir: bola chuqur nafas olib, yo’piq ovoz yorugida va burnini qisib, bola kuchanadi.

Medikamentoz dorilardan beta-adrenoblokatorlar (obzidan) yaxshi samara beradi. Izoptin chaqaloqlarga vena ichiga

0,3-0,4 ml, 1 yoshgacha-0,4-0,8 ml, 1 yoshdan 5 yoshgacha-0,8-1,2 ml, 5 yoshdan 10 yoshgacha- 1,2-1,6 ml va 10 yoshdan 18 yoshgacha-1,6-2,0 mldan tavsiya etiladi. Xurujlarni bartaraf qilish uchun novokainamid yo’ki izonikamid qollaniladi.

Shosqilinch terapiya maqsadida 1 % ATF (2 mlgacha)ni bir martalik vena ichiga yuborish tavsiya qilinadi, 10%li glyukoza bilan pararlel ravishda sedativ dorilar buyuriladi.

O’tkazuvchanlik funksiyasining buzilishi - blokadalar, aritmiyaga olib kelmaydi va ko’pincha EKG da aniqlanadi.

Klinik jihatdan faqat to'liq atrioventrikulyar blokada Morgani-Edems-Stoks xurujlarini diagnostika qilish mumkin. Bu sindrom asosida miyaning o’tkir ishemiyasi, yurak urishining to'satdan pasayishi yotadi. Bunday bemorlarda tosatdan yuzaga kelgan bradikardiya e'tiborni jalb qiladi. Morgani-Edems-Stoks klinik xuruji to’satdan oharish, keyinchalik sianozga aylanuvchi, hushdan ketish va talvasa bilan xarakterlanadi. Ba'zida najas va peshobni ixtiyorsiz kelishi kuzatiladi. Pulsni aniqlab bo’lmaydi. hurujlar bir necha sekunddan 1-2 minutgacha davom etadi, uzoq davom etganda olim holati kuzatiladi.

O’tkazuvchanlik funksiyasining buzilishi yurak patologiyasida kuzatiladi yo’ki funksional xarakterga ega bo’ladi. Terapiyasi asosiy kasallikni davolashga haratilgan. Tez-tez takrorlanuvchi Morgani- Edems- Stoks xurujli atrioventrikulyar blokada sindromida elektrostimulyatorni qollash bilan xirurgik davo korsatilgan.

Titrovchi (tebranuvchi) aritmiya - bu ritmning murakkab buzilishi bo’lib, bo’lmachalarning togri faoliyatining o’zgarishi bilan bog’liq. Bolalik davrida titrovchi aritmiya kam uchraydi, miokardning og’ir zararlanishi revmatizm, YuTN, idiopatik miokarditda uchraydi.

Tebranuvchi aritmiyalarda bolaning umumiy ahvoli birdan yomonlashadi, ba'zida qo'rquv, vahima yuzaga keladi. Yurakni eshitib korganda tonlarning turli xil jarangdorligi, qisqa va pauzalarning tartibsiz almashinuvi aniqlanadi. Puls tanqisligi, yurakni qisharish soni puls sonidan ustunlik qiladi. Odatda qon aylanish buzilish belgilari turli darajada bo’ladi. EKGda ritmning bu buzilishida R tishi ornida olchami va shakli bo’yicha turli xil alohida to’lqinlar aniqlanadi.

Asosiy terapiya, tebranuvchi aritmiyani chaqirgan kasallikni davolashga yonaltirilgan. Taxiaritmik shaklida yurak glikozidlari tavsiya etiladi. Bradiaritmik shaklida yurak glikozidlarini ehtiyotkorlik bilan qo’llash zarur. Ba'zida novokainamid, xinidin, aymalin samara beradi. Medikament davo samarasizligida elektr defibrillyasiya ko’rsatilgan.

Bolalarda tebranuvchi aritmiya oqibati juda jiddiy, asosan taxiaritmik shakli yo’mon oqibat bilan tugaydi.

Sinusli tugunning zaifligi sindromi - taxibradikardiya sindromi ritmning murakkab buzilishi hisoblanadi. Ba'zida u YuTN bo’lmasa ham kuzatiladi, ammo ko’p qo’llarda YuTN yoki yurak operasiyalaridan keyin kuzatiladi. Yaqqol bradikardiyada bosh aylanishi yoki hushdan ketish aniqlanadi.

Bradikardiyaning taxikardiya bilan almashinishini bemorlar yurak tez urib ketishi yo’ki jismoniy yuklamani yomon qabul qilish bilan sezadi. Taxiaritmiyani davolashdagi dorilar qollaniladi. Digitalis dorilarini qollash mumkin emas. Og’ir holatlarda qayta bog’lam usuli bo’yicha ishlovchi, sun'iy ritm boshharuvchisi implantasiyasi o’tkaziladi.

YUVENIL REVMATOID ARTRIT

Yuvenil revmatoid artrit (YuRA) – to’xtovsiz progressiyalanuvchi kechish xususiyatli murakkab autoimmun patogenezga ega, patologik jarayonga ichki a'zolar qo'shilishi va bolalarda nogironlik rivojlanishi bilan kechadigan noma'lum etiologiyali bo’g’imlarning surunkali yalliglanish kasalligidir.

YURA tasnifi

Zararlangan bo’g’imlar miqdori va u yoki bu tizimli korinishlar ustunligiga harab quyidagilar ajratiladi:

A) intermittirlanuvchi isitma, revmatoid toshma, gepatosplenomegaliya, limfadenopatiya, poliserozit, giperleykositoz, anemiya qo'shilishi bilan kechuvchi bo’g’imlardagi ekssudativ o’zgarishlari mavjud oligoartrit (mamlakatimiz tasnifiga binoan - YuRA ning allergoseptik varianti);

V) bo’g’imlardagi proliferativ o’zgarishlar ustunligi, bo’g’imlar deformasiyasi va qontrakturalar tezda rivojlanishi va limmfoadenopatiya bilan birga umurtqa pOqonasi bo’yin bo’limi zararlanishi, gepatosplenomegaliya, anemiya, ortamiyona leykositoz, ba'zida isitma, toshma va poliserozit bilan kechuvchi poliartrit yo’ki generalizasiyalangan artrit (mamlakatimiz tasnifi bo’yicha - Still varianti);

2. Tizimli ko’rinishlarsiz YuRA ning poliartikulyar varianti:

A) seropozitiv kichik tip (revmatoid omil (RO) borligi bilan);

B) seronegativ kichik tip (RO siz);

3. Tizimli korinishlarsiz YuRA ning oligoartikulyar varianti:

A) antinuklear omil mavjud kichik tip, RO siz va iridosiklit rivojlanishining yuqori xavfi bilan;

B) HLA B27 gistomoslik antigeni mavjud bo’lgan kichik tip, RO siz va iridosiklit rivojlanishi yuqori bo’lgan xavfi bilan;

Klinik manzarasida isitma, toshma, limfadenopatiya, gepatosplenomegaliya, lekin turgun artritsiz artralgiyalar bilan qosqilib keluvchi giperleykositoz ustun keladigan kasallik revmatoidsimon kasallik (Vissler-Fankoni psevdosepsisi) sifatida haraladi. Revmatoid artrit sinovial qobiglarning surunkali yiringsiz yalliglanishi bilan xususiyatlanadi. Bo’g’im suyuqligining ortiqcha sekresiyasi bo’g’im ichi nazlasi hosil bo’lishigaa olib keladi. qalinlashgan sinovial qobiq bortiqlari vorsinalar hosil qiladi, ular bo’g’im boshligiga chiqib turadi; giperplazirlangan sinovial qobiq YuRA da bo’g’im tog'ayi yuzasi bo'ylab tarqaladi va u bilan yopishadi (pannus hosil bo’lishiga). Kattalar revmatoid artritiga nisbatan bo’g’im tOqaylarining turgun buzilishi kechroq yuzaga keladi; ko’pchilik YuRA li bolalarda uzoq davom etayo’tgan sinovitga haramasdan, ba'zan bo’g’imlarning turg’un zararlanishi paydo bo’lmaydi. Bo’g’im strukturalari destruksiyasi YuRA ning revmatoid omili bo’yicha musbat shaklida yo’ki tizimli korinishlar bilan boshlanuvchi shaklida yuzaga keladi.

YuRA ning poliartikulyar varianti

A) seropozitiv kichik tipi (RO bilan)

Bu guruh bemorlari orasida maktab yoshidagi qizlar ko’p uchraydi. Klinik korinishlari: 50% bemorlarda bo’g’imlarning deformasiyasi bilan simmetrik poliartrit, tana vazni kamayishi va boy osishda ortda qolish.

V) seronegativ kichik tipi (RO siz)

Bu variant bo’g’imdan tashhari klinik korinishlar (subfebrilitet, retikulogistiositar tizim reaksiyasi, kardit) bilan birga kelishi mumkin. Ko’pincha nogironlik rivojlanishi 15% ga yetadi. Artrit bora-bora rivojlanadi, sekin-asta bo’g’imlar si?i?ligi oshishi, shishi va harakati pasayishi kuzatiladi. Bundan tashhari, artrit

simptomlarining tosatdan paydo bo’lishiga bilan kechadigan kasallikning shiddatli shakllari bayon qilingan. Zararlangan bo’g’imlar shishgan, paypaslaganda qaynoq seziladi, lekin bo’g’im sohasida teri qizarishi uchrashi kam. Bo’g’imlarning qavariqligi periartikulyar shish, bo’g’im boshligida nazla paydo bo’lishiga va sinovial qobiq qalinlashishi oqibatidir. Zararlangan bo’g’imlar paypaslanganda ogriqli bo’lishiga mumkin, og’riqlar harakat vaqtida qayd etiladi; shu bilan birga ushbu kasallik uchun kuchli og’riqlar xos emas va ko’pgina bolalar aniq yalliglangan bo’g’imlardagi og’riqlarga shikoyat qilishmaydi. Kasallikning erta bosqichlarida bo’g’imlar harakatining cheklanishi muskulatura spazmi, bo’g’im boshligiga nazla chiqishi va sinovial qobiqlarning proliferasiyasi bilan bog’liq; ancha kech bosqichlarida harakat cheklanishi bo’g’im yuzalari destruksiyasi va ankilozi yo’ki yumshoq to’qimalar qontrakturasi natijasida sodir bo’ladi. Kichkina bolalarda, bo’g’imlarning ko’p sonli zararlanishida serjagllik oshishi kuzatiladi. Bolalar bo’g’imlarini u yoki bu harakatdan qunt bilan ehtiyot hilgan holda tipik vaziyatni egallashadi.Sinovial qobiqga ega harqanday bo’g’imni zararlovchi artrit, ko’pincha tizza, bo’ldir-tovon, tirsak va bilak-kaft kabi yirik bo’g’imlarda boshlanadi.

Bo’g’imlar zararlanishi aksar qo’llarda simmetrik bo’ladi. Proksimal falangalararo bo’g’imlar yallig'lanishi barmoqlarda urchuqsimon yo’ki fuziformli o’zgarishlar hosil bo’lishigaa olib keladi; tez-tez kaft-falanga bo’g’imlarining zararlanishi qayd qilinadi; distal falangalararo bo’g’imlar shikastlanishi ham bo’lishiga mumkin.Poliartritli bolalarning yarmida tos-son bo’g’imlarning zararlanishi kuzatiladi, ular kasallikning oxirgi bosqichlarida paydo bo’ladi. Bu jarayon son suyagi boshchasi buzilishiga olib kelishi mumkin; tos-son bo’g’imining og’ir zararlanishi YuRA ning kech bosqichlarida nogironlikka olib keluvchi sababi hisoblanadi.

YuRA ning oligoartikulyar varianti

A) antinuklear omili mavjud kichik tip, RO siz va iridosiklit rivojlanishi yuqori xavfi bilan. Boshqacha "kichkina qizlar kasalligi" deb ataladi (sababi bir necha oydan 3 yoshgacha bo’lgan yoshda paydo bo’ladi). Klinik korinishi: asosan, bo’ldir-tovon va tizza bo’g’imlari zararlanadi, boshqa bo’g’imlar shikastlanishi kam uchraydi; 30-50% bemorlarda iridosiklit rivojlanadi. Artrit yaxshi sifatli kechadi, tos-son bo’g’imlari va tos kamari, odatda zararlanmagan, sakroilet ham xos emas. Qoldiq oftalmologik o’zgarishlar (shu jumladan kozi ojizlik) 10-20% bemorlarda kuzatiladi.

V) HLA B27 gistomoslik antigeni mavjud kichik tip, RO siz va iridosiklit rivojlanishi yuqori xavfi bilan. Bu guruhda oyog yirik bo’g’imlari - tizza, tos-son va dumgaza-yonbosh zararlanishi bor maktab yoshidagi o’g’il bolalar ko’pchilikni tashkil etadi. Periferik artrit, odatda yaxshi sifatli kechadi va ko’pincha tranzitor xususiyatga ega. Shu bilan birga, vaqti-vaqti bilan tos-son bo’g’imlarida va oyoq kaftidagi og’riqlar bag’oyat ifodalangan bo’ladi.

O’tkir iridosiklit 5-10% bemorlarda paydo bo’ladi. Zarur bo’lsa xlamidiy infeksiyasini, psoriazni istisno qilish kerak. YuRA ning tizimli variantlari

qisman bemorlarda bo’g’im sindromi klinik korinishida isitma, revmatoid toshma, gepatosplenomegaliya, limfadenopatiya, poliserozit, giperleykositoz, anemiya, mialgiya, artralgiya ustun keladi. Bu holat revmatoid hodisa sifatida baholanishi mumkin (Vissler-Fanqoni psevdosepsisi), uning keyinchalik YuRA ga transformasiyasi yuzaga kelishi mumkin. Isitma intermittirlanuvchi xususiyatga ega, har kuni yoki kuniga ikki mahal tana harorati 39,5°S gacha va undan ko’p ortadi, keyin tezda me'yoriy yoki subnormal sathgacha pasayadi.Revmatoid toshma o’ziga xos korinish va otkinchi qaytalanuvchi xususiyatlariga ega. Ayrim elementlari och pushti-qizil rangli, uncha katta bo’lmagan olchamdagi makulalar. Makula markazida ko’pincha ancha rangpar tusdagi zona aniqlanadi; keng toshmalar aralashgan xususiyatga ega bo’lishiga mumkin.

Ko’pincha toshma tanada va oyo’q-qo’llarning proksimal bo’limlarida paydo bo’lishiga mumkin, lekin tananing turli bo’limlarida, shuningdek qo’l va oyog’ kaft yuzalarida ham joylashishi kuzatiladi. Odatda toshma febril davrda vujudga keladi, lekin teri travmasi, issiqlik ta'siri va hatto emosiyalarda paydo bo’lishiga mumkin.YuRAning tizimli ko'rinishi odatda bir nechta oylar davomida spontan yo’qoladii, lekin ba'zida qaytalanishi mumkin. Tizimli YuRA mavjud bolalar ahvoli oxir-Oqibat artrit bilan aniqlanadi, u ba'zi bemorlarda surunkali kechish xususiyatiga ega va kasallikning umumiy belgilari yo’qolishi bilan persistesiyalanadi.YuRA ni davolash

quyidagi davolash maqsadga muvofiq: bazis terapiyaning erta boshlanishi, nosteroid yalliglanishga harshi dorilar (NYahD), sinovit holatida glyukokortikoidlarni (GK) bo’g’im ichiga yuborish, yalliglanishga harshi malham va gellar bilan mahalliy terapiya, massaj, DFK, reabilitasion tadbirlar.

Bazis terapiya dorilarini qollash chizmasi:

Metotreksat - 7,5-10 mg/m2/hafta. Davolash kursi 2 yildan kam emas. Gepatotoksik ta'sir qilishi mumkin. Plakvenil - tana vazni >33 kg bo’lganda 6,5 mg/kg/. Davolash kursi uzoq vaqtli. Asosiy nojoya ta'siri - retinopatiyalar rivojlanishi. Sulfasalazin - 30-40 mg/kg/ (dozani hisoblab belgilanganigacha oshirib borish zarur). Davolash kursi uzoq muddatli. Gepatotoksik ta'sir qilishi va sitopeniya (asosan leyko’peniyani) chaqirishi mumkin. NPVP qo’llash chizmasi:

Voltaren - kuniga 2-3 mg/kg dan. Asosiy nojoya ta'siri - oshqozon-ichak trakti shilliq qavati yaralari. Gastrosko’piya nazorati ostida ko’p yillar qabul qilish mumkin. Brufen (ibuprofen) - kuniga 30-40 mg/kg dan uzoq vaqt mobaynida (bir nechta oydan bir nechta yilgacha). Gepatotoksik ta'sir qilishi mumkin. Naproksen (naprosin) - kuniga 10-20 mg/kg dan uzoq vaqt mobaynida (bir necha oydan yillargacha). Faqat 10 yoshdan katta bolalarga tayinlash mumkin. Flugalin (flurbiprofen) - kuniga 5 mg/kg dan 2-3 oy. Kamro’q aspirin qollaniladi - kuniga 60-80 mg/kg dan, lekin kuniga 2,5-3,0 g dan ko’p emas. Davolash kursi 2-3 oy. YuRA ning tizimli variantlarini davolash

Davolash maqsadi - tizimli o’zgarishlarni, bo’g’im sindromini va inerkurrentinfeksiyani yo’qo’tish. Buning uchun quyidagilar qo'llaniladi:

1) past dozalarda metilprednizolon bilan puls-terapiya (tezda yalliglanishga harshi samaraga erishishi uchun). Dori dozasi - 5-10 mg/kg; kiritish soni har kuni 1 dan 5 gacha yoki kunora mioperikardit, isitma, pnevmonit, vaskulit, poliserozit ifodalanganligiga bog’liq holda;

2) vena ichiga yuborish uchun immunoglobulin (yo’rdamchi va "yumshoq" samaraga erishish). Dori dozasi - 0,3-1 g/kg bitta kursga; har kuni yoki kun ora;

3) antibiotiklar (tizimli korinishlarda, neytrofilli chapga siljish leykositozda, faol interkurrent infeksiyalarda). Keng spektrli dorilar maqsadga muvofiq (aminoglikozidlar - amikasin, uchinchi va to'rtinich avloddagi sefalosporinlar), ular 7-10 kun vena ichiga yoki muskul ichiga tayinlanadi; dori dozasi bemor yoshiga mos holda belgilanadi;

4) metiprednizolonni yoki disprosanni bo’g’im ichiga yuborish (ekssudat, ogriq sindromi va funksiya buzilishi mavjud bo’lganda bo’g’im sindromini bartaraf qilish, metilprednizolonli puls-terapiyaning yalliglanishga harshi samarasini uzaytirish imqonini beradi). Yirik bo’g’imlarga kiritishda dorilar dozasi - 1,0 ml; orta boimlarga - 0,5-0,7 ml; kaftning mayda bo’g’imlarga - 0,1-0,2 ml. har bir bo’g’imga GK 1-3 oyda bir martadan ko’p bo’lmagan holda yuboriladi;

5) peroral GK lar (metilprednizolonli puls-terapiya, GK larni bo’g’im ichiga kiritishning, vena ichiga yuboriladigan immunoglobulinli terapiya samarasizligida) kuniga 0,2-0,3 mg/kg dozada, lekin kuniga 0,5 mg/kg dan ko’p emas; qabul qilish davomiyligi 1 yildan ortiq emas. Peroral GK larni, ularning og’ir nojo’ya ta'sirlarini hisobga olgan holda YuRA ni uzoq vaqt davolash uchun birinchi qatordagi dori vositalari sifatida ishlatish maqsadga muvofiq emas;

6) NYaQD - eng xavfsiz vasamaralisi - voltaren, kuniga 2-3 mg/kg dozalarda; YuRA ning poliartrit va tizimli shakli mavjud RO bor bemorlarda bo’g’imlar funsiyasiga nisbatan bashorat eng yomon. Umuman olganda bashorat ijobiy.

Eng kamida 75% bemorlarda oxir-oqibat bo’g’imlarning turg’un shakl buzilishi yo’ki funksiyasi yo’qolishi kuzatilmaydigan uzoq vaqtli remissiya boshlanadi.