Daminov t. A., Xalmatova b. T. Boboyeva u. R

JIGAR SIRROZI

Jigar sirrozi - jigarning surunkali progressirlanuvchi kasalligi, biriktiruvchi to’qima o’sishi va parenximaning patologik regenerasiyasi natijasida jigar bolakchali strukturasi buzilishi bilan xususiyatlanadi; jigarning funksional yetishmovchiligi va portal gipertenziya bilan namoyon bo’ladi. Jigar sirrozi bolalarda kattalarga haraganda kam uchraydi. Ko’pincha u yashirin, sariqliklsiz shaklida kechuvchi virusli gepatitdan keyin rivojlanadi. Chaqaloqlik davrida va erta yoshdagi bolalarda jigar sirrozi antenatal davrda virusning plasenta orqali kirishida jigar oshikastlanishi bilan bog’liq bo’lishiga mumkin. Virusli gepatit bilan kasallanganlar orasida jigar sirrozi uchrash tezligi 0,5% gacha yetishi mumkin.

Jigar sirrozi sababi sifatida o’t yo’llari anomaliyalari (o’t yollari atreziyasi, umumiy o’t yo’li kistasi, o’t yo’llarining qisman stenozi), fermentopatiyalar (galaktozemiya, glikogenoz, 1-antitripsin yetishmovchiligi), gepatoserebral ‘distrofiya va’ boshq. bo’lishiga mumkin. Alimentar bog’liq jigar sirrozi kvashiorkorli’ bolalarda kuzatiladi. Kattalardan farqli, bolalarda toksik (shu jumladan dori vositalari), alkogol va dimlanish sirrozlari kam uchraydi.Jigar sirrozining asosiy belgilari jigarning’ kattalashishi’ va zichlashishi (80-90%), taloq kattalshishi (70-80%), kamroq (40%) qorin sohasidagi, bel, ko’krak qafasi, yelka kamarida teri osti venoz tori rivojlanishi, teri sariqligi, skleralar subikterikligi, teri qichishi, palmar eritema, teleangiektaziyalar, assit va kasallikning boshqa ham kattalar, ham bolalar uchun xos, etiologiyasi, sirroz davomiyligi, portal gipertenziya ifodalnganligi darajasiga bog’liq korinishlari. Bolalar, odatda fizik va jinsiy rivojlanishdan orqada qolishadi, lekin kasallikning bjshlang’ich davrida, asosan qizlarda vaqtidan ilgari jinsiy yetilish kuzatilishi mumkin, bu gormonal gomeostaz buzilishi bilan bog’liq.

Kompensasiya bosqichida sirroz uzoq vaqt simptomatikasiz kechishi mumkin va tasodifan aniqlanishi mumkin, masalan profilaktik korik vaqtida. Ammo hatto ushbu davrda ham kuchaygan charchashlik, umumiy ahvolining buzilishi, subfebrilitet, tana vazni ko’payishining orqada qolishi, o’ng qovurga osti sohasida va epigastral sohada ogriq, dispeptik buzilishlar, ba'zi bemorlarda - teleangiektaziyalar, oqsil (dispro’teinemiya, chokma sinamalrining o’zgarishi) va yo’q (gipoxolesterinemiya, qonda b-lipopro’teidlar miqdori oshishi) almashinuvi buzilishlari aniqlanadi. Bracha bolalarda jigarning kattalashishi va zichlashishi kuzatiladi, yarmida - taloq kattalashishi.

Subkompensasiya bosqichi simptomatika ortishi, portal gipertenziya va jigar yetishmovchiligi belgilari bilan xususiyatlanadi. Dekompensasiya bosqichida assit paydo bo’ladi, gastroezofagal va tez-tez burundan qon ketish kabi asoratlar qosqiladi. Erta va maktabgacha yoshdagi bolalarda jarayon nsibatan tez rivojlanadi, gepatomegaliyaning kuchli ifodalanganligi va biokimyoviy korsatkichlarning siljishlari aniqlanadi. Maktab yoshidagi bolalarda kasallik jigardan tashhari belgilar - poliartrit, gemolitik kamqonlik, nefro’tik sindrom bilan kechadi. hayo’tining birinchi yilidagi bolalarga haraganda maktab yoshida gi bolalarda gipersplenizm belgilari kuchli bo’ladi. Kasallikning eng og’ir kechishi feno’tipida HLA-antigen A9 mavjud bolalarda sodir bo’ladi.

Tashxiso’ti kattalardagi kabi amalga oshiriladi. Kasallikning bjshlang’ich davrlarida bolalarda kompyuter tomografiya, dinamik gepatobilissintigrafiya va angiografiya (spleno- i mezenterikografiya) alohida ahamiyatga ega, kamroq qo’llarda - jigarning punksion biopsiyasi. Differensial tashxislash tugma fibroz va jigar steatozi bilan, glikogenozlar, Goshe, Nimann - Pik va boshq. kasalliklar bilan amalga oshiriladi.

Davolash xuddi kattalardagi kabi. Bashorat jiddiy. Masalan, jigar ichi yollari streziyasi sababli rivojlangan jigar sirrozi bola hayotining birinchi yilidayoq o’limga olib keladi.

SIYDIK AYIRISh TIZIMI INFEKSIYaLARI

Siydik yo’llari infeksiyalari - bolalar patologiyasi orasida ko’p uchraydigan kasallik bo’lib, o’tkir respirator virusli infeksiyalardan keyingi orinda turadi. Siydik yo’llari infeksiyalari - 7- yoshga kirgan 7-9% qizlarda va 1,6-2% og’il bolalarda uchraydi. Shuni ta'kidlab o’tish lozimki, siydik ayirish yollari infeksiyalari 1-yoshli bolalar orasida jinsidan qat'iy nazar ko’p uchrab, xuddi o’tkir pielonefrit ko’rinishida kechadi. Agar shu davrda kasallik aniqlanib, to’g’ri tashqis qo’yilmasa, mos davo choralari olib borilmasa, keyinchalik nefroskleroz ochoqlari shakllanib boradi. 30% qizlarda bir yil davomida va 50% o’g’’il bolalarda 5 yil davomida o’tkir pielonefritning qaytalanishi kuzatiladi. o’g’il bolalar uchun siydik ayirish yo’llari infeksiyasining qaytalanish soni bir yil ichida kamroq bo’lib - 15-20%ni tashkil etadi. Keyinchalik ular uchun pielonefritning qaytalanishi xarakterli emas.

Siydik ayirish yo’llari infeksiyasida obstruktiv uropatiya qizlarda 2% va o’g’il bolalarda 10% hollarda uchraydi. O’tkir sistit klinik belgilarining paydo bo’lishiga asosan 2-6 yoshli qizlarda kuzatiladi. O’tkir sistitning klinik belgilarining paydo bo’lishiga asosan 2-6 yoshli qizlarda uchraydi. Siydik yollari tizimi infeksiyalari rivojlanishiga ta'sir hiluvchi omillarga siydik yollari anomaliyalari va siydik passaji (chiqishining) buzilishi, siydik qopi-siydik nayi reflyuksi yo’ki siydik yo’llari obstruksiyalari sabab bo’ladi.

Siydik qopi - siydik nayi reflyuksida siydik siydik pufagidan siydik nayiga retrograd (teskari) o’tadi. Birlamchi va ikkilamchi pufak nay reflyuksi ajratiladi.

Birlamchi pufak nay reflyuksi tugma bo’lib, siydik qopi-siydik nayi Og’zining anormal rivojlanishi natijasida paydo bo’lgan antireflyuks mexanizmning buzilishiga bog’liq. Antireflyuks mexanizmning samaradorligi siydik nayi shilliq osti qavati uzunligi bilan bevosita bog’liq. Shuning uchun, uning bir oz qisharishi bu mexanizmning buzilishiga olib keladi.

Ikkilamchi siydik qopi-siydik nayi reflyuksida siydik pufagining dinamikasi buziladi, bu esa normal antireflyuks mexanizmning buzilishiga olib keladi va natijada siydik nayi obstruksiyasi, siydik qopining neyrogen disfunksiyasi (giporeflektor va giperreflektor turi), keyinchalik sistitning uzoq vaqt kechishiga sabab bo’ladi. Siydik yo’llari infeksiyasi buyrakning bujmayib qolishiga olib keladi.

Pielonefritning qaytalanuvchi kechishi bilan kasallangan bemorlarning taxminan 10-20%da nefroskleroz yuzaga keladi, rentgenologik yo’ki radiologik tekshirganda buyrak parenximasining ochoqli va tarqoq shikastlanishi bilan kosachalar hajmining kichrayishi va deformasiyasi kuzatiladi.

Buyrakning bujmayishi pufak-nay reflyuksining buzilishi bilan bog’liq bo’lib, reflyuks nefropatiya deb ataladi. Bolalarda jarayon bir tomonlama bo’lib, bunda buyrakning kompensator gipertrofiyasi rivojlanadi, lekin buyrak funksiyasining butunlay buzilishi sodir bo’lmaydi. Agar buyrak ikki tomonlama zararlansa buyrak jomchalarini filtrasion tezligi pasayib ketishi kuzatiladi va keyinchalik surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanadi. 10-20% bemorlarda birlamchi siydik yollari infeksiyasidan keyin dializ va buyrak transplantasiyasini o’tkazish talab qilinadi. 5-20% bolalarda pufak-nay reflyuksi - reflyuks nefropatiya kasalligi shakllanadi, buyrak parenximasida sklero’tik ochoqlar shakllanishi bilan xarakterlanib (bir yo’ki ikkita buyrakda), siydik yollari infeksiyalari rivojlanib boradi. Bunda 10% bemorlarda arterial gipertenziya kuzatiladi. Arterial gipertenziya rivojlanishi natijasida 30% bemorlarda ikki tomonlama nefroskleroz rivojlanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, ayollar, bolalik va baloqat davridagi bolalar siydik yollari infeksiyalarini o’tkazsa, jarayonni qaytalanishiga moyillik yuqori bo’ladi, pielonefrit va homiladorlik nefropatiyasi rivojlanishi xavf omillari hisoblanadi. Nefroskleroz kuzatilgan ayollarda arterial gipertenziya va homiladorlikni asorati bilan kechishiga moyillik yuqori bo’ladi.Siydik yollari infeksiyasini qo’zg’atuvchi mikroblar ko’p qo’llarda Enterobacteriaceae, ichak tayogchalari, asosan ichakdagi o’zgarishlarni keltirib chiharadi (qabziyat va disbakterioz). Siydik ayirish tizimining zararlanishida asosan ikkita asosiy yol - ko’tariluvchi va gematogen (ko’proq chaqaloqlarda) yo’llari ajratiladi. Hozirgi vaqtgacha infeksiyaning limfogen yo’l bilan tarqalishi aniqlanmagan. Siydik yollari infeksiyalarida transuretral tibbiy muolajalar natijasida zararlanish korsatgichlari yuqori hisoblanadi. Siydik pufagida va yuqori siydik sistemasi qismlarida yalliglanish jarayonlarini rivojlanishiga harshilik hiluvchi bir nechta himoya omillari mavjud.

Mexanik: siydik bilan mikroblarni yuvilishi. Bunda nafaqat siydik ajratish soni, balki siydikning to’liq ajralishi ahamiyatga ega. Erta yoshli bolalarda fiziologik ravishda siydik pufagini to’liq boshashishi kuzatilmaydi. Bunday holat siydik yollari tizimi infeksiyasining rivojlanishida yana bir xavf omili bo’lib xizmat qiladi, bu guruhga 4-5 yoshgacha bo’lgan bolalar kirib, ularda siydik pufagi funksiyasining po’stloq nazorati hali to’liq emasdir. Bundan tashhari siydik pufagining to’liq boshamasligi surunkali qabziyat fonida ham kuzatiladi.

Kimyoviy: muko’polisaxaridlar plenkasi - glikozaminoglikan - siydik pufagi epiteliysini oraydi va uroepiteliy bilan bakteriyalar kontaktiga to’sqinlik qiladi. Bu oz navbatida siydik yo’llari shilliq qavatida mikroorganizmlar adgeziyasini qiyinlashtiradi. Bundan tashhari siydikning o’zi antimikrob xususiyatga ega (nordon reaksiya, yuqori osmolyarlik, mochevina va organik kislo’talarni ko’p ajralib chiqishi).

Gumoral: sekretor immunoglobulin A bakteriyalar adgeziyasini pasaytirishga ega. Ko’krak suti bilan ovqatlantirilgan bolalarda siydik tarkibida sekretor immunoglobulin A yuqori darajada bo’ladi.

Siydik yo’llari infeksiyalarini diagnostika qilishda to’g’ri yihilgan nefrologik anamnez (nasliy omil) va laborator-instrumental tekshirish usullari muhim hisoblanadi. Bundan tashhari qo’shimcha usullarni qollash ham tashqisni tasdiqlash uchun yo’rdam beradi. Yalliglanish jarayonlari aktivligini aniqlash uchun umumiy qon tahlili, qonning bioximik tahlili (oqsil, mochevina, S reaktiv oqsil), siydik umumiy tahlili va zarur bo’lsa, siydikni Nicheporenko usulida aniqlash zarur. Infeksiyalarga erta tashqis qoyish va davolashni togri tanlab olib borish kasallikni og’ir asoratlari rivojlanishining oldini oladi. Buning uchun siydik ta?lilini klinik tekshirishga bir qator ko’rsatmalar bor:

- tana harorati 38-Sdan yuqori yo’ki uzoq davom etayo’tgan sababsiz subfebrillitet (barcha bolalarda, asosan erta yoshli bolalarda)

- isitmalayo’tgan va tashqis qo’yib gospitalizasiya qilishga yollanma berilgan bemor bolalar, MNS zararlanishi bilan bog’liq bo’lmagan holatlarda;

- noma'lum etiologiyali qayd qilish va qorinda ogriq;

- tez-tez siydik ajratish, dizuriya, enurez

- ishtahaning pasayishi va yogolishi;

- chaqaloqlarda sariqlikning chozilib ketishi;

- gematuriya va gipertoniya;
Diagnostik usullardan yana bir muhim tekshirish usuli bu siydikni floralarga ekib tekshirishdir. Bu tekshirish etio’trop davo boshlangunga qadar o’tkaziladi. Ma'lumki, agar mikroorganizm sezuvchanligiga ta'sir hiluvchi antibakterial dorilarni hatto bir marta qollash 24 soatdan keyin bakteriuriyaning manfiy bo’lishigaa olib keladi. Siydikdagi mikrofloralarning antibiotiklarga sezgirligini aniqlash diagnostik ahamiyatga egadir. Bu siydik yollari tizimi infeksiyasida bjshlang’ich va ushlab turuvchi terapiya o’tkazishga yo’rdam beradi. Siydik tizimida yalliglanish jarayonlari faolligini aniqlash uchun ishlatiladigan yo’rdamchi usullariga uroleykositogramma, siydikda kam uchraydigan infeksiya qo’zg’atuvchilarini (xlamidiya, miko’plazma, ureaplazma, zamburug’lar) sitolitik, serologik usullar, polimerazzanjirli reaksiyani qollash ishlatiladi.

Keyingi yillarda bolalar orasida tuberkulez keng tarqalayo’tganligi sababli siydikda sil tayo’qchalarini aniqlash muhimdir (siydikni ekish, ekspress diagnostika). Gumoral va hujayra immunitetini tekshirish siydik yollari infeksiyalarini tashqislashda qo’shimcha tekshirish usullaridan biridir. Siydik ajratish tizimining funksional holatini baholash uchun birinchi navbatda azo’t ajralishi va buyrakni konsentrasion holatini tekshirish muhimdir. Shu maqsadda qonda kreatinin va mochevina konsentrasiyasini aniqlash (endogen kreatinin klirensini tekshirish) va Zimniskiy sinamasini o’tkazish kerak. Bundan tashhari siydik (rN) reaksiyasi holati va diurezni nazorat qilish zarur. Siydik ajratish hajmi va ritmini aniqlash siydik ajratish yollarini funksional holatini baholashga yordam beradi.

Qo’shimcha tekshirish usullariga: siydik orqali beta2 mikroglobulinlar ekskresiyasi, siydikni osmolyar bosimi va fermentlarni (membranaga bog’liq, lizosomal, mitoxondral) aniqlash kiradi. Klinik laborator va instrumental tekshirishlar orqali buyrak faoliyati va siydik ajratish yo’llari holati baholanadi. Siydik yollari infeksiyalari bilan kasallangan har bir bolani birinchi navbatda A/B o’lchash va siydik ajratish tizimini UTT tekshirish, yotgan va turgan holatda fiziologik gidratasiya sharoitlari siydik ajratguncha va ungacha o’tkaziladi. Bundan tashhari erta yoshli bolalarda (asosan 1 yoshgacha bo’lgan bolalarda) siydik yo’llari sanasiyasidan keyin albatta sitografiya o’tkazish kerak.

Maktab yoshigacha va kichik maktab yoshidagi bolalarda miksion sitografiya o’tkazishga ko'rsatma bo’lib, infeksiyalarning qaytalanishi, UTT ma'lumo’tiga ko’ra, siydik tizimining yuqori qismlarining o’zgarishi yo’ki buyrakni radioizo’top tekshirishlarga ko’ra, oilaviy anamnezida reflyuks nefropatiyasi bo’lganda o’tkaziladi. Siydik tizimi a'zolari holatini batafsil organish uchun buyrak ichi gemodinamikasini (renal tomirlar dopplerografiyasi) baholash, buyrak parenximasi zararlanish holati va darajasi (dinamik va statistik nefrossintografiya, radiopreparatlar bilan) pastki siydik yollari shilliq qavatlari holati (sitoskopiya) diagnostik usullaridan foydalanib baholanadi. Ayrim qo’llarda kompyuter va magnit rezonans tomografiya qollaniladi. Zarur bo’lsa urolog, xirurg, okulist, nevropatolog, o’tolaringolog, stomatolog va ftiziatr ko'rigi o’tkaziladi.

ENUREZ

Enurez - beixtiyoriy siydik ajralishi. 5 yoshgacha bo’lgan bolalar orasida enurez 20%, 10 yoshgacha bo’lganlar orasida 5%, 12-14 yoshliklar orasida 2-3% hollarda uchraydi. Qizlarga qaraganda o’g’il bolalar orasida ko’proq tarqalgan.

Sabablari:

• 
  Siydik ajratish sistemasi kasalliklari
  
• 
  Siydik ajratish sistemasi anomaliyalari
  
• 
  Bosh miyaning organik zararlanishi
  
• 
  Orqa miya bel segmenti funksiyasining buzilishi (spinal enurez)
  

• 
  nevrozsimon enurez (kuchli ?or?uv, yangi sharoitga konikish yo’ki organish)
  

Davosi:

• 
  Nomedikamentoz (uyquga ketishdan oldin suv miqdorini kamaytirish, uyquga ketgandan so’ng 2-3 soatdan keyin
  

uyqo’tish va siydik qopini

boshatish.

• 
  Medikamentoz:
  

-amitriptillin (7 yoshdan katta bolalarga 12,5 - 25 mg dan kuniga 1-3 marta)

-imipramin (1-7 yoshgacha bolalarga 0,01 g/kuniga boshlab 0,02 g gacha va 8-14 yoshli bolalarga 0,03 - 0,05 g/kuniga)

-nevrologik buzilishlarning korreksiyasi.

Siydikni tutib turaolmaslik - siyishga extiyoj paydo bo’lganda uni tutib turaolmaslik

Siydikni tutolmaslik - siyishga extiyoj bo’lmaganda siydik ajralishi

Siyishning kamayishi - bu sutka davomida normaning pastki chegarasidan xam kam bo’lgan siydik ajratish soni

Pollakiuriya - oz miqdorda (tomchilab) siydik ajralishi
Siydik tutaolmaslikning asosiy turlari

"Shosqilinch tutaolmaslik"	siydik qopini boshatishga katta extiyoj bo’lganda
Stress holatida tutaolmaslik	siydik xaydovchi mushak hisharmasligi fonida qorin bo’shlihidagi bosimning ortishi
Siydik qopi to’lganda tutaolmaslik.	Siydik qopi tolganda peshob kam-kam miqdorda ajraladi
Reflektor	odatdagi siydik pufagini boshatishga bo’lgan extiyojning yo’qligida anomal reflektor aktivlikning paydo bo’lishi
gahaqiqiy yoki to’tal	siydik qopida bir oz siydik paydo bo’lishiga bilan uni boshatishga extiyoj paydo bo’lishiga
Ekstrauretral	siydik chiharish kanalining anomal joylashuvi orqali siydik ajralishi

SISTIT

O’tkir sistit siydik qopi shilliq pardasining mikrobli yallig'lanishidir. Kasallikning bunday tasniflanishining ahamiyatga moyil tomoni shundan iboratki, siydik ajratish tizimi yuqori qismining infeksion yallig’lanishi siydik ajratish pastki qismining infeksion yallig’lanishiga nisbatan, mukammal tekshiruv, davolash va kasallikni dinamikada kuzatishni talab etadi. O’tkir sistit qiz bolalarda, og’il bolalarga nisbatan 3-5 maro’taba ko’p uchraydi. Bu hol qiz bolalarda siydik ajratish tizimining pastki qismi, endokrin tizimidagi o’ziga xos o’zgarishlar bilan tushuntiriladi.

Etiologiyasi. Kasallikning rivojlanishida infeksiyaning ahamiyati katta. Patogen bakteriyani siydik qopiga yengillik bilan tez o’tishi ayollarda siydik ajratish tizimining o’ziga xosligi - uretraning kalta va kengligi, qin va to’g’ri ichakning yaqin joylashganligidir. Kasallikning rivojlanishida quyidagi omillar muhim rol oynaydi: nur bilan davolanish, nefropatiya, jinsiy a'zolarning yalliglanishi, sovuq qo’tish. Siydik qopi shilliq pardasida mahalliy qon aylanishining buzilishi, yuqori verulentlikka ega bo’lgan bakteriyalarning siydik qopida uzoq vaqt davomida qolib ketishi kasallik rivojlanishiga sabab bo’ladi. Surunkali sistit siydik qopining toshi, osmasi, tuberkulezi hisobiga bo’lishiga mumkin, bunday qo’llarda surunkali sistit ikkilamchi bo’lib, shifokordan buni o’z vaqtida aniqlash vazifasini talab qiladi. Birlamchi surunkali sistit deyarli uchramaydi. Odatda birlamchi surunkali sistit ostida boshqa urologik kasalliklar bo’lishiga mumkin.

Klinikasi. Siydik qopining yalliglanish kasalligi birdaniga rivojlanishi mumkin, lekin ko’p qo’llarda kasallik asta-sekin rivojlanadi. Kasallik siydik chiharish mahalida uretrada va chot orasida achishish va qichishish hissi bilan namoyon bo’ladi. Bu belgilar siydik ajralgandan keyin ham saqlanadi. Siydik ajralishi tez-tez, og'riqli bo’lib, siydik miqdori borgan sari kamayib boradi. Siydik ajralishining oxirida ba'zan siydik qon aralash keladi. Ko’p qo’llarda tana harorati normal korsatgichda bo’ladi, ba'zan subfebril bo’lishiga mumkin. Sistitda tana haroratining ko’tarilishi ko’p qo’llarda infeksiyaning siydik ajratish tizimining yuqori qismiga o’tganligini bildiradi. qovuq ustining palpasiyasi va perkussiyasi ba'zida og'riqli bo’ladi. Bolalarda qorin oldi devori mushaklarining taranlashuvi asosan bolalarda kuzatiladi. O’tkir sistitda peshob tahlilida ko’p miqdorda leykosit va eritrositlar aniqlanadi. Infeksion sistitda bakteruriya har-doim aniqlanadi. 1 ml siydik tarkibida 100 000 mikrobning aniqlanishi o’tkir jarayon ketayo’tganligini ko’rsatadi. qonning umumiy tahlilida ortacha korsatgichli leykositoz va EChT yuqori bo’ladi. O’tkir sistitning kliniko-laborator ko’rinishlari kasallikni to’g’ri davolaganda 7-14 kun ichida asosratsiz yo’qoladi. Surunkali uzoq vaqt kechuvchi sistit siydik qopi - siydik chiharish kanali yo’piluvchi mexanizmining buzilishiga olib keladi. Bu esa keyinchalik ikkilamchi pielonefrit rivojlanishiga sabab bo’lishiga mumkin. Tashqi tomondan surunkali sistit siydik qopi devorida qaytmas struktur o’zgarishlar, deformasiyalar va mushak tolalari gistoarxitektonikasining buzilishiga sabab bo’lishiga mumkin.

Tashhisot: O’tkir sistit tashqisi bemordagi dizurik belgilar, palpasiyada qovuq usti sohasida paydo bo’ladigan lokal og’riqlar, peshob tahlilida namoyon bo’ladigan leykosituriya, gematuriyaga asoslanib qo’yiladi.Asosiy tekshirish usullaridan biri siydikni ekish va mikrofloraning antibakterial hamda ximioterepevtik dorilarga sezuvchanligini aniqlash hisoblanadi. Bu usul sistitda rasional antibakterial davo o’tkazishga yo’rdam beradi, ammo buning uchun 48 soat vaqt talab qilinadi.

Siydik agar steril chiqsa bunda sistitning sababi tuberkulez bo’lishiga mumkin.

Kechishi: O’tkir sistit bilan og’rigan bemor yotoq rejimiga rioya qilishi, sovuq qo’tmasligi zarur. Qovuq ustiga issiq grelka qo’yish, o’tiruvchi issiq vannalar ogriqni kamaytiradi. Ovqat o’tkir pripravalar va konservandlarsiz bo’lishiga kerak. Sutli choy qabul qilish tavsiya etiladi.

Asosiy davolash yo’li antibio’tiko’terapiya o’tkazishdan iborat. Antibio’tikni siydik ekmasining javobi chiqishini kutmasdan boshlash lozim. qollaniladi: biseptol 2 tabletkadan kuniga 2 mahal, nevigramon 0,5 dan 4 mahal, furadonin 0,2 dan 4 maxal, furagin 0,2 dan kuniga 3 mahal buyuriladi.

Davolash 5-10 kun davom ettiriladi. Agar kasallik kechishi cho’zilib ketsa va bakteruriya aniqlanishi davom etilaversa (1 ml siydikda 100 000 mikrob tanachalaridan ortiq), antibio’tiklar tavsiya etiladi. Bunday hollarda ampisillin 500 mgdan kuniga 4 mahal, mushak orasiga qilinadi.

Profilaktikasi: Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish, qabziyat va ginekologik kasalliklarni o’z vaqtida davolash.

Oqibati: o’z vaqtida davolash tadbirlari olib borilganda - yaxshi tugaydi.

BOLALARDA O’TKIR GLOMERULONEFRIT

Glomerulonefrit infeksion-allergiya tabiatiga ega, ko’pincha buyrak koptokchalari shikastlanishi bilan kechadigan ikki tomonlama buyrak yallig'lanish kasalligidir. Kasallik asosan 5 va 20 yoshdagi davrda namoyon bo’ladi, chaqaloqlarda kam uchraydi. O’tkir glomerulonefrit bilan ko’proq o’g’il bolalar kasallanadi. Odatda u infeksion kasallikdan 2-3 haftadan keyin rivojlanadi, ko’pincha angina, surunkali tonzillit, qizilcha kasalligi, impetigo, saramasdan so’ng boshlanadi. O’tkir glomerulonefritning pnevmoniya, qizamiq, suvchechak, epidemik paro’tit, sildan keyin rivojlanishi holatlari ham qayd etilgan.

Glomerulonefrit rivojlanishida ilgari boshdan kechirilgan kasalliklar, organizm reaktivligi, hayot va ovqatlanish tarzi muhim ahamiyatga ega. Ko’pchilik nefrologlar intrainfeksion kechuvchi nefrit imqoniyatini tan olishadi, ya'ni kasallik infeksiya vaqtida, uning boshlanishining 2-3 kunlarida boshlanadi. Ko’pchilik qo’llarda o’tkir glomerulonefrit streptokok A, asosan 12 tipi (kam qo’llarda 4, 8 va 25 tiplari) bilan bog’liq gemolitik -streptokokkli infeksiya natijasidir. qator mualliflar nefritning toza virusli etiologiyasi mavjudligini ta'kidlashadi.

Glomerulonefrit hodisalari dorilar (simob dorilari, antibio’tiklar, sulfanilamidlar) qabul qilishdan keyin, oqsil moddalarini quyish, ko’p miqdorda asal iste'mol qilish, emlash, hashoratlar, ilonlar chahishidan keyin yuzaga keladi. Bu qo’llarda ekzogen allergenlar allergik mexanizmlar faollashishiga imqon tog’diradi, u oxir-oqibat noinfeksion glomerulonefrit chaqiradi. Bundan tashhari, 1% ho’llarda o’tkir glomerulonefrit rivojlanishini sovish bilan boqlashadi.

Klinik ko’rinishi o’tkir glomerulonefritda juda xilma-xil, ularni ikkita asosiy guruhga ajratish mumkin: buyrak (shishlar, siydik bilan ko’p miqdorda oqsil, eritrositlar, silindrlar chiqishi) va buyrakdan tashhari (kuchli bosh ogriqi, yurak o’ynashi, hansirash, ko’ngil aynishi, ishtaha pasayishi). Ba'zida oxirgilar klinik korinishida ustun keladi. O’tkir glomerulonefritning ijobiy kechishida kasallik davriy rivojlanadi. Birinchi 7-10 kunda kasallikning eng yorqin korinishi hodisalari qayd etiladi, o’tkir glomerulonefrit debyuti deb ataluvchi. Bola bledneet, unda siydikning kunlik miqdori (diurez) kamayadi, subfebril tana harorati, bosh og’rig’i paydo bo’ladi. Ba'zida tez-tez siyishga chaqirish, beldagi og’riqlar kuzatiladi. 2 haftaning oxiriga kelib kasallikning buyrakdan tashhari belgilari o’tib ketadi, faqat siydik sindromi qoladi.

O’tkir glomerulonefrit uchun simptomlar triadasi xos: gipertoniya, shishlar va siydik sindromi.

Gipertoniya (odatda 130/90-170/120 mm sim ust gacha) organizmda suv va tuz utilib qolishi bilan bog’liq. Birdek sistolik va diastolik bosim oshadi, ba'zida faqat sistolik bosimgina ko’tariladi.

Arterial bosimning eng baland ko’rsatkichlari kasallikning birinchi kunlarida kuzatiladi, keyin sekin-asta pasayadi.

Shishlar asosan yuzda, bo’ldirlarda, bel sohasida, zichsimon qonsistensiyaga ega. Shishlar hosil bo’lishigada ham buyrak, ham buyrakdan tashhari omillar (kalava filtrasiyasi pasayishi, kapillyarlar devori o’tkazuvchanligining oshishi).

Siydik sindromi pro’tienuriya (siydik bilan oqsil chiqishi), gematuriya (siydik bilan eritrositlar chiqishi), ba'zida leykosituriya (leykositlar chiqishi) bilan xususiyatlanadi. Pro’teinuriya odatda baland emas (1-2 promille). O’tkir glomerulonefrit uchun pro’teinuriyaning turg’unsizligi, uning tezda yo’qolishi xos.

Gematuriya barcha qo’llarda qayd etiladi (98% gacha), lekin uning darajasi katta chegarada ozgarib turadi. Ko’pchilik bemorlarda eritrositlar faqat mikrosko’p ostida aniqlanadi (ko’rish maydonida 40 tagacha). Kam qo’llarda (taxminan 13%) kasallik qonsimon, qo’ng’ir-qizil siydik chiqishi bilan kechadi.

O’tkir glomerulonefritning atipik kechishi kasallik boshlanishida tipik nefro’tik sindrom, ifodalangan shish va massiv pro’teinuriya bilan namoyon bo’ladi. Bundan tashhari, o’tkir glomerulonefrit boshlanishida o’tkir yurak yetishmovchiligi sindromi kuzatilishi mumkin, ko’pincha chap qorincha tipida, gipertonik ensefalopatiya (eklampsiya) va o’tkir buyrak yetishmovchiligi juda kam uchraydi. Yuqorida ko’rsatilgan barcha sindromlar o’zaro birga kelishi mumkin, siydik sindromi esa o’tkir glomerulonefritning 98,4% hollarida uchraydi. Notipik kechuvchi kasallikda faqat alohida siydik sindromi buyrakdan tashhari simptomlarsiz keladi va "nefritsiz nefrit" deb ataluvchi, ya'ni siydikdagi o’zgarishsiz kechishi kuzatilishi ham mumkin.

O’tkir glomerulonefritda buyrak funksiyalari ahamiyatli o’zgarishlarga uchramaydi. Kasallikning birinchi kunlarida paydo bo’luvchi va yuqori solishtirma og’irligi bilan birga keluvchi siydik chiqishi kamayishi 2-3 kundan keyin (ba'zida 5-6 kun) katta diurez bilan almashinadi. Kalava filtrasiyasi o’zgarmasligi mumkin, ba'zida uning funksional pasayishi (40-60 ml/daq gacha, me'yorda - 100-120 ml/daq) kuzatiladi. Shishlar yogolganidan keyin funksional buzilishlar ham kamayadi.

Ushbu kasallik tashxisi tipik vaziyatlarda murakkab emas. O’tkir rivojlanishi, oziga xos shikoyatlar, shishlar va gipertoniya, yurak yetishmovchiligi aniqlanishi, shuningdek siydikda oqsil va eritrositlar borligi o’tkir diffuz glomerulonefritni oso’ngina tashxislash imqoniyatini beradi. O’tkir diffuz glomerulonefritni surunkalining zorayishi bilan differensiasiyalash qiyin bo’ladi. Bunday hollarda anamnez, buyrak funksiyasi o’zgarishlari, anemiya, shuningdek rentgenologik tekshiruvlar natijalarida angioneyroretinopatiya aniqlanishi o’tkir glomerulonefritni istisno qilish imqonini beradi.

Ba'zida o’tkir nefritni toksikoinfeksion buyrak deb ataluvchi holatdan ajratish mushkul, toksikoinfeksion buyrak ozgina proteinuriya, mikrogematuriya bilan kechadi, bunday holatlar ko’pgina infeksiya davrida bo’lishiga ham mumkin. Ushbu o’zgarishlarning asosiy kasallik belgilari tinchiganidan keyin yo'qolishi, shishlar bo’lmasligi, gipertoniya o’tkir glomerulonefritga harshi guvohlik beradi. Bundan tashhari, o’tkir nefrit differensial tashxisotida siydik o’zgarishlari bilan kechuvchi yurak yetishmovchiligini, o’tkir buyrak yetishmovchiligini, amiloidozning o’tkir rivojlanishini, turli vaskulit va kollagenozlarda buyrak o’zgarishalrini, o’tkir pielonefritni istisno qilish kerak. To’liq sohayish 80% qo’llarda, 15% bolalarda kasallik surunkali kechishga o’tadi. Glomerulonefrit bilan kasallangan bolalar orasida olim 5% ni tashkil etadi. Olim kasallikning o’tkir bosqichida buyrak yetishmovchiligi natijasida sodir bo’lishiga mumkin. Sun'iy buyrak qollanilish imqoniyati bo’lgani uchun hozirgi vaqtda olim holatlari ancha kamaydi. qonning sun'iy dializi bemorga anuriya (siydik chiqishi toxtashi) davrini o’tkazish, keyin to’liq sohayish imqonini beradi. O’tkir glomerulonefrit profilaktikasi tomoq, tanglay mutaklari, burun qo’shimcha bo’shlig’lari, teri streptokokk infeksiyasini, shuningdek stafilokokkli infeksiyani erta va jadal davolashdan iborat. Bundan tashhari surunkali infeksiya o’choqlarini aniqlash va sanasiyasi profilaktik ahamiyatga ega. Shu bilan bir qatorda bola organizmini chiniqtirish zarur.

O’tkir nefritni davolashning asosiy uslublari - rejim, dieta va medikamentoz terapiya - bola sog’ligi holatiga bog’liq holda pediatrlar tomonidan aniqlanadi; davolash stasionarda ili uyda olib borilishi mumkin. O’tkir davrda bolani tushakka yo’tqizish kerak, issiqlik bilan ta'minlash muhim. Ko’rpa-to’shak rejimini diurez tiklanishi, shishlar yo’qolishi, arterial bosim pasayishi va massiv gematuriya bartaraf etilishiga qadar (odatda 3-4 hafta) olib borilishi kerak.

O’tkir glomerulonefrit o’tkazgan har bir bola nefrolog kuzatuvi ostida 12 oydan kam bo’lmagan muddatda bo’lishiga kerak. Nazorat siydikning davriy tahlili (10-14 kun mobaynida 1 marta), qon bosimini tekshirish va yangi streptokokkli infeksiya profilaktikasidan iborat. Profilaktik emlashlar kasallikdan so’ng 12 oy mobaynida mumkin emas. Bundan tashhari, fizkultura bilan shug’ullanishni kamaytirish kerak, chumilishni istisno qilish va sovqo’tishdan ehtiyo’t bo’lishi zarur.