Tashkillashtirilgan bolalar jamoalarida bola- larning (jamoa tarzda) va maktabgacha yoshdagi jismoniy

---

Tashkillashtirilgan bolalar jamoalarida bola-
larning (jamoa tarzda) va maktabgacha yoshdagi jismoniy 
rivojlanishini tekshirish va 
baholash 
usullari
Gigiyenani boshqa boiimlaridan farq qilib bolalar va 
o‘smirlar gigiyenasida hamma gigiyenik tadbirlar asosi si-
fatida turli yoshga oid davrlarda ularni anatomo-fizi-
ologik o‘ziga xosliklarini hisobga olish yotadi. Bolalikni 
turli davrlarga shartli ravishda bo‘lish bolalar bilan 
munosabatni yengillashtiradi, ularning rivojlanishini to‘g‘ri 
baholashga imkon beradi. Insonning hayot siklini shartli 
ravishda uchta bosqichga bo‘lish mumkin: yetilish, yetuk-
lik va qarish davrlari. Organizmning bir bosqichdan ikkinchi 
bosqichga o‘tish davrini belgilash uchun uning o‘sish, ri-
vojlanish atrof-muhit bilan (shu jumladan ijtimoiy muhit 
bilan) o‘zaro aloqalari xususiyatlarini o‘rganish kerak. 
Yangi tug‘ilgan chaqaloq tashqi muhitga mutlaqo o‘rgan-
magan boiadi. Uning organizmi to iiq yetilishi uchun ko‘p 
yillar, uzoq davom etadigan o‘sish va rivojlanish davr-
lari kechishi lozim. 0 ‘sish deganda biz to‘qima va 
a’zolar hujayralari ko‘payishi, yangi to‘qimalar hosil bo-

---

iishi 
hisobiga umumiy massasining ortishini tushunamiz. 
Rivojlanish - bu sifat, o‘zgarishi boiib, a’zo va to‘qi-
ma- larning differensiyalanib shakllanishi, mukammallanishi 
va o‘zga funk- siyalari paydo boiishidir. 0 ‘sish va ri-
vojlanish bir-biri bilan o‘zaro dialektik birlikda, bogi-
anishda. Bu organizm hayot jarayonining ikki tomoni boiib, 
uning asosida moddalar va energiya almashinuvi yotadi. 0 
‘sish jarayoni bolalik va yoshlik davrida ayniqsa jadal 
kechadi va yetuklik davriga kelib asosan tugallangan 
boiadi. Rivojlanish esa yetilish davrida jadal kechsada, 
lekin u inson hayotining oxirigacha davom etadi. Yetilish 
davri jinsiy yetuklikka erishish bilan ta’riflanadi. Lekin 
nr.onning yetukligini faqat uning jinsiy jihatdan yetukligi 
bilan baholab boMmaydi. Buning yana bir muhim belgisi 
uning ijtimoiy majburiyat- l.u ini bajarishga, jamiyat 
manfaatlari yoiida mehnat qilish, ijod qilishga layyorli-
gidir. Har bir shaxs rivojlanishining ijtimoiy-jamoaviy maz-
muni- ni ana shunday tushunmoq kerak. Jinsiy yetuklikka 
13-15 
yoshlarda 
erishiladi.