Daminov t. A., Xalmatova b. T. Boboyeva u. R

KARDIOMIOPATIYaLAR (KMP)

Noma'lum etiologiyali yurak mushaklari kasalligi. Kardiomiopatiyalarning kelib chiqishiga bog’liq turli gipotezalar keltirilgan, lekin ularning bittasi ham toliq isbotlanmagan. Kardiomiopatiyalar klinik korinishlari turli-tumanligi bilan farqlanishi sababli, ularni "kardiomiopatiyalar" nomli alohida guruhga biriktirish yurak mushagi zararlanishi sabablari haqidagi ishonarli ma'lumotlar yo’qligi hisoblanadi. Kardiomiopatiyalarning uch guruhi: gipertrofik, dilatasion (turg’un) va restriktiv turlari farqlanadi. Dilatasion kardiomiopatiyalar (DKMP) Yurak bo’limlarining barchasi, asosan qorinchalar dilatasiyasi va ikkilamchi gipertrofiyasi, ularning propulsiv qobiliyati pasayishi bilan xarakterlanadi. hozirgi vaqtda dilatasion kardiomiopatiyaning o’choqli infeksiya, jumladan virusli, asosan Koksaki V ning kardiotrop shtammlari bilan bog’liqligi korib chihilyapti. Virusli infeksiya yurak mushagiga qarshi immunopatologik reaksiyalar rivojlanishiga olib keladi. Kasallik belgilari asta-sekin, yashirin paydo bo’ladi, kardiomegaliya tasodifiy topilma bo’lishiga mumkin, lekin kasallikning tezda yurak yetishmovchiligi progressivlanib 1-2 yilda olimga olib keluvchi o’tkir va o’tkir osti turlari qayd etilgan. Ancha sekin kechuvchi turida bemorlar hayoti davomiyligi 7-8 yilni tashkil qilishi mumkin. Yurak barcha olchamlarining keskin kattalashishi, asosan dilatasiya hisobiga cor bovinum shakllanishi tipikdir. Yurak yetishmovchiligi boshlanishida uning ifodalanishi darajasining yurak kattalashishiga bog’liq emasligi diqqatni tortadi. Keyinchalik davolashga refrakter yurak yetishmovchiligi bora-bora kuchayadi, total yurak yetishmovchiligi, anasarka va assit rivojlanadi. Yurak uchi turtkisi sustlashgan, arterial qon bosimi pasaygan. DKMP ning tipik ko’rinishlariga tromboembo’lik asoratlar xosdir. Katta va kichik qon aylanish doiralarida embo’liyalar bo’lishiga mumkin, ko’pincha o’pka embo’liyalari kuzatiladi. Ritm va otkazuvchanlik buzilishi xosdir.Barcha bemorlarda

EKGda marom va otkazuvchanlikning turli buzilishlari (qorinchalar ekstrasistoliyasi, Gis tutami oyoqchalari blokadasi, AV-blokada, qorincha taxikardiyasi, xilpillovchi aritmiya), ba'zida - infarktsimon holatlar va chin miokard infarkti, yurak kameralarining turli gipertrofiyasi aniqlanadi. Rentgenologik yurak olchamlari kattalashishi, kardiotorakal indeks (KTI) oshishi kuzatiladi. 0,55 dan ko’p KTI salbiy prognostik belgi deb qabul qilingan.Exokardiografiya yurak klapan nuqsonlarini istisno qilishga yo’rdam beradi.Obstruktiv gipertrofik kardiomiopatiyalar yo’ki idiopatik gipertrofik subaortal stenoz (OGKMP)qorinchalararo to’siqning to’liq yo’ki bir qismining proporsional bo’lmagan holda qalinlashuvi kuzatiladi, natijada chap qorincha boshligi torayadi va sistola vaqtida boshliq "obturasiya"si yuzaga keladi. Kasallikning birinchi bos ichida bemorlarda shikoyat yo’q va faqatgina tasodifan, asosan chap qorincha dilatasiyasi va gipertrofiyasi hisobiga kardiomegaliya, EKGda turli o’zgarishlar va yurak shovqinlari aniqlanadi: ayniqsa I tondan keyin keluvchi sistolik qaydalish shovqini eng xosdir, u unga oxshash aortal steonoz shovqinidan farqli tosh suyagidan chapda IV qovurgalar oraliqida maksimal kuchga ega, yirik tomirlarga uzatilmaydi va tana holatiga bog’liq holda ozining jadalligini ozgartirmaydi. Kasallikning birinchi bosqichlarida aritmiya va miya ishemiyasi hisobiga sinko’pal holatlar yuzaga chiqishi mumkin, ayniqsa ancha kuchli jismoniy yuklamadan song. Ba'zi bemorlarda uzoq vaqtgacha kasallik kechishining monosindrom turi: kardialgik, aritmik, psevdoklapanli (yurak nuqsonining fizikal belgilari); infarktsimon (I, AVL, V3-V4 va boshq. uzatmalarda patologik Q tishchalari ogriq xurujlarsiz) va boshq. xosdir.II bosqichda namoyon bo’ladigan yurak urishining tezlashishiga, toxtab-toxtab qolishiga, kardialgiyaga, ba'zida tipik zoriqish stenokardiyasi xurujlariga, hansirashga qilingan shikoyatlar DKMP bemorlaridagiga nisbatan ancha sekin progressivlanadi va ko’pincha ancha yosh davrda paydo bo’ladi. Tashqi tuzilishi kozdan kechirilganda kuchaygan va chap hamda yuqoriga siljigan yurak turtkisi aniqlanadi, obkash simptomi: chap qorincha old-yo’n sohasi anevrizmasidagiga oxshash yurak oldi sohasining ikkita sistolik harakati uchrashi mumkin. Ba'zida yurak bukri kuzatiladi, puls aritmik va o’zgaruvchan, arterial bosim pasaygan yo’ki me'yorda. Klinik manzarasida yurak astmasi sindromi paydo bo’ladi va qaytalanib turadi, kasallik "mitralizasiyasi" boshlanadi, o’ng yurak surunkali chap qorincha yetishmovchiligi belgilari kuchayadi, total yurak yetishmovchiligi paydo bo’ladi. DKMPdan tashqari tromboembo’lik asoratlar kamdan-kam rivojlanadi.

Restriktiv kardiomiopatiyalar.

Bunday kam uchraydigan kasalliklar uchun devorlari rigid bo’lgan qorinchalar miokardi diastolik funksiyasining buzilishi ustunligi tipikdir. Bunda miokard normal qisqarishi fonida qorinchalar to’lishi bosimi ortadi. Miokardning restriktiv shikastlanishi ko’pincha ikkilamchi bo’ladi va gemoxromatozda, glikogenozda, karsinoid sindromda, yurak osmalarida va boshqa kasalliklarda uchraydi, lekin birlamchi restriktiv KMP lar vaziyatlari ham yoritilgan, ularning spektri tamomila isbotlanmagan; turli mualliflar ularning turli shakllarini bayon qilishadi. Yurak olchamlarining ancha kattalashishi bu guruh kasalliklari uchun xususiyatli emas, agar rivojlansa ham faqat kasallikning oxirgi bosqichlarida kuzatiladi. Ba'zida chap qorincha hajmi kamayishi ham mumkin. Eng tez chap bo’lmacha va o’ng qorincha kattalashishi kuzatiladi.

INFEKSION ENDOKARDIT

Infeksion endokarditlar deyilganda infeksion agent bilan endokard to’qimasining yalliglanishli zararlanishi tushuniladi.

Etiologiyasi. Bakterial endokarditning qozgatuvchisi turli xil bakteriyalar, ko’p qo’llarda yashil streptokoklar va stafilokokklar bo’ladi.

Patogenezi va patomorfologiyasi. Bakterial endokardit patogenezida makroorganizm immunobiologik xususiyatining pasayishi va ochoqli infeksiya katta ahamiyatga ega. Endokardning morfologiyasida yarali ochoqlar, tromb hosil bo’lishiga bilan xarakterlanadi, qopqoqlar zararlanganda keyinchalik deformasiyaga uchraydi. Ba'zida o’tkir septik endokarditda, miokardda yiringli o’choqlar aniqlanadi.

Tasnifi. A.A.Demin va Al.A.Demin tomonidan qabul qilingan tasnifdan foydalaniladi (1978 y)

Bakterial endokarditlar tasnifi

Etiologik xarakteristikasi	Patogenetik fazasi	Faollik darajasi	Kechish varianti	Klinikmorfologik xarakteristikasi
Gramm musbat bakteriyalar: streptokokk, stafilokokk	Infeksion- toksik	yuqori	o’tkir	birlamchi (zararlanmagan klapanlarda)
Grammanfiy bakteriya: Ichak tayo’qchasi, ko’k yiringli tayo’qcha,klebsiell va boshqalar.	Immun yalliglanish	qisman	Abortiv (sohayish)	ikkilamchi (qopqoqlar zararlanishida, YuTN, yurakda o’tkazilgan operasiyadan keyin)
Bakterial assosiasiya: L-shakli, zamburuglar, rikketsiya	Distrofik	Minimal	surunkali (qaytalanuvchi)

Klinik ko’rinishi. Bakterial endokarditning klinik ko’rinishi kasallik bosqichi va yalliglanish jarayonining faollik darajasiga bog’liq. Simptomlari uchta asosiy sindromlardan tuzilgan: toksikoz, endokardning zararlanishi va tormboembo’lik asoratlar. Bakterial endokarditning boshlangich, infeksion-toksik bosqichida umumiy yalliglanish jarayoni ustunlik qiladi: bezgak (yuqori faollikda gektik xarakterga ega, qaltirash bilan, minimal - subfebril) umumiy intoksikasiya, ko’p terlash. qopqoqlarning zararlanishida auskultasiyada doimiy o’zgarishlar kasallikning 3-4-haftasida kuzatiladi. Bolalarda birlamchi endokarditda aorta va mitral qopqoq yetishmovchiligi kuzatiladi. Ikkilamchi bakterial endokarditda zararlangan endokard sohasida o’zgarishlar kuzatiladi. Bu davrda trombembo’lik asoratlar -gemorragik toshmalar, gematuriya, impulsli xarakterga ega, ichki organlar infarkti korinishida aniqlanadi. Faollik bu davrda infeksion toksikoz bilan xarakterlanadi. Immun yalliglanish bosqichida patologik globulinlar va immun komplekslar toplanishi yuz beradi. U teridagi maxsus o’zgarishlar, Osler tugunchalari (oyo’q qo’l barmoqlari yostiqchalarida og’riqli tugunchalar paydo bo’ladi), eritematoz og’riqli dog’lar kaftda va tovonda aniqlanadi, tirnoq osti gemorragiyalari, Liberman-Lunin dog’lari (petexiyalar markazida oq dog’lar bilan bo’ladi), ko’z to’r pardasida qon talashlar (Rot dog’lari). Splenomegaliya, ichki organlarning zararlanishi - jigar, oshqozon osti bezi, yurakda diffuz miokardit va perikardit, buyrakda glomerulonefrit, ba'zida artritlar kuzatiladi. Kamqonlik rivojlanadi, terisi kulrang-sariq tusga kiradi. Infeksion toksik bosqichiga qaraganda, intoksikasiya kam rivojlangan bo’ladi. Distrofik bosqichda ichki organlarning og’ir zararlanishi natijasida ichki organlarda yurak, buyrak, jigar yetishmovchiligi kuzatiladi. Bu bosqich qaytmas bo’ladi. Laborator tekshirishda qonda quyidagi o’zgarishlar xarakterlidir: leykositoz neytrofilez bilan va formulaning o’ngga siljishi, alfa2- globulinlar ortadi, EChT oshadi, S-reaktiv oqsil yuqori bo’ladi. qonda kasallikni chaqiruvchisi ekib aniqlanadi. Bu tashqis qoyish uchun katta ahamiyatga ega. Yuqori tana qaroratida (bezgakli krizlarda) qon olish katta ahamiyatga ega.Tahlil uchun qon miqdori (15-20 ml), qon olinayotganda, ifloslanib qolmasligi zarur, qon ketma-ketlikda 3 probirkada 5 mldan olinadi, agar ikkitasida bir xil turdagi mikrob aniqlansa, tahlil aniq deyiladi. Keyingi bosqichda gipoxrom kamqonlik, leykositoz leyko’peniya bilan almashadi, proteinogrammada gamma-globulinlar ko’payadi.

Tashxisi. Differensial tashqis o’tkir revmatik isitma atakasi bilan o’tkaziladi. Ikkilamchi bakterial endokarditda yurakning boshqa yalliglanishli kasalliklari bilan o’tkaziladi. Qo’shimcha tekshirish usuli exokardiografiya qopqoqlardagi o’zgarishlar kasallikning boshlanishidan 3-4 hafta keyin aniqlanadi.

Davosi. Infeksion toksik bosqichida uzoq muddatli va massiv antibakterial terapiya buyuriladi. Penisillin (300 00 - 500 000 YeD / kg vazniga sutkada parenteral). Og’ir bemorlarda dozasi ( 1 000 000 YeD /kg vazniga. Kursi 3-4 haftagacha davom etadi. Kasallikni yuqori faolligida va etiologiyasi aniq bo’lmasa, penisillin gentamisin bilan birga kombinasiya qilinadi. Keyinchalik sefalosporinlar va tetrasiklin qatori bilan kombinasiya qilinadi. Infeksiya ochoqlarini sanasiya qilish: surunkali tonzillit, karies, gaymorit va boshqalar. Kasallikning o’tkir davrida konservativ davo yordam bermasa radikal operativ davo tavsiya etiladi.

Xirurgik davoga ko’rsatma quyidagilar:

1) qon aylanish yetishmovchiligi konservativ davolanmasa;

2) embo’liya;

3) qopqoqlarning progressivlanuvchi destruksiyasi;

Immun yalliglanish bosqichida antibakterial terapiyadan tashqari, glyukokortikoidlar buyuriladi (0,5mg/1kg tana vazniga prednizolon).Tromboembo’lik asoratlarda antikoagulyantlar, asosan geparin buyuriladi.

Bashorati. Jiddiy, bakterial endokardit faolligiga kam darajada bog’liq. Bugungi kunda massiv antibakterial terapiyani qo’llash, to’liq davolashga

erishilmoqda, ba'zida, bemorlarda tugma nuqsoni rivojlanadi yo’ki yurak tugma nuqsoni bo’lganda gemodinamikaning buzilishiga olib keladi.

Profilaktikasi. Birlamchi profilaktikasi YuTN va o’tkir revmatik isitma bilan kasallangan bemorlarda surunkali infeksiya o’choqlarini sanasiya qilishdan iborat. Bunday bolalarda quyidagi operasiyalardan keyin - tishlar eksterpasiyasi, adeno- va tonzilektomiya -antibakterial terapiya tavsiya qilinadi. qayta xurujlarni oldini olish uchun bolalar dispanser nazoratiga olinadi,bakterial endokardit otkazgan bolalarga surunkali infeksiya o’choqlarini radikal sanasiya qilish tavsiya qilinadi, qar qanday kasallikda, agar bolada yuqori qarorat kuzatilgan bo’lsa, intensiv antibakterial terapiya o’tkaziladi.
YuRAK TUG’MA NUQSONLARI

Yurak tugma nuqsoni - embrion va homilaga turli xil zararli omillar ta'sirida yurak va magistral tomirlarda u yoki bu nuqsonning paydo bo’lishiga bilan xarakterlanuvchi patologik xolatdir.

Etiologiyasi. homiladorlikning birinchi 6-8 xaftasida yurak tug’ma nuqsonlari rivojlanishi havfi yuqoridir. Ushbu davrda teratogen omillarni homilaga tasiri oqibatida yurakning og’ir va qo’sqilib kelgan nuqsonlari rivojlanadi. homiladorlikning turli bosqichlarida kompleks ravishda yurak zararlanishi mumkin. Bulardan tashqari bolalarning yurak tugma nuqsonlari bilan tuqilishiga asosiy sabablardan biri xromosoma buzilishi - 5%, birlamchi gen mutasiyasi - 2-3%, tashqi omillar tasiri (ota-onaning zararli odatlari: alkagolizm, narkomaniya, homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan kasallanishi va boshq.), 1-2%: poligen-multifakal nasliy omillar - 90% ho’llarda uchraydi. Anamnezida onaning yoshi, oilasida endokrin kasalliklarning bo’lishiga, homiladorlikning birinchi 3-oyligida toksikoz va bola tushish xavfi bo’lganligi, oilada olik bola tug’ilishi, qarindoshlar orasida yurak tugma nuqsoni kuzatilishi ham muxim ahamiyatga ega. Bolalarni yurak tugma nuqsoni bilan tuqilish gumoni bo’lganda qar bir vrach ota-onani tibbiy maslahatga yuborishi lozim.Yurak tugma nuqsoni kechishida uch davr farq qilinadi.

Birinchi davr (birlamchi adaptasiya) - nuqson tufayli vujudga kelgan gemodinamik buzilishlarga bola organizmining moslashuvi bilan xarakterlanadi. Kichik yoshdagi bolalarda moslashish va kompensasiya jarayonlari notur?un muvozanatda yo’ki nisbatan kuchsiz bo’ladi.

Ikkinchi davr (nisbiy kompensasiya davri) - agar yurak tugma nuqsoni bor bolalar kasallikning birinchi davrida nobud bo’lmasalar, odatda hayotining 2-3 yilidan boshlab umumiy ahvolining yaxshilanishi kuzatiladi. Bu davrda sub'ektiv shikoyatlar kamayadi. Bemorning jismoniy va harakat aktivligi tiklanadi.

Uchinchi davr (terminal bosqich) - bu davr kompensator imkoniyatlar tugab, yurak mushagida va parenximatoz organlarda distrofik hamda degenerativ o’zgarishlar vujudga kelganda boshlanadi. Turli kasalliklar va ularning asoratlari bu bosqich rivojlanishini tezlashtiradi.

Yurak tug’ma nuqsonlari tasnifi (Marder, 1963)

Gemodinamika buzilishi	Sianozsiz	Sianozli
Kichik qon aylanish doirasining qonga to’yinmasligi bilan	Ochiq arterial yolak; qorincha va bo’lmacha orasidagi tosiq nuksoni; Atrioventrikulyar kommunikasiya	Eyzenmenger kompleksi; magistral qon tomirlar transpozisiyasi; umumiy arterial ozak.
Kichik qon aylanish doirasining qonga to’yinishi bilan	O’pka arteriyasi stenozi	Fallo kasalligi; uch tabaqali klapan atre- ziyasi; o’pka arteriyasi stenozi bilan kechuvchi magistral qon tomirlar transpozisiyasi; Ebshteyn kasalligi
Katta qon aylanish doirasining qonga to’yinmasligi bilan	Aorta stenozi; aorta koarktasiyasi
Gemodinamikaning buzilishisiz	Chin va yolg’on dekstra kardiya; aorta yoyi joyla shuvining anomaliyasi; Talochinov-Roja kasalligi

Yurak tug’ma nuqsoni bilan kasallangan bolalar organizmida kichik qon aylanish doirasi holatiga bog’liq holda quyidagi patologik o’zgarishlar kuzatiladi:

• 
  o’pkaga ko’p qon quyilishi kichik qon aylanish doirasida gipervolemiya va gipertenziya vujudga kelishi bilan xarakterlanadi (arteriovenoz shunt bilan kechuvchi YuTN oq tipi).
  
• 
  arterial va venoz qonning aralashuvi natijasida kuchayib boruvchi sianoz va hansirash, o’ng qorinchadan qon chiqishining qiyinlashuvi tufayli gipoksemik xurujlar yuzaga keladi.
  

O’pka gipertenziyasi rivojlanishida 3-davr ajratiladi.

1. Gipervolemik - arteriolalar torayishi yo’q, lekin ko’p mikdorda qon quyilishi bor.

2. Aralash bosqich - ko’p qon kelishiga javoban himoya refleksi - o’pkadagi tomirlar spazmi, o’pka arteriyasida bosimning va o’pka qarshiligining ortishi, qonning chapdan o’ngga o’tishining kamayishi.

3. Sklerotik bosqich - gipervolemiya va o’pka tomirlarining uzoq vaqt davomidagi torayishi natijasida o’pka tomirlarida qaytmas jarayonlarning paydo bo’lishiga.

QORINChALARARO TOSIQ NUQSONI

Yurak tug’ma nuqsonlari ichida eng ko’p uchraydigani qorinchalararo tosiq nuqsonidir (QATN) (11%dan 23,7%gacha). Birinchi bo’lib,

Talochinov - Roje aniqlagan. Ikkita asosiy nuqsonga bo’linadi.

1. qorinchalararo to’siqning katta nuqsoni, uning kattaligi aorta diametri bilan oxshash yoki 1sm2/m2

2. O’rta va katta bo’lmagan QATN, uning diametri aorta diametridan kichik 1sm2/m2.

Klinikasi:

• 
  tez charchash, jismoniy zoriqishdan song hansirash;
  
• 
  yurak bukri, yurak uchi turtkisining kuchayishi, ko'ks suyagidan chapda 3-5 qovurga oraliqida sistolik titrash;
  
• 
  o’pka arteriyasi ustida II-ton aksenti, yurak sohasida qopol sistolik shovqin, koks suyagidan chapda 3-4 qovurga oraliqida kuchli shovqin episentri.
  

OChIQ ARTERIAL YO’LAK

Homiladorlik davrida homilada qonning asosiy qismi o’ng qorinchadan arterial yo’lak orqali aortaga tushadi. Tug’ilgandan keyin birinchi nafas olishi bilan o’pka qarshiligi pasayadi va bir vaqtning o’zida aortada bosim ko’tariladi, natijada aortadan qon qayta o’pka arteriyasiga qaytadi. Kislorod bilan to’yingan qon o’pka nafasi tiklanishi bilan yo’lakda spazm chaqiradi, 15-20 minut ichida shovqin yo’qoladii (funksional yopilish). Arterial yo’lakning t’oliq obliterasiyasi va yopilishi 2 haftadan 10 haftagacha bo’lgan davrda kuzatiladi. Ko’pchilik bolalarda ochiq arterial yo’lak (OAY) klinik belgilari bola hayotining birinchi yili oxirida yoki ikkinchi - uchinchi yilida namoyon bo’ladi. Nuqsonning ilk klinik belgilari yo’lak keng bo’lsa yoki aorta - o’pka tosiqining nuqsoni bo’lganda paydo bo’ladi. Yurak chegaralari chapga va yuqoriga kengaygan. Yurak uchi turtkisi ko’tariluvchi va yo’yiq, pastga siljigan. Ko’ks suyagidan chapda 2-qovurga oraligida sistolik, keyinchalik sistolo-diastolik shovqin eshitiladi, bu shovqin bo’yin tomirlariga uzatiladi.

BO’LMAChALARARO TO’SIQ NUQSONI

Bu nuqsonda qon chap bo’lmachadan ong bo’lmachaga o’tadi.

Bo’lmachalararo tosiq nuqsonining (BTN) quyidagi anatomik turlari uchraydi:

1. Ikkilamchi bo’lmachalararo to’siq nuqsoni (oval teshik sohasi nuqsoni - BTN ichida 60 % ni tashkil qiladi.)

2. Birlamchi bo’lmachalararo tosiq nuqsoni - atrioventrikulyar qopqoq ustida to’siqning pastki uchdan bir qismida joylashadi (bu BTN ichida 26% ni tashkil qiladi).

3. Bo’lmachalararo to’siqning bo’lmasligi - umumiy bo’lmacha.

Klinikasi:

• 
  tez charchash, hansirash, jismoniy zoriqishdan song yurak urishi;
  
• 
  teri qoplamlari va shilliq qavatlarning oqarishi;
  
• 
  yurak nisbiy to’mtoqlik chegarasini chapga siljishi;
  
• 
  o’pka arteriyasi ustida II ton aksenti va ikkilanishi, koks suyagidan chapda 2-3 qovurg’a oraliqida sistolik shovqin.
  

O’PKA ARTERIYaSINING ChEGARALANGAN STENOZI

Gemodinamika

• 
  o’ng qorinchadan qon chiqish yo'lida to’siq;
  
• 
  o’ng qorinchada bosimning ortishi;
  
• 
  o’ng qorincha mushagi gipertrofiyasi va diastolik bosimni ortishi;
  
• 
  o’ng bo’lmacha gipertrofiyasi va dilyatasiyasi
  

Klinikasi:

• 
  jismoniy zoriqishda hansirash, yurak soxasida og’riq, koronar qon aylanishining yetishmovchiligi.
  
• 
  bo’yin tomirlarining bo’rtishi va pulsasiyasi, yurak turtkisining kuchayishi, o’pka arteriyasi proeksiyasida sistolik titrash,
  
• 
  yurak olchamlarining ongga kattalashuvi
  
• 
  I-tonning kuchayishi, o’pka arteriyasi ustida II-tonning keskin susayishi yoki eshitilmasligi, o’pka arteriyasi ustida sistolik shovqin.
  

FALLO TETRADASI

Fallo tetradasi - eng ko’p uchraydigan "ko’k" nuqson. Erta yoshli bolalarda yurak tugma nuqsonlari orasida 10-30%ni tashkil etadi. Fallo tetradasi 4 ta komponentni o’z ichiga oladi: o’pka arteriyasining torayishi, qorinchalararo to'siqning yuqori nuqsoni, aortaning dekstrapozisiyasi, o’ng qorincha gipertrofiyasi.

Gemodinamik o’zgarishlar:

• 
  o’ng qorinchadan qon toraygan o’pka arteriyasiga va qorinchalararo to’siq ustidan aortaga o’tadi;
  
• 
  aortaga qon chap va o’ng qorinchadan o’tadi;
  
• 
  o’ng qorincha zo’riqishi;
  
• 
  sekin-asta katta qon aylanish doirasi va o’pka orasida kompensator qon aylanishi paydo bo’ladi.
  

Klinikasi:

• 
  hayo’tining birinchi oylaridan, ko’p qo’llarda esa birinchi yilning oxiri va keyinchalik paydo bo’luvchi, jismoniy zo'riqishda, yiglaganda, qichqirganda kuchayib boruvchi ko’karish.
  
• 
  gipoksemik hurujlar, bunda keskin kokarish, hansirash, taxikardiya, bezovtalik, lanjlik, bazida xushdan ketish kuzatiladi.
  

Xurujlar davomiyligi bir necha minutdan 10-12 soatgacha davom etadi.

• 
  jismoniy rivojlanishdan orqada qoladi, tirnoqlar shakli o’zgaradi, qalinlashadi ("soat oynasi"), tirnoq falangalari o’zgaradi ("noqora tayo’qchalari"). "o’pka arteriyasi ustida II - ton susaygan , 2-3 qovurga oralig'ida ko'ks suyagidan chapda sistolik shovqin.
  

AORTA KOARTASIYaSI

Aorta koartasiyasi - cheklangan joyda aortaning to'liq yopilishi yoki torayishidir.

Gemodinamikasi:

• 
  toraygan joydan yuqorida arterial bosimni ko’tarilishi;
  
• 
  torayishdan pastda arterial bosim pasayadi;
  
• 
  qon aylanish kollateriallar hisobiga bo’ladi.
  

Klinikasi:

• 
  ishtaha pasayadi, jismoniy rivojlanishdan orqada qoladi, bezovtalik, yurak-o’pka yetishmovchilik belgilari;
  
• 
  son arteriyasida pulsni bo’lmasligi yoki susayishi;
  
• 
  chap qorincha gipertrofiyasi;
  
• 
  yurak shovqinlari xarakterli emas.
  

EBShTEYN KASALLIGI

Bu uch tabaqali klapan nuqsoni bo’lib, klapan o’ng qorincha ichiga siljigan bo’ladi. O’ng bo’lmacha boshlig’i kengaygan, qorincha kichraygan, o’pka arteriyasi gipoplaziyalashgan, bo’lmachalararo to’siqda nuqson.

Gemodinamikasi:

• 
  o’ng qorincha va o’pka arteriyasi orqali qon o’tishining kamayishi;
  
• 
  o’ng bo’lmachada bosimning ko'tarilishi;
  
• 
  bo’lmachalararo tosiq nuqsoni orqali venoz - arterial shunt.
  

Klinikasi:

• 
  hayo’tining birinchi oylaridan paydo bo’luvchi ko’karish;
  
• 
  yurak chegarasini chapga kengayishi, ko’ks suyagidan chapda 5 - qovurga oraligida sistolik, presistolik yoki mezodiastolik shovqin, o’pka arteriyasi ustida II - ton ikkilanishi, galop ritmi, parasternal yurak bukri.