Daminov t. A., Xalmatova b. T. Boboyeva u. R

Segmentar pnevmoniya

O’choqli pnevmoniya bir yoki bir necha segmentni egallasa segmentar pnevmoniya deb ataladi.

Segmentar pnevmoniyaning uchta varianti aniqlangan.

Birinchi variantda kasallikning kechishi yaxshi tugaydi. Ko’pincha bu variant tashqis xam qilinmaydi, fokal o’zgarishlar bir necha kun saqlanadi, nafas etishmovchiligi, yo’tal, intoksikasiya bo’lmasligi ham mumkin. Tashqis rentgenologik tekshiruv ootkazilganda qo′oyiladi. Segmentar pnevmoniyaning ikkinchi variantida krupoz pnevmoniya klinik ko′rinishiga o′xshash bo´ladi, tosatdan boshlanadi, bezgak va kasallikning siklik kechishi kuzatiladi. Segmentar pnevmoniya belgilaridan biri qorinda, ko’krak qafasida og’riq hisoblanadi.

Uchinchi variantida segmentar soya birdan paydo bo’lmaydi, balki kasallikning birinchi va ikkinchi haftalarida paydo bo´ladi.

Klinik manzarasi: Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda ochoqli pnevmoniya klinikasiga oxshash bo´ladi, auskultasiyada sust vezikulyar yo’ki dagal

nafas eshitiladi, bronxofoniya kuchaygan, xirillashlar eshitilmaydi. O’pka to′qimasi qattiqlashuvi to’g’risida ma'lumot beruvchi o’pka tovushi hisqarishi aniq emas. Plevraning zararlanishi va atelektaz ko’p kuzatiladi. Abssess, destruksiya, cho’ziluvchan kechishiga moyillik yuqori bo’ladi.

Krupoz pnevmoniya

Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda krupoz pnevmoniyaning tipik ko’rinishi kuzatiladi, kam qo’llarda 1-3 yoshda va bir yoshgacha bo’lgan bolalarda uchraydi. Krupoz pnevmoniyaning patogenezida allergik reaktivlik katta axamiyatga ega bo’lib, u giperergik reaksiyalarga moyil bo’lgan pnevmokokklarga sensibillashgan organizmda vujudga keladi. Ko’krak yoshidagi bolalarda krupoz pnevmoniyaning kam uchrashi bu yoshda pnevmokokklarga sensibilizasiyaning bo’lmasligi bilan tushuntiriladi.

Bolalarda krupoz pnevmoniyada o’pkaning barcha bolaklari ham zararlanmaydi, yalliglanish ochoqlari bir nechta segmentlarda bo’lishiga mumkin. Bolalarda krupoz pnevmoniya ong o’pkaning yuqori va pastki qismida joylashadi.

Klinik ko’rinishi: Kasallik to’satdan ORIsiz, tana qaroratining 39-40?S gacha ko’tarilishi bilan boshlanadi, bosh og’rishi, umumiy holatning birdan o’zgarishi, yo’tal "zangsimon" balhamli bo´ladi, ko’krak qafasida og’riq. Prodromal davri bir necha soatgacha davom etadi. Ko’pgina bemorlar kasallikning boshlanish davrida o’ng yo’nbosh sohasida va kindik atrofidagi og’riqdan shikoyat qiladi. Pnevmoniyani bu turdagi kechishi ong o’pkaning pastki bo’lagidagi zararlanishda kuzatiladi va vissero-visseral refleks bilan bog’liq. Bolada hansirash, tomir urishi kuchayishi, tana harorati ko’tarilishi, ko’krak qafasining bir tomoni nafas olishda orqada qolishi kuzatiladi, qorin ekskursiyasi erkin bo’ladi, qorin devori tarangligi bo’lmaydi, bu esa shifokorga to’g’ri yol ko’rsatadi.

Ba'zi maktabgacha bolalarda kasallikning boshlanishida yuqori tana harorati, bosh og’rishi, qusishdan tashqari, alahlash, ensa mushaklari tarangligi, klonik talvasalar kuzatiladi, bu belgilar meningitni klinik ko′rinishini eslatadi. Pnevmoniyaning bu kechishi patologik jarayonni o′ng o’pkaning yuqori bo’lagida joylashganida kuzatiladi.

Bemor ko’rilganda, bosh miya tormozlanishi, teri rangining oqarishi, yonoqlarning qizarishi, ko’zlarining yaltiroqligi, lablari quruq, lablarida va burun qanotlarida gerpes, hansirash, nafas olishda yo’rdamchi mushaklarning ishtirok etishi kuzatiladi. Pnevmoniyaning boshlanish davrida omrov usti chuqurchasi cho′kkanga o′xshaydi, yelka oldinga va yon tomonga chiqqan bo´ladi.

Tekshirib ko’rilganda ko’krak qafasining bir tomoni nafas olishda orqada qoladi va o’pkaning pastki qirralari harakati chegaralangan bo´ladi, ovoz titrashi pasaygan, bronxofoniya kuchaygan, terisi kerishgan, zararlangan o’choq ustida qisqargan timpanik tovush aniqlanadi. Kasallikning birinchi soatlarida nafas olish o’zgaradi, qisqa va og’riqli yo′tal, shilamshiq, oynasimon balham ajralishi bilan xarakterlanadi. Bola chuqur nafas olganda yon tomonda og’riq sezadi. Keyinchalik tana qarorati yuqori darajada ushlanadi, yo′tal kuchayadi, azobli va ogriqli bo´ladi, hansirash kuchayadi, sianoz, yuz va lablar shishi aniqlanadi. 2-3 kundan keyin fizikal tekshirilganda bronxial nafas, perkutor tovush hisqarishi, doimiy bo’lmagan mayin krepitasiyalovchi xirillashlar aniqlanadi. Ba'zida xirillashlar keyinroq eshitiladi.

Krupoz pnevmoniya avj olgan davrida o’pkadan tashqaridagi o’zgarishlar ham kuzatiladi: yurak qon-tomir tizimi (yurak tonlari bog’iqligi, yurak nisbiy chegarasi kengaygan, mayin sistolik shovqin, tomir tonusi pasayishi - gipotenziya); asab tizimi (uyqusizlik, bosh og’rishi, pay va teri reflekslari o’zgarishi); jigarda (kattalashish va og’riq), laborator tekshirishda - zararsizlantirish funksiyasi buzilishi); buyrakda (unchalik katta bo’lmagan albuminuriya, ba'zida eritrosituriya va silinduriya).Klinik qon tahlilida leykositoz, neytrofilez, formulaning chapga siljishi, EChT ortishi kuzatiladi. Rentgenda bolakli o’choqli soyalar aniqlanadi. Kechishi. Bolalarda kasallikning davomiyligi o’tkazilgan terapiya va organizmning reaktivligiga bog’liq. Bemor holati asta-sekin yaxshilanadi, yotal nam bola boshlaydi, ammo kattalarga xos bo’lgan "zangsimon" balhamli yotal bolalarda kam uchraydi. Kasallikning boshida eshitilgan krepitasiyalovchi xirillashlar (crepitatio indux) yo’qoladii, keyin pnevmoniyani tuzalish davrida (crepitatio redux) eshitiladi. Krupoz pnevmoniya atipik kechishi mumkin, yaqqol rivojlanmagan asosiy klinik simptomlari yoki jarayonni ikki tomonlama rivojlanishi bilan kechadi. Kattalarda va bolalarda so’nggi yillarda antibiotiklar bilan erta davolash natijasida klassik krupoz pnevmoniya kam uchramoqda.

Oqibati. Krupoz pnevmoniyada erta boshlangan davoda oqibati yaxshi tugaydi.
Interstisial pnevmoniya

1946 yil R.Lenk o’tkir pnevmoniyalar guruhidan quyidagi rentgenologik ko′rinishga ega bo’lgan pnevmoniyani ajratdi:

1. Peribronxial infiltrasiya natijasida o’pka suratining kengaygan ildizdan urchuqsimon kuchayishi

2. Zararlangan tomonda o’pka surati to’rsimon, katakchalardan iborat bo´ladi. Bu ikki o’choqli o’zgarishlar fonida, ochoqli atelektaz

rivojlanishi mumkin, shuningdek mayda dog’lar paydo bo´ladi.

3. Bronxlarning torayish belgilari, aniq chegaralangan soyalar aniqlanadi.

1842 yilda K.Rokitanskiy ushbu pnevmoniyani ta'riflab bergach, R.Lenk bu pnevmoniyani interstisial deb atadi. V.K.Tatochenko fikriga kora interstisial pnevmoniya bolalarda kam uchraydi, o’tkir pnevmoniyaning 1% ni tashkil etadi.

Etiologiyasi. Kasallikning chaqiruvchilari viruslar, pnevmosistlar, xlamidiyalar, miko’plazmalar, patogen zamburuglar hisoblanadi.

Patogenezi. Interstisial pnevmoniya bilan kasallangan bemorlarda o’pka zararlanishining quyidagi bosqichlari aniqlanadi:

1) arteriolalarning tarqalgan spazmi - I bosqich;

2) mahalliy trombogemorragik sindrom - II -bosqich;

3) o’pka mikroatelektaziga olib keluvchi surfaktant tanqisligi va alveolalar yopishishi - III-bosqich.

Klinik ko’rinishi. Interstisial pnevmoniyaning klinik kechishi uning ikki turga bo’lishiga imkon beradi:

Manifestli, o’tkir turi. Erta va maktabgacha yoshdagi bolalarda allergik diatez korinishida uchraydi. Kasallik og’ir, neyrotoksikoz va nafas etishmovchiligi bilan kechadi (hansirash, nafas soni 1 minutda 80-100 ta, og’iz-burun atrofi sianozi, tirnoqlar sianozi, bola bezovta bo’lganda- generallashgan sianoz, burun qanotlari kerikkan, qovurg′alar orasi tortilgan), bezgak, keyinchalik azobli, tez-tez yotal qo’sqiladi. Kataral holatlar aniq bo’lmaydi: quruq xirillashlar, ba'zida krepitasiyalovchi xirillashlar va bakterial infeksiya qo’shilganda - hol xirillashlar eshitiladi.

O’pka perkussiyasida timpanit, o’pka qirralari pastda joylashgan bo´ladi, yurak nisbiy chegarasi toraygan, o’pka ildizi kengaygan bo´ladi. Perkutor tonning qisqarganligi xarakterli emas.

Gemorragik grippoz pnevmoniya og’ir kechadi, unda bezgak, og’ir neyrotoksikoz va nafas yetishmovchiligi, qon aralash, ba'zida ko’pikli balg′am, kollaps kuzatiladi. O’pkani tekshirganda nam va quruq xirillashlar, krepitasiya aniqlanadi.

Gemorragik sindrom tomir ichi qon ivishi bilan bog’liqligi gumon qilingan. Yurakning o’ng bo’limida o’tkir va o’tkir osti yetishmovchilik, jigarning qisman kattalashishi, mikrogematuriya xarakterlidir.

Kam simptomli, cho’ziluvchan turi. Maktab yoshidagi bolalarda ko’p uchraydi. Bolalarda O’RIdan keyin tez charchash, kamquvvatlik, ishtaha pastligi, subfebril tana qarorati, bosh og’rishi, kuchsizlik, yo’tal kuzatiladi.

Fizikal ma'lumotlar bunday bolalarda yaxshi bilinmaydi: intoksikasiya belgilari qisman rivojlangan, unchalik katta bo’lmagan jismoniy zo’riqishda hansirash, o’pka surati o’zgargan, o’pka ildizi kengaygan, kam miqdorda quruq xirillashlar. Ko’krak qafasi rentgenogrammasida interstisial pnevmoniyani tasdiqlovchi belgilar aniqlanadi.

Bolalarda interstisial pnevmoniya uchun immunitet pasayishi, tetrada simptomlar xarakterlidir: hansirash, gipoksemiya, diffuz interstisial infiltrasiya, yotal.

Oqibati. Interstisial pnevmoniya o’tkir turida og’ir. Bolalar virusli ensefalitdan, ichki organlarni virusli zararlanishidan nobud bo´ladi. Kasallikni yaxshi kechishida o’pkadagi rentgenologik o’zgarishlar 6-8 haftagacha saqlanadi. Interstisial pnevmoniya oqibati pnevmosklerozni rivojlanishi yoki qayta shakllanishi bo’ladi.
ATIPIK PNEVMONIYaLAR

Atipik pnevmoniyaning klinikasida umumiy toksik sindromlar ustunlik qiladi, bronx-o’pka-plevral sindromi ikkinchi orinda turadi. Atipik pnevmoniya uchun epidemiologik tarqalish (bolalar bog′chasi, maktablar), shuningdek oilaviy uchrash xarakterlidir.

Mikoplazmali pnevmoniya

Mycoplasma pneumonia mikrorganizmlarning alohida turiga mansub, kichik o’lchamli (150-200nm), RNK va DNKdan tuzilgan. Qo’zg′atuvchi hujayrasiz muhitda ko’payishi mumkin, b-gemolizin toksin ajratadi.

Miko’plazmalar, viruslar, bakteriyalar o’rtasitda oraliq holatni egallaydi. 70˚S temperaturada lipofil holda yillar davomida saqlanadi.

Epidemiologiyasi. Kasallik manbai respirator mikoplazma bilan kasallangan odam va tashuvchi hisoblanadi. O’tish yo’li - havo tomchi, transplasentar.

Patogenezi. Miko’plazma havo-tomchi yo′li orqali tushganda tomoq orqa devori shilliqini, traxeya, bronxlarni zararlaydi. Asosiy o’zgarishlar alveolyar epiteliyda bo´ladi, u yerda chaqiruvchi ko’payadi, hujayra giperplaziyasi va o’zgarishini chaqiradi. Alveolyar makrofaglar va neytrofillar fagositozni chaqiradi va bu jarayon alveolyar hujayralarning o’zgarishiga, hujayra ichi suyuqligi ekssudasiyasiga olib keladi.

Klinik xususiyati: Klinik manzarasi chaqiruvchining virulentligi, uning ko’payish tezligi, bemorning yoshi, organizmning reaktivligi, yo′ldosh virusli yoki bakterial infeksiyalarning bor yogligiga bog’liq. Inkubasion davri 1 haftadan 3 haftagacha davom etadi (ko’pincha 12-14 kun). Kasallikning ilk ko′rinishi uchun kam ifodalangan umumiy intoksikasiya belgilari xos (bosh og’rishi, quvvatsizik, tana qaroratining bir oz ko’tarilishi). Keyinchalik tomoqdagi va qorindagi ogriq qosqiladi. Kasallik uchun qiynoqli quruq yo’tal, faringit belgilari xarakterlidir. Intoksikasiya belgilari birinchi haftaning oxiri, ikkinchi haftaning boshlarida namoyon bo´ladi. hansirash kam hollarda kuzatiladi. Terisida 50% qo’llarda qizil yoki binafsha rangli dog′li, kam hollarda vezikulali, papulali toshmalar paydo bo´ladi. Shunga o’xshash toshmalar shilliq qavatlarda ham paydo bo’ladi. Birinchi haftaning oxirida va ikkinchi haftaning boshida intoksikasiya belgilari kuchayadi. Bir yoshgacha bo’lgan bolalarda kasallik simptomsiz kechishi mumkin.

Perkussiyada mozaiklik aniqlanadi. Fizikal ma'lumotlar kam ifodalangan: dagal yoki sustlashgan nafas fonida nam xirillashlar; ko’krak yoshidagi bolalarda bronxiolit klinikasi kuzatilishi mumkin.

Gematologik o’zgarishlar - normositoz, leykositoz, formulaning chapga siljishi bilan kechuvchi neytrofilez, eozinofiliyaga moyillik, anemiya, gipertrombositoz, EChT ortishi o’pkadan tashqari belgilari: qayd qilish, qorindagi qattiq og’riq, appendikulyar sindrom -50% ; gepatomegaliya -30%; gemorragik sindrom (teridagi gemorragiyalar, burundan qon ketishi) - 20%; kam qo’llarda meningeal sindrom. Kasallikning monoton tarzda kechadi. quruq yo’tal, subfebrillitet 2,5 haftadan 2,5 oygacha davom etishi mumkin. Katta yoshdagi bolalarda miko’plazmali pnevmoniya ko’pincha surunkali bronx-o’pka kasalliklari rivojlanishiga olib kelishi mumkin.

Rentgenografiyada: O’pkaning aniq chegarasiz nogomogen infiltrasiyasi. Ko’pincha "bulut"simon, "tutun" simon infiltrasiyalar paydo bo´ladi. O’pka surati kuchaygan, ko’p hollarda jarayon bir tomonlama va o’pkaning pastki qismida kuzatiladi. Bronx-tomir suratining kuchayganligi bemor tuzalgandan keyin ham uzoq vaqt saqlanib qoladi.

Paraklinik belgilari: Deyarli o’zgarishlar bo’lmaydi. Ba'zan EChT ortishi, monositoz bo’lishiga mumkin. Chaqaloqlarda mikoplazmali infeksiya generallashgan xarakterga ega, o’pka parenximasini zararlaydi. Yuqori nafas yo′llari va bronxlar zararsiz bo’lib qoladi, qozgatuvchi gematogen yo’l bilan kiradi va o’pka to’qimasida joylashadi. Bunday chaqaloqlarning onasida akusherlik anamnezida urogenital miko’plazma bilan kasallanganlik aniqlanadi. Bolalar kam vazn bilan tuqiladi, terisi oqimtir, sariq tusda bo´ladi. Pnevmoniya hayotining birinchi soatlaridan boshlanadi. Haftaning oxirida - meningoensefalit rivojlanadi. Statistika ma'lumotlariga kora, bunday bolalar olgan chaqaloqlarning 10 - 30 %ni tashkil etadi.

Patologik anatomiyasi. Kasallikning erta bosqichlarida faringit, follikulalar gipertrofiyasi, peribronxial perivaskulyar shishlar aniqlanadi. Keyinchalik alveolalar orasidagi to’siq kengayadi, limfogistiositar infiltrasiya kuzatiladi. Alveolalarda seroz ekssudat aniqlanadi. Patologik o’zgarishlar jigar va buyrakda ham kuzatiladi.

Diagnostikasi. Burun shilliq qavatidan olingan flyuoressensiyali zardobda qo’zgatuvchini topishga asoslangan. serologik reaksiyalar (RSK - complement bog’lovchi antitelalar titrining o′shishiga). Balhamdagi miko’plazmani aniqlash maxsus usuli ham qo’llaniladi.

Davolash prinsiplari: Etiotrop davosi makrolidlar guruhiga mansub antibakterial preparatlarni buyurish: eritromisin sutkasiga 30-50 mg/kg; linkomisin sutkasiga 10-20 mg/kg; oleandomisin: 3 yoshgacha bolalarga -0,02 g/kg, 3-6 yoshdagilarga -0,25-0,5 g/kg, 6-14 yoshdagilarga - 0,5-1,0 g/kg, 14 yoshdan kattalarga -1,0-1,5 g/kg sutkasiga, sutkalik dozasini 4-5 qabulga bo’linadi. Davo kursi 7-10 kun. 8 yoshdan katta bolalarga oksitetrasiklin buyuriladi, vibramisin, doksisillin. 8-12 yoshda birinchi kuni sutkada 4 mg/kg, keyinchalik 2mg/kg. 12 yoshdan kattalarga 0,2 g birinchi kuni va keyinchalik 0,1 g beriladi. Davo kursi 7-10 kun.
Xlamidiyali pnevmoniya

Chaqiruvchisi Chlamydia trachomatis - hujayra ichi paraziti ko’pincha bakteriyalarga yaqin. Tarkibida RNK va DNK saqlaydi, ular ikkiga bo’linib ko’payadi, antibiotiklarga sezuvchan. Ularning ikkita turi bor:

Chlamydia psitaccii

Chlamydia trachomatis.

Ko’pincha o’pkaning o′rta va pastki qismlari zararlanadi. Chaqiruvchi alveolalarda seroz shish chaqiradi va boshqa bo’limlarga o’tadi.

Epidemiologiyasi. Kasallikning kechishida aniq mavsumiylik yo′q. Ornitoz pnevmoniya chaqiruvchisi - Chlamydia psitacci, kasallik manbai qushlar (kaptar, popugay, o′rdak, tovuqlar).

Xlamidioz - asosan chaqaloqlarning patologiyasi bo’lib, unga intranatal zararlanish xos, bola asosan onaning tuqruq yo′li orqali zararlanadi. Kattalarda jinsiy yol bilan otadigan infeksiya turiga kiradi. Chaqiruvchisi Chlamydia trachomatis. Chaqaloqlarda o’tish yoli havo-tomchi, aspirasion yol hisoblanadi. O’pkaning pastki va o′rta qismlari zararlanadi. qo′zgatuvchi himoya bareridan alveolagacha yetib boradi, seroz shishni chaqiradi, o’pkaning boshqa sohalariga tarqaladi.

Klinikasi. Inkubasion davri - 10 kun. Kasallik boshida umum intoksikasion sindrom belgilari kuzatiladi: lanjlik, bezgak (tana xarorati 39°S dan ortiq), qattiq bosh Oqrishi, bradikardiya, yurak tonlarining bo’g’iqlashishi, mushaklardagi og′riq va angina. Oradan 1-3 kun otgach nafas a'zolari shikastlanishi belgilari paydo bo´ladi: quruq yotal, biqindagi va ko’krak qafasidagi ogriq. O’pka tovushining lokal to’mtoqlashishi, mayda pufakchali nam xirillashlar. Lekin bu belgilar intoksikasiyaning kuchayishiga olib kelmaydi.Kasallik klinikasi grippga oxshaydi. Uzoq vaqt davom etadi. Yuqori tana qarorati 2 haftagacha kuzatiladi, astenizasiya belgilari 2-3 oygacha saqlanadi.

Oqibati yaxshi tugaydi.Chaqaloqlar xlamidioz bilan zararlanganda 1-2 hafta oxirida bir tomonlama kon'yunktivit paydo bo´ladi. Jarayon sekin kechadi va 1-2 haftadan song kozdan shilliq-yiring ajraladi. Shu davrda pnevmoniya ham boshlanishi mumkin. Pnevmoniya hansirash va ko’kyo’talsimon yotal bilan kechadi, ammo tana xarorati ko′tarilmaydi va intoksikasiya belgilari kuzatilmaydi. Diagnostikasi balham va kozdagi ajralmani mikrosko’piyasiga, shuningdek 2-3-haftada maxsus antitanalar titrining ortishiga asoslangan. Patologik anatomiyasi. Tomirlar ishemiyasi, seroz shish, fibroz ekssudasiya aniqlanadi. Bu o’zgarish butun o’pkani egallaydi, o’pka olchami kattalashgan jigar qattiqligidek bo´ladi.Rentgenogrammada: Ikki tomonlama mayda ochoqlar. Ornitoz uchun o’pka suratining kuchayganligi va deformasiyasi xarakterlidir. Paraklinik belgilar: Umumiy qon tahlilida: EChT ortishi, leyko’peniya, limfositoz, ba'zan eozinofiliya. Immunogrammasida immunoglobulin G oshadi.

Davosi: Asosan antibakterial dorilar buyurtiriladi Biseptol - 8-10 mg/kg sutkada 2 marta. Kursi 10-20 kun. Eritromisin - 30-50 mg/kg sutkada. Chaqoloqlarga kuniga 2 marta. Kursi 15-20 kun. Klaforan - 50-100 mg/kg sutkada. Chaqaloqlarga sutkasiga 2 marta, tana vazni 50 kg bo’lganlarga sutkasiga 3-4 marta, parenteral. Kursi 10-15 kun. Fortum - 2-oygacha 25-60 mg/kg sutkada 2 marta. Kursi 7-10 kun. Seftriakson (longasef) 20-80 mg/kg sutkada parenteral 10-15 kun. Roksitromisin (rumid) kattalar uchun 0,15 g sutkada 2 mahal 10-15 kun. Tarivid - kattalar uchun 0,2-0,8 g sutkada 2 marta. Davo kursi 7-14 kun.
Legionellezli pnevmoniya

Legionellez - bu o’tkir yuqumli kasallik bo’lib, legionellalar chaqiradi.

Qo’zgatuvchisi. Legionell turiga mansub, 9 ta turi mavjud: L. pneumophilla, L. bozemanii, L. miedadei, L. dumoffii, L. longbeache, L. gonmanii va boshqalar. Bu gramm manfiy tayoqcha, o’tkir uchli, kengligi 0,3-0,4 mkm va uzunligi 2-4 mkm, xipchini bor. Tashqi muhitda uzoq saqlanadi (1 yilgacha), sun'iy oziqaviy muhitda

yaxshi osadi. Mikrob antigen va toksik komponentlar toplamidan iborat.

Epidemiologiyasi. qo′zgatuvchini tabiiy rezervi tuproq hisoblanadi. Legionellez hamma joyda tarqalgan kuz-yoz mavsumida epidemik holat, mavsumga bog’liq bo’lmagan holda sporadik holatda uchraydi. Qurilish ishlarida ishlash, immunodepressant dorilardan foydalanish chaqiruvchi omil hisoblanadi.

Zararlanish aerogen yo’l bilan o’tadi. Zararlangan suvdan o’tish holatlari ham qayd qilingan. Odamdan odamga o’tmaydi.

Patogenezi. Qo′zgatuvchi yuqori nafas yollari orqali ichkariga tushadi, alveola, bronxiolalarni zararlaydi, o’pka parenximasi infiltrasiyasiga olib keladi. Makrofaglar, neytrofilli leykositlar bakteriyalarni parchalaydi va endotoksin ajratadi. Buning natijasida parenxima nekrozi, alveolyar fibroz, atelektaz, o’pka emfizemasi rivojlanadi. Bakteriya disseminasiyasi, uning endotoksini, yurak qon tomiri, oshqozon ichak traktida, buyrakda, MNSda o’zgarishlarga olib keladi, DVS- sindrom rivojlanishi mumkin.

Klinikasi. Legionellezning 3 turi ajratiladi: o’tkir pnevmoniya, o’tkir alveolit, o’tkir bronxit. O’tkir pnevmoniya o’tkir boshlanishi, bezgak 39-40°Sgacha, qusish, ichi suyuq kelishi; qaltirash, mialgiya, kuchli bosh og’rishi - umuminfeksion sindrom bilan xarakterlanadi. O’pkaning yalliglanishi azobli yo'tal, ko’krak qafasidagi og'riq bilan xarakterlanadi. Yo′tal keyinchalik nam bo´ladi, shilliq "guruchli" balham. MNSning zararlanishi (deliriya, alahsirash, bosh aylanishi) kuzatiladi..O’tkir alveolit o’tkir pnevmoniya kabi boshlanadi, grippni eslatadi. Ammo keyinchalik hansirash rivojlanadi, o’pka ustida krepitasiyalovchi xirillashlar eshitiladi. Choziluvchan Xammen-Rich turida fibroz alveolit kuzatiladi. O’tkir bronxit kam uchraydi.R-gramma. Massiv infiltrativ soyalar yuqori intensivlikda kuzatiladi.

Paraklinikasi. Umumiy qon tahlilida - neytrofilli leykositoz (10-15*109/l), limfopeniya, EChT 60 mm/soatgacha ortadi. Peshob umumiy tahlilida - proteinuriya, eritrosituriya, sillindruriya. Giponatriemiya - 130 mmol/ldan kam. Gepatit belgilari yog, lekin jigar funksiyasi buzilishi kuzatiladi (bilirubin miqdori va transaminaza aktivligi normaga nisbatan 2 marotaba ko’p bo’ladi, gipoalbuminemiya).

Diagnostikasi bemor qon zardobida maxsus antitelalarni aniqlashga asoslangan, bronxial yuvindilari, balhamda, plevral suyuqlikda bakteriyalarning topilishi, olganlarning a'zolaridan olingan materiallarda bakteriyalarning topilishiga asoslangan. Antitanachalar titrining 4 marta oshishi tashqis qoyishga asos bo´ladi.

Davosi. Eritromisinni yoshga oid dozada buyurish samaralidir. Shuningdek, tetrasiklin va levomisetin. Dezintoksikasion, simptomatik terapiya, immunokorreksiyalovchi terapiya buyuriladi.
Pnevmosistli pnevmoniya (PKP)qo’zgatuvchisi. Pneumocystis carinii, soddalilarga oxshash, lekin ularni zamburuglar guruhiga kiritadilar.P. carinii - pulmonotrop mikrob, odam o’pkasi va turli xil hayvonlar alveolalarida ko’payadi. Mikrobning hayot sikli quyidagi bosqichlardan iborat: sistalar - aylana yoki oval diametri 5-8 mkm uch qavatli qobiq bilan oralgan, unda 8 ta sporozoidlar bor; sistaning yorilishi - va sporozoidlarni chiqishi; sporozoidlarni trofozoidlarga va sista oldiga aylanishi, keyinchalik yetuk sistaga aylanadi. hayot sikli alveolalarning ichida yuz beradi trofozoidlar ko’p sonli osimtaga ega, alveolyar hujayralarning yuzaki membranasiga o′xshaydi.

Epidemiologiyasi. Ko’pgina odamlar P. carinii bilan erta bolalikda infisirlanadilar, P. carinii antigeni qar qaysi odamda bo’ladi. Immunodeprecsiya fonida (medikamentoz, ximioterapiya, organlarni ko′chirib otkazilganda, stresslarda). P. carinii infeksiyasi interstisial pnevmoniyaning og’ir shaklida namoyon bo’ladi.

Klinikasi. Pnevmosistli pnevmoniyaning eng ko’p uchraydigan belgilari quyidagilar: quruq yo′tal (80%), hansirash (70%), bezgak (38%dan yuqori).

Auskultasiyada xirillashlar kam; ko’krak qafasida og’riq, balham ajralishi kuzatiladi. Klinik belgilari fizikal ma'lumotlar bilan nomutanosibdir.

R-grammasi. Birinchi belgisi - bronxlar suratining kuchayishi. Keyinchalik o’pkaning ikki tomonida o′choqli va qo′shilgan soyalar aniqlanadi.Paraklinik ma'lumotlari. Umumiy qon tahlilida - neytrofilli leykositoz, eozinofiliya, anemiya, EChT ortishi kuzatiladi. P. Carinii ko’pikli balhamda aniqlanishi diagnostik ahamiyatga ega.

Davosi. Pnevmosistli pnevmoniyaning quyidagi davo kurs sxemasi mavjud: trimetoprim - sulfametoksazol (TMP-SMZ) va pentamidin, bir necha alternativ sxema (dapson, diftormetilornitin, trimeksat/leykovorin). Birgalikdagi terapiya pentamidin va TMP-SMZ ahamiyatli emas. Ikkala asosiy dorilarning nojoya ta'siri ko’p emas. TMP-SMZning antibakterial faolligi, xamrox bakterial infeksiyalarda ta'siri yuqori bo´ladi. Pentamidin - tanlov dori vositasi. Davosi qancha erta boshlansa, oqibati yaxshi tugaydi.
Sitomegalovirusli infeksiya (SMVI

Q’ozgatuvchisi - Cytomegalovirus hominis Herpesviridae oilasiga mansub, virion diametri 180 nm, tarkibida DNK bor. Virus uchun past virulentlik xarakterlidir.

Epidemiologiyasi. Infeksiya manbai va rezervuari - odam. Virus qonda servikal va vaginal ajralmalarda, spermada, ko’krak sutida, solakda, peshobda, najasda, yosh suyuqligida aniqlanadi. Zararlanish transplasentar yol (o’tkir yo’ki surunkali SMVIning homiladorlarda xurujida; yo′ldosh barer funksiyasining buzilishida); maishiy, fekal-oral, aerogen, ko’krak suti; yatrogen (qon va uning komponentlari quyilganda, organlarni ko′chirib o′tkazilganda) orqali o′tadi.

Patogenezi. qonga birlamchi tushgan SMV leykositlarga (limfosit, monosit) reprodusirlanadi yoki limfoid organlarga persistirlanadi. Immunologik yetishmovchilik rivojlanganda virus qondan turli xil organ va tOqimalarga tarqaladi. Zararlangan organlarda turli o’zgarishlar kuzatiladi, bu esa kasallik klinikasini belgalaydi.

Klinika. Orttirilgan SMVI pnevmoniya ko′rinishida kechadi. Tugma SMVI generallashgan xarakterga ega. O’pkadan tashqari zararlanish- ensefalitlar, gepatitlar, ko′z zararlanishi (xorioretinit, katarakta, ko′z nervi atrofiyasi ), buyrakdagi o’zgarishlar kuzatiladi. SMVIda klinik rentgenologik ma'lumotlari xlamidiyali, pnevmosistli pnevmoniyadan kam farqlanadi. Asosiy belgilari - taxipnoe, dispnoe, xurujsimon yo′tal, gipoksiya belgilari. Rentgenda giperaerasiya, ikki tomonlama diffuzli o’zgarishlar aniqlanadi.

Paraklinik ma'lumotlari. Retikulositoz bilan kechuvchi progressivlanuvchi anemiya, gemorragik sindrom, trombositopeniya, sariqlik.

Patologik anatomiyasi. SMVI morfologik manzarasi ikki komponentdan iborat: hujayraning sitomegalik metamorfozi va organlarning limfogistiositar infiltrasiyasi kuzatiladi. Immunodefisit qanchalik rivojlangan bo’lsa, sitomegalik hujayralar shunchalik ko’p bo’ladi va limfogistiositar infiltrasiya kam bo’ladi..

Diagnostikasi. Solak va peshobda SMVni aniqlash eng sodda usuldir. Boshqa usullar: immunofermentli usul va radioimmunli, immunobloting kam ahamiyatli va qimmatbaho.

Spesifik davolash quyidagi preparatlarni qollashdan iborat:

1. Nukleozidlar analoglari (virusli DNKni bloklaydi). Bu- sitorabin (sutkalik dozasi - 100 mg/kv.m 2 qabulga). Davo kursi 4-10kun.

2. Zoviraks (asiklovir). Bu preparat virusdagi DNKni bloklaydi, lekin DNKni o’zini bloklamaydi. Dozasi 2 yoshgacha bolalar uchun - 2,5 mg/ kg, og’ir infeksiyada v/v tomchilab yo’ki 0,2 g 5 marta sutkada yuboriladi.

3. Immun almashinuv terapiya maqsadida yuqori titrlangan gammaglobulin qollaniladi. plasentar gamma-globulin yuqori dozada, shuningdek, immunoglobulinlar - pentaglobin, sandoglobulin tavsiya etiladi.