Dars ishlanmasi

Hazarasp tumanidagi 1-son ayrim fanlar chuqur o`rganiladigan Ixtisoslashgan maktab internatining biologiya fani o`qituvchisi Rajabova Minuraning “B guruh vitaminlari” mavzusida yozgan bir soatlik

DARS ISHLANMASI

8-sinf Odam va uning salomatligi

Mavzu:B guruh vitaminlari

Darsning maqsadi:

-Darsning talimiy maqsadi:

-O`quvchilarga DTS talablari asosida ta`lim berish , B gurux vitaminlari mavzusi bo`yicha darsda yangi pedagogik texnologiyalarda foydalanib va qo`shimcha adabiyotlardan foydalanib chuqur bilim berish

-Darsning tarbiyaviy maqsadi:

-O`quvchilarga mavzu bo`yicha biologik ,ekologik ,kasb –korlikka(shifokor,dorishunos,kashfiyotchi olim)

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi:

O`quvchilarning bilimlarini zamonaviy pedagogik texnologiyalar orqali boyitish mustaqil fikrlashga undash nutq va muloqat ma`daniyatini ilmiy dunyoqarashini shakllantirish.

Dars bosqichlari	Vaqt(daqiqa)	O`qituvchi faoliyati	O`quvchi faoliyati
1.Tashkiliy qism	3 Daqiqa	1.salomlashish 2.Davomatni aniqlash. 2.Sinf tozaligiga e`tibor qilish.	Salomlashadilar Darsga tayyorlanadilar.
2.O`tilgan mavzuni so`rash	12 Daqiqa.	O`qituvchi o`tilgan mavzuni 3 ta nazorat topshiriqi yordamida so`raydi.1),,BBB”metodi 2)Tushunchalar taxlili 3),,Biologik mashq”o`quvchilarni bergan javoblarini yakunlangan holda xulosalaydi va yangi mavzuni e`lon qiladi.	O`quvchilar nazorat topshriqlariga javob beradilar.
3.Yangi mavzu bayoni	10 Daqiqa	O`quvchilarni yangi mavzuni rejasi bilan tanishtiradi.Bunda suhbat usulidan foydalaniladi.	Yangi mavzu va uning rejasini daftariga yozib oladilar.O`qituvchi hamkorligida yangi mavzuni o`zlashtiradilar.
4.Yangi mavzuni mustahkamlash	15 Daqiqa	O`qituvchi o`quvchilarni Yangi mavzu bo`yicha o`zlashtirgan bilimlarni 1.Blits-so`rov 2.biologik diktant yordamida mustahkamlaydi.	Charxpalak ,Biologik diktant yozadilar.
5.Darsni yakunlash	5 Daqiqa	1.Yangi mavzuni xulosalaydi. 2.Uy vazifasini beradi 3.O`quvchilarni darsda erishgan natijalarini izohli e`lon qiladi va kundaliklariga qo`yadi. 4.Dars yakunlanganligini o`quvchilarga aytadi.	1.Yangi mavzuni o`qituvchi hamkorligida xulosalaydi. 2.O`z natijalari bilan tanishadilar. 3.Natijalarni kundalik daftarlariga qo`ydiradilar. 4.Uy vazifasini kundaliklariga yozadilar.

O`tilgan mavzuni so`rash va xulosalash

O`qituvchi o`tilgan mavzuni so`rashda mustahkamlashda yakka holda yoki guruhlarga qo`llash mumkin

Tushunchalar	Bilaman	Bilmoqchiman	Bildim
Moddalar almashinuvi
Assimilyatsiya
Dissimilyatsiya
Oqsillar almashinuvi
Yog`lar almashinuvi

Biologik mashq

1	Oqsillarni pachalovchi fermentni ayting?	Proteaza
2	Odamdagi sut tishlarini soni?	20 ta
3	Qizilo`ngachning uzunligi?	23-25sm
4	1gr oqsil oksidlanib parchalansa necha kkal energiya hosil bo`ladi?	4.1kkal
5	Odam tanasining necha %ni suv tashkil qiladi?	50-60%
6	Katta odam 1kunda necha litr suvga ehtiyoj sezadi?	2-3litr
7	Assimilyatsiya so`zining ma`nosi nima?	(assimulo-o`xshataman)
8	Vitaminlar qachon kim tomonidan aniqlandi?	1912-yil Funk

YANGI MAVZU BAYONI.

Mavzu:B guruh vitaminlari

Vitaminlar-biologik faol moddalar bo`lib organizmda moddalar almashinuvida qatnashadi.Rus olimi N.I.Lunin1880-yilda himoya qilgan doktorlik dissertatsiyasida vitaminlar hayvon organizmi uchun muhim modda ekanligini ilk bora isbotladi.Keyinchalik bu no`malum muhim moddalar 1912-yilda K.Funk tomonidan Vitaminlar deb nomlandi.Vitaminlar 40 dan ortiq turi bo`lib ularning har biri odam organizmida muhim fiziologik vazifasini bajaradi.Vitaminlar suvda va yog`da eriydigan turlarga bo`linadi.

Suvda eriydigan-B1,B2B6,B12,PP,S vitaminlari kiradi.

Yog`da eriydigan-A,D,E,K.

B1(tiamin)markaziy nerv sistemasida qo`zg`alish va to`rmozlanish jarayonlari normal o`tishida,odamning aqliy faoliyati yaxshi bo`lishida muhim o`rin tutadi.

Agar u kundalik ovqat tarkibida yetarli miqdorda bo`lmasa odamda gipovitaminoz

B1 kasalligi yuzaga keladi.

Kasallik belgilari oyoq-qo`l muskullarining uvushib og`rishi holsizlik,tez charchash, odamning aqliy faoliyati pasayadi.arzimagan narsaga jaxli chiqadigan bo`lib qoladi.Bu vitamin uzoq muddat davomida yetishmasa avitaminoz B1,ya`ni

Beri-beri kasalligi yuzaga keladi. Bunda nerv sistemasidagi o`zgarishlar oqibatida nerv tolalari falajlanadi,teridagi sezuvchanlik oldiniga kuchayadi,so`ng yo`qoladi,qo`l-oyoq muskullarining harakati kuchsizlanadi.Odam oyoqlariga huddi kishan solinganidek qadam bosadi.

B1 (tiamin) vitamini guruch po`stlog`ida,bug`doynon,loviya,no`hat,tuxum sarig`i,yong`oq.mol jigari tarkibida bo`ladi.

B guruhga kiruvchi vitaminlar

Nomi	Tasiri	Avitaminoz belgilari	Vitaminli mahsulotlar
B1 tiamin	Karbon suvlar almashinuvi	Beri-beri kasalligi Oyoq qo`llar falaji Muskullar atrofiyasi,nerv sistemasini zararlanishi	Sholi ,bug`doy kepagi,murtagi,qisman ichakda sintezlanadi
B2 ribovlavin	O`sish,oqsil,yog`,uglevod almashinuvi	Ko`z katarakti,og`iz boshlig`I shilliq qavati zararlanadi.	Pivo achitqisi,bug`doy doni,jigar buyrak,qatiq,tuxum,pomi-dor ,karam,ismaloq.
B-piridoksin	Oqsil yog`va azot almashinuvi	Yuz dermatitis,ishtahaning yo`qolishi,nerv qo`zg`aluvchanligi ortadi,ko`p uxlaydi.	Don dukkakli ekinlar,go`sht,jigar,baliq,pishloq,ichakda sintezlanadi.
B12sianokobalamin	Metionin,nuklein kislatalar sintezi,qon hosil bo`lishi	O`tkir anemiya	Baliq,cho`chqa,mol jigari,qisman ichakda sintezlanadi.
PP-nikotin kislata	Hujayraning nafas olishi,oqsil almashinuvi	Pellagra,ich ketadi,og`iz bo`shlig`i yalig`lanadi.	Mol go`shti jigar ,buyrak,yurak,seld,losos,

Yangi mavzuni mustahkamlashda:,, Blits-so`rov “metodidan foydalanamiz.

Blits so`rov

O`qituvchi namunasi	O`quvchi namunasi
Suvda eriydigan vitaminlarni ayting?	B1,B2B6,B12,PPvaS
Yog`da eriydigan vitaminlarni ayting?	A,D,E,K.
Vitaminlarning necha turi bor?	40dan ortiq
Beri-beri kasalligi qaysi vitamin yetishmasa kelib chiqadi?	B1
Qon hosil qiluvchi vitaminni ayting?	B12
Singa kasalligi qaysi vitamin yetishmasa kelib chiqadi?	S
Dermatit,deariya,demensiya qaysi vitamin yetishmasa kelib chiqadi?	PP

Bilogik diktant.

1.Vitaminlar……………………moddalar bo`lib organizmda moddalar almashinuvida qatnashadi.

2.Agar odam organizmida biror vitamin………………..avitaminoz deyiladi.

3.Agar odam organizmida biror vitamin…………………gipervitaminoz deyiladi.

4.Agarda………………..vitamini uzoq muddat yetishmasa Beri-beri kasalligi yuzaga keladi.

5.B1 vitamini…………………………………mahsulotlarida uchraydi.

6.S vitamin……………………………………mahsulotlarida uchraydi.

7…………………vitamin yetishmasa teri quruqlashib yoriladi.

8…………………..baliq yog`ida ko`p miqdorda uchraydi.

9…………………………….odam va hayvon organizmini o`sish va rivojlanishida qatnashadi.

10………………………….ho`l mevalarda ,ko`katlarda sabzavotlarda,ayniqsa sitrus mevalarda,limon pomidorda,piyozda ko`p miqdorda uchraydi.

Darsni yakunlash:O`qituvchi

Darsni yakunlab darsda qatnashgan o`quvchilarni baxolaydi.

Uyga vazifa:80-betdagi savollarga javob yozib kelish va mavzuni o`qib kelish.