Dasturi tizimiga tayyorlash jarayonini takomillashtirish masalalari

 
Rossiyada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning o‘qish savodxonligi bo‘yicha 
olib borilayotgan ishlarda PIRLS darslari. 
O„qish tezligini nazorat qilishdan ko„ra tushunib o„qishga urg„u berish kuzatildi. 
O„qish savodxonligi funksional savodxonlikning integrativ komponenti sifatida
anglatmoqda. Rossiyada bu davlat hujjatlari darajasida qayd etilgan (FDAS UBT 
2009-y.) Matematik, lingvistik, tarixiy, tabiiy-ilmiy va ma‟lumotnomalarni o„qishni 

---

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 2 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
 
Academic Research, Uzbekistan 447 www.ares.uz 
o„rgatishda o„ziga xoslik ishlab chiqarilmoqda. O„qish savodxonligini baholashning 
turli modellari metapredmet natijasi sifatida yaratiladi. [4]. [5]. 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Respublikamizning xalqaro tadqiqotlarda boshlang„ich sinf o„quvchilarining
o„qish savodxonligini baholash Ta‟lim inspeksiyasi huzuridagi “Ta‟lim sifatini 
baholash bo„yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi” xodimlari 
tomonidan ishlab chiqilgan metodik qo„llanmada PIRLS tadqiqoti, uning o„ziga
xos xususiyatlari, nazorat-sinov materiallarining ishlab chiqilishi haqida umumiy
ma‟lumotlar berilgan. Shu bilan birga, PIRLS tadqiqotining topshiriqlaridan,
ya‟ni matnlar va savollaridan bir nechta namunalar hamda ularning baholash
mezonlari keltirilgan.
Shuningdek 4-sinf o„quvchilarining o„qish savodxonligini baholash bo„yicha 
o„tkaziladigan PIRLS xalqaro tadqiqotiga tayyorgarlik ko„rish uchun PIRLSda 
berilgan matnlarning har biriga alohida mashq daftarlari ishlab chiqilgan. Mazkur ish
daftari o„quvchilarning o„qish savodxonligini oshirish, o„qiganlarini tahlil qilish,
talqin qilish hamda to„g„ri xulosa chiqara olish ko„nikmalarini rivojlantirish
uchun qo„shimcha didaktik material hisoblanadi. Ushbu daftarni tayyorlashda 
PIRLS (Progress In International Reading And Literacy Study) tadqiqotining ochiq 
manbalaridan foydalanilgan. [6]. 

XULOSA 
Ushbu tadqiqot sinovi har 5 yilda bir marta o‟tkazishga mo‟ljallangan
bo‟lib, 2021-yil uchun mo‟ljallangan tadqiqotlarda O‟zbekistonning 
boshlang‟ich sinf o‟quvchilari ham ishtirok etishi o‟qituvchilariga katta 
mas‟uliyat yuklaydi. Bu muhim vazifani amalga oshirish o‟qituvchidan
ta‟limga yangicha yondashuvni va faollikni talab etadi.
O‟quvchini xalqaro baholash darajasini belgilovchi PIRLSga tayyorlashda
o‟qish darsi jarayonida darslikda berilgan har bir matn yuzasidan o‟quvchi o‟zi
mustaqil ravishda ushbu matndan kelib chiqib savollar tuzish vazifasi qo‟yilsa, har 
bir bolaning berilgan matnni qay darajada o‟zlashtirganligini uning tuzgan savollari 
orqali bilib olish mumkin. Bunda o‟quvchining dunyoqarashi , mustaqil fikrlashi va
obrazli tafakkuri har bir dars davomida rivojlantirilib boriladi. Dars jarayonida bola 
to‟g‟ri yoki noto‟g‟ri fikrini tinglab, to‟g‟ri xulosani hayotiy faktlar orqali chiqarishga 
o‟rganib boradi.