Dasturiy ta’minot ishlab chiqish masalasining qo‘yilishi 6

Eng so‘nggi qiymatlar va maxsus qiymatlar testlanadi.

Barcha funksiyalar keyinroq birgalikda harakatda bo‘luvchi chastotaga muvofiq testlanadi (algoritmlar, qoniqarsiz tasnifli qismlar, tajribasiz dasturchilar mavjud)

Shunday funksiyalarning test nazorati ayanchli, ya’ni, ularda xatolar ayniqsa jiddiy bo‘ladi (masalan keng ko‘lamli ma’lumotlarning soxtalashtirish yoki buzilishi)

Black-Box-matn dasturiy ta’minotning nazorat usuli bo‘lib, unda testlar test qilinayotgan tizimlarning ichki tamoyillari bilimisiz ishlab chiqiladi. Talablar tahlili asosida dastur ishining faqat istalgan tamoyili ko‘rib chiqiladi. Test nazoratining ushbu usuli dasturchi sezmay qolishi mumkin bolgan xatolarni topish uchun qo‘l keladi. Nazoratning bu usuli yordamida amalga oshirishning ko‘rib chiqilmaganligi tufayli ko‘rsatilayotgan buzulishlar topilishi mumkin emas.

4.4 White-Box-test


White-Box-test (shuningdek Glass-Box-test, yani shaffof quti usuli bilan testlash) tushunchasi dasturiy ta’minotning nazorat usulini bildirib, unda testlar testlanayotgan tizim harakatlarining ichki tamoyil bilimlari bilan ishlab chiqiladi. Shunday qilib, Black-Box-testdan farqli ravishda ushbu test uchun dasturning boshlang‘ich kodiga nazar tashlashga ruxsat berilgan, bu kod tekshiriladi.
White-Box-test namunasi dasturning o‘tishiga tegishli bo‘lgan test nazorati bo‘lib, unda oldingi o‘rinda struktura diagrammasi (Struktogramm) yoki ma’lumotlar oqimining o‘tish chizmasi (blok-chizma) turadi. Testlash maqsadi bu – dasturning boshlang‘ich kodi to‘laqonligiga doir test variantlari etarlilik (ta’minlanganlik)ning ba’zi bir mezonlarini qoniqtirishini ta’kidlashdir. Shu bilan birga nazoratning eng kichik hajmi mavjud:

• 
  Operatorlar birlashuvi: barcha operatorlarning bajarilishi
  
• 
  Kantlar birlashuvi: Struktura diagrammasi tarmoqlanishning barcha mumkin bo‘lgan xoshiyalarining yoki ma’lumotlar oqimining o‘tish chizmasi (blok chizmalar) to‘plamidir.
  

Hatto agar dasturiy ta’minot tizimi etarlilik (ta’minlanganlik) mezonlariga nisbatan testdan muvafaqqiyatli o‘tgan bo‘lsada, bu unda xatolar borligini istisno qilmaydi. White-Box-matn tabiati bilan tushuntiriladi va quyidagi sabablarga ega bo‘lishi mumkin:

• 
  White-Box-test variantlarini dastur tasnifidan emas, balki dastur chiqarib olinadi. Faqat tizim bexatoligi testlanishi mumkin, u talab qilingan semantika sharoitlariga javob bera olishi kerak.
  
• 
  Shuningdek, agar dasturning barcha yo‘nalishlari testlanib bo‘lingan bo‘lsa, bu dastur xatosiz ishlashini bildirmaydi. Ma’lumotlarning nazorat oqimi ustunida hoshiyalar bo‘lmagan hollar qaralmaydi.
  

Shuningdek agar tizimni uning ichki tizimlarida sinashni xoxlashsa, unda buning uchun testlanayotgan tizim harakati ichki jarayonlarini bilish talab qilinadi. White-Box-test paydo bo‘lgan xatolarni cheklash uchun, yani xatolarni tug‘diruvchi qismlarni identifikatsiyalash uchun ayniqsa qo‘l keladi.
Testlarni ishlab chiqaruvchi testlanayotgan tizim harakatining ichki jarayonlari bilimiga ega bo‘lishi keraklisi sababli, White-Box-testlar o‘sha komanda bilan ko‘pincha testlanishi lozim bo‘lgan qismlarni ishlab chiqqan dasturchilarning huddi o‘zlari tomonidan tuzib chiqiladi. Testlash bo‘yicha maxsus bo‘limlar qoida bo‘yicha White-Box-testlar uchun qo‘llanilmaydi, chunki bu vazifa uchun maxsus qo‘yilgan tekshiruvchidan keladigan foyda ko‘pincha tizim mohiyatiga olib kirish murakkabligi natijasida chippakka chiqadi.
BubbleSort dasturining ko‘rib chiqilgan namunasi uchun x va y indekslari orqali uzulish mezonlariga ega har ikkala ichki (qo‘yilgan) sikllar testi muhim ahamiyatga ega. Bu sikllar barcha mumkin bo‘lgan test ma’lumotlari bilan tizimli ravishda ko‘rikdan o‘tkaziladi va shu bilan birga dasturning o‘zini tutishi o‘rganiladi. Aniqlangan xatolar identifikasiya qismini ishi va to‘g‘ridan-to‘g`ri dasturiy kodda bartaraf qilinishi mumkin.


White-Box-test (shuningdek Glass-Box-test) test nazorati usulidir. Unda testlar testlanayotgan dastur harakati ichki tamoyillari bilimlari bilan ishlab chiqiladi. Bevosita dastur kodi testdan o‘tkaziladi. Usul bevosita dasturning boshlang‘ich kodida xatolar identifikasiyasi uchun yaroqlidir. Bu usul yordamida dasturning talablar taxminiga muvofiq kelishini tekshirish mumkin emas.
4.5 Black-Box-test va White-Box-testni qiyoslash

Black-Box-test White-Box-testni almashtirish mumkin, va aksincha. White-Box-testlar tasnifiga doir xatolarni topish uchun qo‘llaniladi, biroq u ma’lum qismlardagi va hatto xatolarni belgilovchi qismlarning o‘zlarining xatolarini tenglashtirish (identifikatsiyalash) uchun yaratish dargumon. Buning uchun White-Box-testlar zarur.

Shuningdek hisobga olish kerakki, ikkita qismdagi ikkita xato o‘zaro vaqtincha to‘g‘ri tuyiladigan umumiy tizimga tekislanish mumkin. Buni White-Box-test yordamida topish osonroq. White-Box-testlar bilan qiyoslaganda Black-Box-testlar o‘tkazish uchun ancha qimmatroqdir, chunki ular uchun katta tashkiliy infratuzilma (xususiy komanda)talab qilinadi.
Black-Box-testlarning White-Box-testga nisbatan afzalliklari:

•