Davlat moliyasini shakllantirishda soliq siyosatining

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-2, Issue-2, January–2022
 
144 
rivojlarishini rag‘batlantirish maqsadida turli xil imtiyozlar beriladi va kam 
daromadli aholining soliqlardan ozod etish, ularni davlat tonmonidan 
moliyalashtirish hisobiga ijtimoiy vazifalar hal etiladi. Hozirgi sharoitda davlat 
budjeti daromadlarini shakllantirishning samaralimanbai bo‘lib soliqlar va ularga 
tenglashtirilgan majburiy to‘lovlar hisoblanadi.Yuqorida respublikamizda davlat 
budjeti ikki pog‘onadan iborat ekanligigato‘xtalgan edik. Ularning har biriga 
muayyan daromad manbalari biriktirilgan.Jumladan, respublika budjeti daromadlari 
umumdavlat soliqlari, yig‘imlari, bojlari,majburiy to‘lovlar va boshqa to‘lovlar 
hisobiga shakllantirilsa, mahalliy budjetlardaromadlari mahalliy soliqlar, yig‘imlar 
va boshqa majburiy to‘lovlar hisobigashakllantiriladi. 
1997 yil 24 aprelda O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi qabul qilindi va 
1998 yil 1 yanvardan kuchga kirdi. Ushbu kodeks soliqlar va yig‘imlarni yagona 
hujjatga to‘pladi, umumdavlat hamda mahalliy soliqlar va yig‘imlarning aniq 
turlarini belgiladi. 
1997 yil 24 aprelda O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi qabul qilindi va 
1998 yil 1 yanvardan kuchga kirdi. Ushbu kodeks soliqlar va yig‘imlarni yagona 
hujjatga to‘pladi, umumdavlat hamda mahalliy soliqlar va yig‘imlarning aniq 
turlarini belgiladi.Shuningdek, davlat budjeti daromadlarini shakllantirishning 
huquqiy asoslarida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan 1997 yil 29-avgustda qabul 
qilingan “Davlat soliq xizmati to‘g‘risida”gi va O‘zbekiston Respublikasining 
Budjet Kodeksini keltirib o‘tishimiz mumkin. 
Soliqlar soliqqa tortish ob’ektiga qarab uch guruhga bo’linadi: 
1. Oborotdan olinadigan soliqlar. Bunda soliqlar xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning 
bevosita oborotidan undiriladi, ularga qo’shilgan qiymat solig’i, aktsiz solig’i, 
jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg’isi va suyultirilgan 
gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq, bojxona bojlari, yig’imlari va boshqalar 
kiradi. 
2. Mol-mulk qiymatlaridan olinadigan soliqlar. Bunday soliqlar soliq to’lovchi 
sub’ektlar tasarrufida mavjud bo’lgan mol-mulkdan, erdan va boshqalarga nisbatan 
belgilanadigan soliqlardan iborat. 

---