Davlat universiteti

Δ I It –I t-1
γ q ----------- q ------------------
Δ Y Yt - Yt-1
I_reja – rejalashtirilgan investitsiyalar; Y – YaIM (daromad) hajmi.
Akselerator modelini hisobga olib, investitsiya funktsiyasini quyidagicha yozish mumkin:
I q e - dR Q γY
YaIM hajmi oshishi korxonalar foydasining ko’payishiga olib keladi. Korxona foydasi investitsiyalarning manbai ekanligini hisobga olsak, bu holatda investitsiya xarajatlari oshadi. YaIM hajmi pasayib ketganda esa, ya’ni iqtisodiy faollik pasayishi sharoitida bo’sh turgan quvvatlar mavjudligi tufayli, investitsiya xarajatlari pasayib ketadi. Ammo YaIMning davriy tebranishlari, innovatsiyalarni doim ham bir tekisda bo’lmasligi, uskunalarni uzoq muddat xizmat qilishi, iqtisodiy kutishdagi xavflar tufayli investitsiyalar hajmi barqaror bo’lmaydi.
O’zbekiston Respublikasida olib borilgan oqilona makroiqtisodiy siyosat natijasida yuzaga kelgan qulay investitsiya muhiti yaxshilandi. Jumladan, siyosiy va iqtisodiy barqarorlikning ta’minlanganligi, soliq yukining pasaytirila borishi, bozor infratuzilmasining rivojlantirilishi, bank tizimining mustahkamlanishi va bank foiz stavkalarining pasaytirilishi, investorlarga keng imtiyoz va kafolatlar tizimining yaratilganligi mamlakatimiz iqtisodiyotiga jalb qilinayotgan investitsiyalar hajmining o’sishiga olib keldi (2-diagramma).
2-diagramma
2000-2009 yillarda O’zbekiston Respublikasida asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning o’sish sur’ati (oldingi yilga nisbatan % da)


Manba: B.Yu.Xodiev, A.Sh.Bekmurodov, U.V.G’ofurov, B.K.Tuxliev. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari» nomli asarini o’rganish bo’yicha o’quv qo’llanma.– T.: Iqtisodiyot, 2009. , 32- b.
2008 yilda jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi ro’y berganligiga qaramasdan asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar 2007 yilga nisbatan 128,3 foizga o’sdi. Shu yili moliyalashtirishning barcha manbalari hisobiga iqtisodiyotimizga kiritilgan investitsiyalar hajmi 6,4 milliard AQSh dollariga teng bo’ldi. 2009 yilda YaIMning o’sishi 9 foizni tashkil etgan bo’lsa, bunda investitsiyalarning hissasi 2,5 foizga teng bo’ldi (2007 yilda mos tarzda 9,5 % va 2,1 %).²
Ayni paytda mamlakatimiz iqtisodiyotiga kiritilgan investitsiyalarning moliyalashtirish manbalariga, sarflanish ob’ektlariga ko’ra va texnologik tuzilmasi ham takomillashib bormoqda. Jumladan, korxonalar mablag’larining jami investitsiyalardagi ulushi orta borib 2008 yilda 44,1 foizni (3741,1 mlrd. so’m), chet el investitsiyalari va kreditlarining hajmi esa 1685,8 million dollarni tashkil qildi. Shu yili investitsiyalarning 75,4 foizi ishlab chiqarishga mo’ljallangan loyihalarga yo’naltirildi. Investitsiyalar umumiy hajmida texnologik uskunalarning ulushi ortib bormoqda.