Ekoturizmin təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatına təsiri
Ekoturizm vasitəsilə təbiət qoruqlarının maliyyələşdirilməsi imkanı
Müsbət
Mənfi
Qoruqların, təbiət parklarının birbaşa maliyyələşdirilməsi (giriş haqqı, güzəştlər və s.)
Mühafizə olunan ərazilərin maliyyələşdirilməsi:
- çox aşağı giriş haqqı/resurslardan istifadə;
- qəbzlər qeyri-ekoloji məqsədlər üçün istifadə olunur
- özəl sektor ödənişə etiraz edir
Gəlir növləri:
- resurslardan giriş/istifadə üçün turistlərin ödənişi;
- turizm müəssisələrinin güzəştlər/lisenziyalar üçün ödənişi;
- əlavə turist xidmətləri təklif etmək;
- sponsorluq;
- turizmdə vergilər
.
Tövsiyələr:
- filial təşkilatın, nümayəndəliklərin yaradılması və ya özəl müəssisələr üçün konsessiya;
- biznes plan əsasında turizmin inkişafının idarə edilməsi;
- ünsiyyət, iştirak və “şəffaflıq”
Təbii ərazilərin dolayı maliyyələşdirilməsi (məsələn, sponsorluq, vergi gəlirləri)
Ödənişin ölçüsünü müəyyən etmək üçün meyarlar:
- təbii ərazinin cəlbediciliyi;
- bazar potensialı (ödəmək istəyi);
- xərclərin ödənilməsi/rentabellik;
- idarəetmə vasitəsi kimi ödənişlər
Yerli əhali üçün alternativ gəlir imkanları
Yerlərdə gəlir əldə etmək:
- - yerli əhalinin üzərinə həddindən artıq yük düşməsi;;
- turistlərin səyahət xərclərinin yalnız 15%-i yerlərdə qalır;
- yerli iqtisadi sistemlərlə qarşılıqlı əlaqənin olmaması;
- yerli əhalinin üzərinə həddindən artıq yük düşməsi;
- iqtisadi disbalansın formalaşması
Regional, milli, beynəlxalq səviyyədə gəlirin yaradılması (çoxaltma effekti, filtrləmə effektləri)
Gəlirlərin istifadəsi:
- turizm infrastrukturunun lazımi vəziyyətinin təmin edilməsi;
- təbiətin mühafizəsi məqsədilə istifadə edilməsi;
- büdcənin kəsilməsindən qaçınmaq
Dolayı fayda: təşəbbüs qruplarının, maraqlı tərəflərin formalaşdırılması (təbiəti mühafizəyə dəstək)
Qoruma Məqbulluğu:
- kiçik layihələr həqiqətən alternativ gəlir imkanları yaratmaq üçün kifayət deyil;
- özəl sektorda uzunmüddətli, gələcəyə baxış yoxdur
Turizmin Qlobal Etika Kodeksi: “Turizm siyasəti elə aparılmalıdır ki, səfər edilən ərazilərin əhalisinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına töhfə versin və onların tələbatını ödəsin; şəhərsalma və memarlıq planlaşdırılmasında və turizm mərkəzlərinin fəaliyyətində və yaşayış obyektləri ilə bağlı onların yerli sosial-iqtisadi mühitə maksimum inteqrasiyasını təmin etmək lazımdır; bərabər şəraitdə, ilk növbədə, yerli işçi qüvvəsini işə götürmək imkanlarını axtarmaq lazımdır.
Təbii mühitə inteqrasiya olunmuş yerli icma yüz illər boyu şəhərləşmiş ərazilərlə müqayisədə adi patriarxal münasibətlər və mentalitet formalarını qoruyub saxlayır, eyni zamanda turistlərə maraq doğuran həyat tərzini, adət-ənənələrini və mədəniyyətini təklif edə bilir və təkcə etnoqraflara deyil, adi ziyarətçilərə də.
Ətraf mühitin mühafizəsində iştirakın bütün formalarının üstünlükləri və mənfi cəhətləri var və buna görə də bu şəraitdə birləşmələr nəzərə alınmalıdır. Turizm sektorunda bütövlükdə resurslardan istifadə hüququnun verilməsi azalmağa, eyni zamanda gəlirlərin daha bərabər paylanmasına, habelə sosial-mədəni xarakterli nəticələrin yumşaldılmasına gətirib çıxarır. Bunun əksinə olaraq, turizm biznesində birbaşa iştirak daha yüksək gəlir səviyyəsinə gətirib çıxarır, lakin eyni zamanda xüsusi bacarıq və ixtisas tələb edir ki, bu da sosial disbalansın riskini artırır.
Ətraf mühitin mühafizəsində iştirakın mümkün formaları vurğulana bilən tələb seqmentlərindən asılıdır. Burada aşağıdakı əsas qaydalara etibar edilir:
