Dayanıqlı turizmi
Yüklə 414,95 Kb.
|
|
Dayanıqlı turizm, Ümumdünya Turizm Təşkilatının (ÜTT) tərifinə görə, “turistlərin, sahibkarlığın, yerli icmaların maraqlarını və ətraf mühitin müdafiəsini nəzərə alaraq, cari və gələcək iqtisadi, sosial və ekoloji inkişaf üçün tam məsuliyyət daşıyan turizm kimi başa düşülür.”.
Bu terminin yaranması, eləcə də dayanıqlı turizmin sosial-iqtisadi fenomeninin özü bir-biri ilə əlaqəli iki qlobal tendensiya ilə bağlıdır. Bu, bir tərəfdən turizm biznesinin miqyasının, qloballaşmasının və şaxələndirilməsinin kəskin artmasıdırsa, digər tərəfdən, bu prosesin yüksək templəri ciddi iqlim dəyişikliyi, həddindən artıq istismar və deqradasiya nəticəsində yaranan ekoloji problemlərin kəskinləşməsinə, təbiətin biomüxtəlifliyinin yoxa çıxmasının mənfi təsiridir ətraf mühitin çirklənməsi, bəşəriyyətin və ümumilikdə planetimizin mövcudluğunu getdikcə daha çox təhdid edir. Bu tendensiyaların güclənməsi və ictimai şüurun getdikcə ekologiyalaşdırılması ilə ilkin olaraq dayanıqlı ekoloji idarəetmə prinsiplərinə əsaslanan dayanıqlı turizm konsepsiyası yarandı. Bu yanaşma XX əsrin 70-ci illərində formalaşmış və Roma Klubu, Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondu və digər ictimai ətraf mühit təşkilatları tərəfindən qəbul edilib. (Beynəlxalq Ekoturizm Cəmiyyəti tərəfindən müəyyən edildiyi kimi ekoloji turizm, ətraf mühitin qorunmasına və yaxşılaşdırılmasına töhfə verən təbii bölgələrə məsuliyyətli səyahət və yerli əhalinin rifahının yüksəldilməsidir"), 2015-ci ildə BMÜTT tərəfindən “2030-cu il üçün Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri” ətraf mühitin mühafizəsi proqramı, 2019 ildə turizm etikası barədə Konvensiyada 17 hədəfdən 5-i məhz dayanıqlı turizmə aid edilmişdir. Konvensiyada maraqlı olanlar məhz dayanıqlı turizmə məsuliyyətin artırılmasına diqqət yetirilməsi bildirirlir. Bu və digər sənədlərin qəbulu dayanıqlı turizmin inkişafı strategiyasının qlobal ekoloji siyasətin tərkib hissəsi, təbiətin idarə edilməsinin dayanıqlılıq amili kimi əksər dövlətlər tərəfindən rəsmi tanınması demək idi. Hazırkı strategiyanın ayrılmaz hissəsi budur ki, burada ziyarət olunan ərazilərin idarə edilməsinə yerli icmaların cəlb edilməsidir. Bununla da onların dayanıqlı inkişafını təmin etmək, iqtisadi rifahının və həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi, turizm fəaliyyəti nəzarətindən kənar qalan ekoloji və sosial-mədəni neqativ təsirlərin minimuma endirilməsidir. Təbii-mədəni potensialla turizm sahəsinin gəliri arasında sıx əlaqə vardır ki, bu da turistlərin mədəni-ekoloji motivləri ilə əlaqəlidir. Getdikcə daha çox turist kütləvi,”çimərlik” turizminə marağı itir, əvəzində mədəni-tarixi, parkların, təbbi zonalarınvə xüsusi mühafizə olunan ərazilərin ziyarətinə, yerli sakinlərin adət-ənənələrinin öyrənilməsinə maraq artır. Bu sahələrə artan maraq dinamikası yüksəlir. Otellərin bronlaşdırılması «Booking сom”, on-layn agentliyinin məlumatına görə müştərilərin 87%-i dayanıqlı turizm prinsipləri ilə səyahət etmək istəyindədirlər. Ekoturizmdən əldə olunan gəlirin illik artımı 20% təşkil edir ki, bu da turizm sahəsinin ümumi artım tempini 6 dəfədən çox üstələyir. Ekoturizmə marağın artması eyni zamanda neqativ proseslərə səbəb olur. Təbii sərvətlərə yönələn turistlərin sayının kütləviləşməsi ətraf mühitin çirklənməsinə və hətta məhvinə səbəb olur. Sual 16. Avropa ölkələrində Dayanıqlı turizm siyasəti Turizmin inkişafının planlaşdırılması Avropa ölkələrində milli qurumların öhdəliyindədir. Bir sıra avropa ölkəsi gələcək nəsillərə təbiətin mühafizə olunmuş halda çatdırılması məqsədilə innovativ dövlət proqramları hazırlayıblar. Finlyandiya. “Finn turizminin inkişafı və yenilənməsi yol xəritəsi 2015-2025” sənədi turizm restruturizasiyasını məqsəd kimi tutur. Dünyada ilk olaraq vahid milli rəqəmsal servis yaradılıb “Dayanıqlı fikirləş. Helsinki”; İrlandiya.“Xalq, Sülh və Siyasət: 2025-ə turizmin inkişafı” (People, Peace and Policy:Growing Tourism to 2025”) proqramı Boyn ərazisində Avropada ən böyük qədim dövrlərə aid meqalitik incəsənət nümunələrini bərpa etməklə turist axınlarının məşğulluğun artırılmasına nail olmaq; İspaniya. “2019-2030 illərə dayanıqlı turizmin inkişafının inkişafı strategiyasının ümumi istiqamətləri” proqramı; Cənubi Avropa ölkələrində (İspaniya, Portuqaliya, İtaliya) «intelligent destinations” (ağıllı ərazi) и «smart cities” (ağıllı şəhər) ərazilərinin yaradılmasına xüsusi fikir erilir. Proqramlarda ətraf mühitin və mədəni-tarixi abidələrin qorunması ilə yanaşı ağıllı ərazilərin rəqəmsallaşdırılmasına xüsusi fikir verilməlidir. Bu da təsərrüfat, nəqliyyat, sosial, rekreasiya strukturlarının idarə edilməsinin effektivlyinini artırmalıdır. Bu ərazilərinin strateji planlaşdırılması turist axınlarının (3D) demövsümülük, detəmərküzləşmə, diversifikasiyasını nəzərdə tutur. Turist axınlarını şəhərlərdən və yüksək mövsümdən (iyun-sentyabr) kənara salmaqdır. Almaniyada kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsini turzm infrastrukturunun inkişafı ilə bağllayırlar. Kənd regionlarının inkişafı Avropa Aqrar Fondu kənd turizminin təşviqi ilə məşğuldur. Bu halda sahibkarlıq mühitinin inkişafı (restoran, kənd qonaq evləri, dükanlar, rekreasiya və digər infrastruktur), kadrların hazırlanması, ətraf mehitin və yerli abidələrin mühafizəsiüzrə mini-layihələr maliyyələşdirilir. Sual 17. Azərbaycanda milli parkların sayı və qısa izahı Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yaradılmazdan əvvəl Azərbaycanda milli parklar mövcud deyildi. Azərbaycanda milli parklar 2003-cü ildən etibarən yaradılmağa başlayıb. 2003-cü ildə Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən Akademik Həsən Əliyev adı verilən Zəngəzur Milli Parkı, Şirvan Milli Parkı, Ağgöl Milli Parkı, 2004-cü ildə Hirkan Milli Parkı, Altıağac Milli Parkı, 2005-ci ildə Abşeron Milli Parkı, 2006-cı ildə Şahdağ Milli Parkı, 2008-ci ildə Göygöl Milli Parkı, 2012-ci ildə isə Samur-Yalama Milli Parkı yaradılıb. 2008-ci ildə Hirkan Milli Parkının ərazisi 13.037 hektar genişləndirilərək 29.760 hektardan 42.797 hektara, 2010-cu ildə Şahdağ Milli Parkının ərazisi 14.613,1 hektar genişləndirilərək 115.900 hektardan 130.508,1 hektara çatdırılıb. Hazırda milli parklar 310.136,5 hektarlıq ərazi ilə Azərbaycan ərazisinin 3,58%-ni təşkil edir. Bununla yanaşı, yeni milli parkların, dövlət təbiət qoruqlarının yaradılması istiqamətində müvafiq işlər davam etdirilərək, Qızılağac dövlət təbiət qoruğunun ərazisinin genişləndirilərək dənizkənarı milli parkın yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Eyni zamanda Almaniya Federal Hökumətinin dəstəyi ilə "Qafqaz təşəbbüsü" proqramı çərçivəsində Samur-Yalama Milli Parkının layihəsi işlənilmiş və icrasına başlanılmış, 2012-ci ildə milli parkın yaradılmasıyla tamamlanmışdır. Milli parkların adı: 1. Zəngəzur Milli Parkı 2. Ağgöl milli parkı 3.Şirvan Milli Parkı 4. Hirkan Milli Parkı 5. Altıağac Milli Parkı 6.Abşeron Milli Parkı 7. Şahdağ Milli Parkı 8. Göygöl Milli Parkı 9. Samur-Yalama Milli Parkı 10. Qızılağac milli parkı Sual 18. Azərbaycanda milli parklar da təqdim olunan xidmətlər Milli parklar ekosistemlərin, floranın və faunanın pozulmadan inkişaf edə biləcəyi qorunan ərazilər kimi xidmət edir. Onlar meşələr, çəmənliklər, bataqlıqlar, dağlar və dəniz əraziləri kimi müxtəlif yaşayış yerlərini əhatə edir. Bu yaşayış yerlərini qorumaqla, milli parklar nəsli kəsilməkdə olanlar da daxil olmaqla, müxtəlif növ bitki və heyvan növləri üçün qoruq təşkil edir. Bioloji müxtəlifliyin qorunması vacibdir, çünki hər bir növ ekoloji tarazlığın qorunmasında mühüm rol oynayır və tozlanma, qida maddələrinin dövriyyəsi və zərərvericilərə qarşı mübarizə kimi ekosistem xidmətlərinə töhfə verir. Ekosistemlərin Mühafizəsi: Şirin su, təmiz hava, münbit torpaq kimi təbii sərvətlər insanların həyatı və rifahı üçün vacibdir. Milli parklar bu sərvətlərin həyati su anbarı kimi çıxış edərək, onların həm indiki, həm də gələcək nəsillər üçün davamlı istifadəsini təmin edir. Bütün ekosistemlərin qorunması onların iqlim dəyişikliyi və insan fəaliyyəti kimi xarici təzyiqlərə qarşı davamlılığını qorumağa kömək edir. Eko-Turizm və Təhsil: Milli parklar ekoturizm üçün unikal imkanlar təqdim edərək, ətraf mühitə mənfi təsirləri minimuma endirməklə yanaşı, ziyarətçilərə təbiətin möcüzələrini yaşamağa imkan verir. Ekoturizm məsuliyyətli səyahət təcrübələrini təşviq edir, yerli icmalar və hökumətlər üçün gəlir gətirir və bu da öz növbəsində təbiətin mühafizəsi səylərinə yenidən investisiya edilə bilər. Bundan əlavə, ekoturizm vasitəsilə insanlar biomüxtəlifliyin əhəmiyyəti və qorunma ehtiyacı haqqında ilkin bilik əldə edir, ətraf mühitə nəzarət hissini aşılayır. Tədqiqat və Elmi Tədqiqat: Milli parklar elmi tədqiqatlar üçün canlı laboratoriya rolunu oynayır. Mühafizəçilər, bioloqlar və digər mütəxəssislər ekosistemləri, növlərin davranışını və ətraf mühitdəki dəyişikliklərin təsirini daha yaxşı başa düşmək üçün bu qorunan ərazilərdəki flora və faunanı öyrənirlər. Bu tədqiqatlardan əldə edilən biliklər qlobal elmi anlayışa töhfə verir və bütün dünyada mühafizə strategiyalarını məlumatlandırır. Mədəni İrsin Qorunması: Milli parklar çox vaxt mədəni və tarixi əhəmiyyətə malikdir, çünki onlar arxeoloji əhəmiyyətə malik əraziləri və ya yerli icmaların ənənəvi mədəni təcrübələrini ehtiva edə bilər. Bu mədəni irs obyektlərini qorumaqla, milli parklar mədəni müxtəlifliyin qorunmasına töhfə verir və yerli bilik və ənənələrə hörməti təşviq edir. İqlim Dəyişikliyinin Azaldılması: Milli parklardakı sağlam ekosistemlər atmosferdən karbon qazının udulmasında və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılmasında mühüm rol oynayır. Meşələr, məsələn, karbon yuvası kimi fəaliyyət göstərir, karbonu özündə saxlayır və istixana qazı emissiyalarını azaldır. Bufer zonaları və dəhlizləri: Bir çox milli parkların periferiyaları ətrafında bufer zonaları və dəhlizləri var ki, bu da insan-vəhşi təbiət münaqişələrini yumşaltmağa və heyvanların daha geniş şəkildə hərəkətinə imkan verə bilər. Bu ərazilər növlərin yayılmasını, genetik müxtəlifliyi asanlaşdırır və müxtəlif növlərin uzunmüddətli yaşaması üçün çox vacib olan ekoloji əlaqəni qoruyur.Ruhlandırıcı Qoruma Fəaliyyətləri: Milli parklar çox vaxt ictimaiyyətin təxəyyülünü cəlb edir və mühafizə səylərinin simvolu kimi xidmət edir. Onların mövcudluğu insanları və hökumətləri digər təbii ərazilərin qorunmasında, davamlı təcrübələrin həyata keçirilməsində və mühafizə təşəbbüslərini dəstəkləməkdə hərəkətə keçməyə ruhlandıra bilər. Yekun olaraq qeyd edək ki, milli parklar təbii ehtiyatların və biomüxtəlifliyin qorunmasında mühüm rol oynayır, eyni zamanda ekoturizmi və davamlı inkişafı təşviq edir. Onların qorunması planetimizin ekoloji sağlamlığını qorumaq və İndiki və gələcək nəsillərin rifahını təmin etmək üçün vacibdir. Sual 19. Azərbaycanda milli parklar da ekoloji marşurutlar
3-cü marşrut 1. Marşrutun adı: Qaragöl 2. Başlanma yeri: Milli parkın inzibati binası Bitiş nöqtəsi: Başlanma nöqtəsi 3. Marşrutun məqsədi: piknik, istirahət 4. Marşrutun uzunluğu,müddəti: 3 km 5. Marşrutun təsviri:Milli parkın inzibati binası-Ördək gölü- Güzgü gölü-Qaragöl-Bitiş nöqtəsi 6. Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil, piyada 7. Marşrut üzrə yaş həddi: 7 yaşdan yuxarı 8. Marşrut üçün lazım olan ləvazimat:içməli su, gəzinti üçün rahat ayaqqabı 4-cü marşrut 1. Marşrutun adı: Kəpəzdağı 2. Başlanma yeri: Milli parkın inzibati binası Bitiş nöqtəsi: Başlanma nöqtəsi 3. Marşrutun məqsədi: piknik,istirahət 4. Marşrutun uzunluğu,müddəti: 15 km 5. Marşrutun təsviri: Başlanma nöqtəsi- Şamlıq gölü- Ayı gölü- Xan bulağı- Kəpəz dağı- Bitiş nöqtəsi 6. Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil, atla və piyada 7. Marşrut üzrə yaş həddi: 17 yaşdan yuxarı 8. Marşrut üçün lazım olan ləvazimat:içməli su, gəzinti üçün rahat ayaqqabı Şahdağ MP marşrut • Marşrutun adı: Ləzə- Şəlalələri və yaxud buzlaşmış şəlalələr • Başlanma yeri: Ləzə kəndindən axan Qusar çayın sağ və sol sahilləri Bitiş nöqtəsi: Şəlalələrin mənsəbi • Marşrutun məqsədi : Piknik,sağlamlıq gəzintisi, istirahət, şəlalələrin mənsəbi ilə tanışlıq • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 3-4 km, 3 saat • Marşrutun təsviri: Qusar- Ləzə kəndi, Ləzə şəlalələri • Marşrutun növü(nəqliyyat): klassik ( piyada) • Marşrut üzrə yaş həddi: məktəblilər (14 yaş və yuxarı) • Marşrut üzrə lazım olan ləvazimat: arxa çanta(25-30 l), yüngül treking dağ ayaqqabısı , treking çubuqları (teleskopik), yüngül rahat şalvar, su keçirməyən gödəkçə,kepka,futbolka,eynək ,termos( 0,5-1,0L ) və. S • Suvenirlər: ŞMP-ın emblemini təsvir edən köynək,papaq,qələm ,su qabı və.s 2-ci marşrut • Marşrutun adı: Ləzə- dağ şəlalələri • Başlanma yeri: Ləzə kəndinə enən əsas yolun sol yamacındakı çığır Bitiş nöqtəsi: Şəlalələr • Marşrutun məqsədi : piknik ,sağlamlıq gəzintisi və dağ yamaclarının seyri • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 3-5 km, 4 saat • Marşrutun təsviri: Qusar- Qış xizəksürmə kompleksi - Ləzə -Qusar çayın sol sahilindəki dağ şəlalələri. • Marşrutun növü(nəqliyyat): - klassik (piyada) • Marşrut üzrə yaş həddi:- məktəblilər (14 yaş və yuxarı) • Marşrut üzrə lazım olan ləvazimat: arxa çanta (25-30L) , yüngül treking dağ ayaqqabısı treking çubuqları, su keçirməyən gödəkçə, yüngül rahat şalvar,çay və ya su üçün termos 0,5 L 3-cü marşrut • Marşrutun adı: Ləzə-Sudur • Başlanma yeri: Ləzə- Sudur Bitiş nöqtəsi: Sudur • Marşrutun məqsədi : piknik, istirahət,ekoturizmin təbliği • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 12 km, 5 saat • Marşrutun təsviri: Ləzə-Qusarçay-Sdur • Marşrutun növü(nəqliyyat): piyada, atla • Marşrut üzrə yaş həddi: 14 yaşdan yuxarı • Marşrut üçün lazım olan ləvazimat: arxa çantası (60-70L) ,dağ ayaqqabısı (treking),əl üçün çubuqlar(treking), küləyə qarşı su buraxmayan şalvar və gödəkçə, isti sviter ,idman papağı,idman papağı,baldır və topuq üçün qoruyucu (fonariki-gamaş), termos(1,0L),bıçaq,əlcək ,şəxsi gigiyena ləvazimatları 4-cü marşrut • Marşrutun adı: Qeleyxudat “Heyder zirvəsi” • Başlanma yeri: Qələyxudat kəndi Bitiş nöqtəsi: Heydər zirvəsi • Marşrutun məqsədi:Ulu Öndər H.Əliyevin baryelefini ziyarət etmək • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 8 km • Marşrutun təsviri: Quba-Qəleyxudat-“Heydər zirvəsi” • Marşrutun növü(nəqliyyat): - klassik , piyada • Marşrut üzrə yaş həddi:- 14 yaş və yuxarı • Marşrut üzrə lazım olan ləvazimat :çadır, yataq kisəsi (-5-+5 C), arxa çanta (60-70L), dağ ayaqqabısı ( trekinq), baldır və topuq üçün qoruyucu fonarik ,gamaş,primus (qaz və ya benzin), isti geyim (sviter-flis), küləyə qarşı gödəkçə-şalvar (Gore-Tex parçadan), gün eynəyi, isti əlcək, idman papağı, idman papağı (beysbolka), buz baltası, alın fənəri (ehtiyat daşlarla), termos (1,0L), corab iki cüt (nazik-qalın), alt isti paltar (termo-paltar), şəxsi tibb çantası, şəxsi gigiyena ləvazimatları və.s • Suvenirlər: SMP-na aid müxtəlif bukletlər,Ulu öndərin ildönümünü əks etdirən yazılarla idman futbolka ,milli ornamentdə hazırlanmış müxtəlif suvenirlər ,su qabı,qələm və.s 5-ci marşrut • Marşrutun adı: Xınalıq-Tufan və ya Çingiz Mustafayev • Başlanma yeri: Xınalıq mühafizə buraxılış postu Bitiş nöqtəsi: Tufan və ya Çingiz Mustafayev zirvəsi • Marşrutun məqsədi: Tufan dağı zirvəsindəki meterostansiya ilə tanışlıq və ya Azərbayçanın milli qəhrəmanı Çingiz Mustafayev adına zirvəni ziyarət etmək • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 14 km • Marşrutun təsviri:Quba - Xınalıq- Şah yaylağı –Tufan,Quba-Xınalıq – Şah yaylağı-Ç.Mustafayev • Marşrutun növü(nəqliyyat): piyada • Marşrut üzrə yaş həddi:18 və yuxarı • marşrut üçün lazım olan ləvazimat: Çadır ,arxa çanta (70-90L), yataq kisəsi -5 dən+5 C dək (mütləq selofana bükmək), ayağa rahat geyinmiş dağ ayaqqabısı, baldır və topuq hissələri örtmək üçün örtük (fanarik, gamaş), küləkdən, soyuqdan qorunmaq üçün yüngül – isti gödəkçə (puxovka), əlcək, eynək tünd, qalın idman papağı, isti alt paltarı (termo belyo) 6-cı marşrut • Marşrutun adı: Bazardüzü • Başlanma yeri: Xınalıq mühafizə buraxılış postu Bitiş nöqtəsi: Bazardüzu • Marşrutun məqsədi: piknik, istirahət, dağlıq mənzərələri seyr etmək, fiziki və iradi keyfiyyətləri inkişaf etdirmək • Marşrutun uzunluğu,müddəti: 39km • Marşrutun təsviri: Quba – Xinalıq – Şahyaylağı – Bazardüzü • Marşrutun növü(nəqliyyat): -qarışıq, piyad, atla • Marşrut üzrə yaş həddi:16 yaş və yuxarı • Marşrut üçün lazım olan ləvazimatlar: arxa çanta 70-90L, arxa çanta (ştorm) 25-30L, yataq kisəsi -8 C0 dərəcəyə dözümlü, dağ ayaqqabısı, ayaqqabı üçün altlıq (kranpon – koşka), adi idman krasovkası “Hi-Tec” və ya “ Nike”tipli, qardan-çındıldan qoruyucu örtük (fonarik), idman kepkası, isti qalın əlcək, 2 cüt adi corabi, 2 cüt qalın yun corab, x/b futbolka və ya köynək, termal (isti) alt paltarı, isti qalın flisdən gödəkçə, yağışdan qorunmaq üçün (membranlı) başlıqlı kurtka, qalın yüngül külək buraxmayan başlıqlı gödəkçə (puxovka), küləyə suya dözümlü şalvar, çadır hündürlük üçün,yataq üçün döşənək, primus (qaz və ya benzin), buz baltası, əl çubuqları (treking), alın fənəri (əlavə ehtiyyat daşları ilə), günəş şüalarından qorunmaq üçün müxtəlif krem – həblər, tualet ləvazimatları, termos 1L, şəxsi tibb çantası və.s 1-ci marşrut Marşrutun adı: Maraltəpə Marşrutun təsviri: Milli parkın inzibati binası- Şorgöl- Kiçik Ağğöl-1-ci körpü- K-3 kanalı Bitiş nöqtəsi Marşrutun məqsədi: vəhşi təbiəti müşahidə (su bataqlıq quşları, çöl donuzu, qamışlıq pişiyi) Marşrutun uzunluğu,müddəti: 10 km Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil və piyada Marşrut üzrə yaş həddi: 15-70 yaş Marşrut üçün lazım olan ləvazimat: binokl, ərzaq, içməli su 2-ci marşrut Marşrutun adı: Pirxantəpə Marşrutun təsviri: Milli parkın inzibati binası - Pirxan təpəsi-K-2 kanalı- Bitiş nöqtəsi Marşrutun məqsədi:vəhşi təbiəti müşahidə(su bataqlıq quşlarının və gölün ümumi mənzərəsini qeyd etmək) Marşrutun uzunluğu,müddəti: 5 km Marşrutun növü(nəqliyyat): piyada Marşrut üzrə yaş həddi:15-70 yaş Marşrut üçün lazım olan ləvazimat:binokl, ərzaq, içməli su 3-cü marşrut Marşrutun adı: Quş bazarı Marşrutun təsviri: Milli parkın inzibati binası- Maraltəpə-2-ci körpü- Quş bazarı- Dukker-Bitiş nöqtəsi Marşrutun məqsədi: vəhşi təbiəti müşahidə( su-bataqlıq quşları, xüsusilə düşərgə halında yuvalayan quşları və ceyranları) Marşrutun uzunluğu,müddəti: 18 km Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil və piyada Marşrut üzrə yaş həddi: 15-70 yaş Marşrut üçün lazım olan ləvazimat: binokl, ərzaq,içməli su 4-cü marşrut Marşrutun adı: Göytəpə Marşrutun təsviri: Milli parkın inzibati binası- Dukker-Göytəpə-K-2kanalı- Teymurgöl-Bitiş nöqtəsi Marşrutun məqsədi: vəhşi təbiəti müşahidə (su-bataqlıq quşları və məməli heyvanlar) Marşrutun uzunluğu,müddəti: 20 km Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil və piyada Marşrut üzrə yaş həddi:15-70 yaş Marşrut üçün lazım olan ləvazimat:binokl, ərzaq,içməli su Nəzərdə tutulan yeni marşrut Marşrutun adı: Böyük Ağğöl Marşrutun təsviri: Milli parkın inzibati binası-Maraltəpə- Mil-Qarabağ kanalı- Böyük Ağgöl Marşrutun məqsədi: vəhşi təbiəti müşahidə Marşrutun uzunluğu,müddəti: 10 km Marşrutun növü(nəqliyyat): avtomobil və piyada Marşrut üzrə yaş həddi:15-70 yaş Marşrut üçün lazım olan ləvazimat:binokl, ərzaq,içməli su Sual 20. Kənd turizminin xarici ölkələrdə inkişafı Kənd turizmi Avropada geniş yayılmış turizm növüdür. Bu növ XX əsrin 60-cı illərindən sonra intensiv inkişaf etməyə başlamışdır. Turizm firmaları yeni turizm xidməti kimi kənd evlərində və ya kənd ərazisində kiçik hotellərdə istirahət təklif etməyə başladılar. 2006-cı ildə Avropada kənd evlərində və kiçik kənd hotellərində 40 milyona yaxın adam istirahət edib. Hazırda kənd turizmi Avropanın bütün ölkələrində mövcuddur. Lakin turizmin bu növünün inkişaf səviyyəsi hər ölkədə müxtəlifdir. Belə ki, Şərqi Avropa ölkələrində kənd turizmi qərb ölkələrinə nisbətən az inkişaf etmişdir. Fransa, Böyük Britaniya və Almaniya turizmin bu növünün başlanğıcını qoyanlardır. Fransada kənd turizmi daha çox şərqdə və cənubda inkişaf edib, qərbdə isə az inkişaf edib. Bunun səbəbi iqlim xüsusiyyəti, relyef və ayrı-ayrı rayonların coğrafi mövqeyinin xüsusiyyətindən irəli gəlir. Fransanın şərq rayonlarında dağ relyefin (Alp dağları, Voqez, Yura) olması, habelə bir-neçə ölkə ilə (İsveçrə, Almaniya, İtaliya, Belçika və Lüksemburq) həmsərhəd olması turistləri buraya cəlb edir. Ölkənin cənubunda çimərlik əraziləri və şərabcılıq rayonları yerləşir. Fransanın qərb rayonlarında kənd turizminin az inkişaf etməsinə səbəb iqlimin yağışlı və küləkli olmasıdır. Hazırda 35 min fransız fermeri turistlərin qəbul edilməsinə hazırdır. Almaniyada da kənd turizmin inkişaf səviyyəsi eyni deyil. Cənub və qərb rayonlarında daha çox inkişaf edib. Buna səbəb bu regionların iqtisadi cəhətdən güclü inkişaf eməsi və zənginliyi ilə fərqlənməsidir. Keçmiş Almaniya Demokkratik Respublikasının ərazilərində kənd turizmin inkişafı üçün federal hokumətlər intensiv tədbirlər həyata keçirirlər. Almaniyada milli turizmin inkişafı 4 bazis üzərində qurulmuşdur: “Mədəni turizm”, “Aqroturizm”, “Hadisə turizmi”, “İnternet texnologiyalar”. Bu ölkədə getmə turizm özəl sektorun əlindədir, halbuki gəlmə turizm dövlət tərəfindən dəstəklənərək bunun üçün müəyyən maliyyə vəsaitləri ayırır. Bir çoxlarında tarixən elə təsəvvür yaranıb ki, Almaniya çoxlu sayda fəaliyyət göstərən sənaye müəssisələri (fabriklər, şaxtalar ) buranı tüstü tullantılarla ekoloji cəhətdən istirahət üçün münasib olmayan bir məkana çevirib. Halbuki, bu elə deyil və bu günki Almaniyada demək olar ki, ətraf mühiti korlayan metallurgiya və digər sənaye sahələri yoxdur. Bu ölkə təmiz ekoloji mühitə, təmiz hava və şəffaf çaylara malik olan bir diyara çevrilmişdir. Böyük Britaniyada kənd turizmi əsasən cənub regionlarda yüksək inkişaf edib. Buna səbəb bu ərazilərdə yerləşən iri şəhərlərin əhalisindən kənd yerlərində istərahət etmək istəyənlərin çox olması və qədim tarixi abidələrin zənginliyidir. Hazırda regional siyasətin bir hissəsi kimi Şotlandiya və Şimali İrlandiyaya turistlərin cəlb edilməsi üçün tədbirlər həyata keçirilir. İsveçrə əhalisi daxili turizmə xüsusi fikir verir. Öz ölkəsində istirahət edən yerli əhalinin 62%-i özəl mənzilləri kirayə götürürlər və ya da istirahət düşərgələrində və kiçik kənd evlərində yerləşirlər. Şimali Avropanın kənd turizmi bazarında Danimarka xüsusi yer tutur. Danimarkanın kənd təsərrüfatı öz effektivliyi ilə Avropada yüksək qiymətləndirilir. Yerli fermelər isə bir nümunə kimi hamıya misal göstərilə bilər. Bu səbəbdən Danimarkada istirahət etmək üçün aqroturistlərin tələbi ildən ilə artır. Cənubi Avropa kənd turizmi bazarı üzrə ənənəvi olaraq güclü region sayılır və bu dövlətlərin faktiki olaraq bütün ərazilərində inkişaf etmişdir. Buna baxmayaraq bu ölkələrdə də inkişaf müxtəlifliyi vardır. Kənd turizmin inkişaf edilmiş əraziləri aşağıdakılardır: İspaniyanın cənubu, İtaliyanın bütün ərazisi, Yunanıstanın cənubu və adaları, Kipr. İtaliyanın şimalında kənd turizmin inkişafı Alp dağları ilə bağlı olduğundan burada dağ xizək turizmi də yüksək inkişaf edib, cənub ərazilərində isə dəniz sahillərində çimərliklərdə istirahətlə bağlıdır. İtaliyanın şimalında iri şəhərlərin ətrafındakı kənd ərazilərində dərketmə turizmi ilə əlaqəli inkişaf gedir. Yalnız 2006-cı ildə İtaliyada kənd turizm xidmətlərindən 12 milyon istirahətçi istifadə edib. Qərbə nisbətdə Şərqi Avropa ölkələrində kənd turizmi başlanğıc mərhələdədirlər. Müəyyən inkişaf Çexiya, Slovakiya, Macarıstan və Sloveniyada olmuşdur. Rumıniyada kənd turizmin inkişafı “Transilvaniya Drakulıanın vətənidir” layihəsi ilə bağlıdır. Polşada kənd turizmi artıq bir-neçə ildir ki, inkişaf edir. Statistik məlumatlara görə bu ölkədə ildə 500 mindən artıq insan aqroturbiznesin xidmətlərindən istifadə edir. Qeyd etmək lazımdır ki, dövlət kənd turizmini inkişaf etdirmək məqsədilə fermer təsərrüfatlarına kreditlər ayırır. Sual 21. Kənd turizminin regionun inkişafında yeri Turizm regionun iqtisadiyyatına birbaşa və ya dolayı yolla təsir göstərir. Əvvəlki mövzularda turizmin ölkə, region iqtisadiyyatına gətirdiyi iqtisadi xeyri barədə deyilib. Icma əsaslı turizmin kiçik kənd ərazisinə verdiyi əhəmiyyətdən danışaq. Kəndə gələn turist burada ona göstərilən turizm xidmətlərinə görə pulunu xərcləyir. Hara xərləyir? Ilk növbədə yerləşmə, yəni qonaq evində müvəqqəti yaşamağa və ən azı səhər yeməyinə. Lakin turist öz isturahətini yaınız yatmaq və səhər yeməyi formasında bitirmək istəmir. Ona günorta və axşam yeməyi, yaxınlıqdakı tarixi-diyarşünaslıq muzeyinin ziyarəti, yaxın ərazilərə ekoloji cığırlarla kiçik səyahət, göldə balıq tutmaq üçün tilovun kirayəsi, qonşu kənddə hər bazar günü təşkil olunan bazar alverinə nəqliyyatla getmək və həmin bazardan nə isə almaq üçün edikləri xərclərdir. Turizm xidməti göstərən kənd ev sahibi turistdən aldığı pulu (gəliri) müəyyən məqsədlər üçün xərcləyir. Yəni kəndə kənardan (başqa regiondan, xaricdən) gələn gəlir xərclənir: gəlir xərc Pulun dövranının ikinci fazası (halqası, dalğası) ev sahibi tərəfindən yerinə yetirilir: evi, ailəsi və yeni qonaqlar üçün dükandan ərzaq alır kommunal xidmətlərə görə ödənişlər edir xərc gəlir Ev sahibinin xərcləri dükan və kommunal xidmət müəssisələri üçün gəlirə çevrılır. Dükan sahibi əldə etdiyi gəlirlə topdansatış mərkəzindən öz dükanı üçün yeni mal alır, kommunal xidmət təşkilatları isə işçilərinə maaş verirlər. Bu zaman kənardan (başqa regiondan, xaricdən) gələn pulun dövranının üçüncü fazası (halqası, dalğası) baş verir gəlir xərc Bu cür gəlir –xərc fazaları xeyli davam edir. Yəni aşağıdakı dövran baş verir: gəlir xərc gəlir xərc gəlir xərc Lakin ev sahibi turistdən əldə etdiyi gəlirin hamısını xərcləmir. O, gəlirin bir hissəsini vergi və sosial fondlara yönəldir, bir hissəsini isə əmanət şəklində ya etibar etdiyi banka qoyur, ya da evində sandıqda saxlamaqla dövrandan çıxarır. Eynilə, dükan sahibi, kommunal ximətləri təşkilatlarının işçiləri əldə etdiklərini tam xərcləmirlər və pulun bir hissəsini əmanət şəklində özlərində saxlayırlar. Bu səbəbdən hər yeni fazada pul axının kütləsi azalır və müəyyən təkrar fazalardan sonra turistdən əldə edilmiş pulun dövran dalğası başa çatsa da böyük əhali kütləsini əhatə edir. Beləliklə, dövran ərzində həmin bu pul kütləsi yerli əhalinin bir çox sakininin ehtiyaclarının ödənilməsində iştirak edir. Gəlir axını içində hər yeni xərclər digər qrup əhali üçün gəlir yaratdığından, bu hərəkəti “gəlirin təkrar paylanması” adlandırmaq olar. Bu cür effektin “multiplikator” adlandığını biz bilirik. Dövlət büdcinə ödənilmiş vergi məbləğlərinin bir hissəsi yenidən həmin ərazidə infrastrukturun inkişafına, turizm proqramlarının icrası zamanı investisiyalar şəklində qayıda bilir. Sosial fonda ödənilmiş pullar dövlət tərəfindən təqaüdlər və digər sosial problemlərin həlli üçün yenidən bu əraziyə istiqamətləndirilir Yüklə 414,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|