Delphi tilida

3.3.Delphi loyihasining tuzilmasi 

Delphi dasturi — bu bir necha bir-biri bilan bogliq fayllardir. 
Har qanday dastur .dpr kengaytmali loyiha fayli va bir yoki bir necha 
.pas kengaytmali modullardan tashkil topadi. Loyiha fayli dasturchi 
tomonidan kiritilmaydi, u foydalanuvchining ko‘rsatmalari asosida 
avtomatik ravishda Delphi sistemali dasturi tomonidan tuziladi. Loyiha 
fayli matnini ko‘rish uchun Project/View Source buyrug‘ini berishi 
zarur. Loyiha matni umumiy holda quyidagicha bolishi mumkin: 

52 

Forms, 
Unitl in ‘Unitl.pas’ {Forml} 
{$R *.res} 
Application.Initialize; 
Application.CreateForm(Tforml, Forml); 
Application.Run; 

Loyihanomi dasturchi tomonidan loyiha faylini saqlash vaqtidaberiladi

va u Delphi muhitida bajariluvchi fayl, ya’ni, kengaytmasi .exe bolgan 
faylnitashkil qilishni aniqlaydi. Loy . Loyiha faylidan keyin ishlatiladiganmodullar: 
standart modullar Forms va Unitl joylashadi. {$R *.res} direktivasi
kompilyatorga ishlatilishi kerak hlatilishi kerak bolgan resurs fayllari, masalan dasturlami 
e’lon qilish kerakligini bildiradi. Yulduzcha belgisi resurs faylining 
kengaytmasi .res ekanligini b i bildiradi. Bosh modulning bajariluvchi qismi
Begin .. End operatorlari orasiga joylashadi. 
Modul —bu, biror-bir dastur. Modullar standart konstruksiyasiga 
ega. Object Pascalda modul tuzilmasi umumiy holda quyidagi 
ko‘rinishda boladi: 

Public 

53 

Forml: TForml; 
Implementation 

3.4. Sinflar va obyektlar 

Object Pascal obyektga moljallangan dasturlash tilidir. Obyektga 
moljallangan tilda yig‘ilgan imkoniyatlarga dasturlash tilining obyekt 
modellari deyiladi. Object Pascalda obyekt modellari ishlatilishining 
amaliy natijasi komponentalarni yaratish va ularni qo‘llab- 
quwatlashdir. 
M a’lumki, Delphi dasturiy vositasi Object Pascal obyektga 
yo‘naltirilgan dasturlash tilini ishlatadi. Obyektga yo‘naltirilgan 
dasturlash (OYD) —bu dastur ishlab chiqish usullari bo‘lib, uning 
asosida real dunyo obyekti va uning holatini ifodalovchi ma’lum 
tuzilmaga ega obyekt tushunchasi yotadi. Object Pascalda obyekt 
modelining qo‘llanilish natijasi bu komponentalarni qo‘llash va 
yaratishdir. Object Pascal obyekt modelining asosi sinf va obyekt 
tushunchalaridir. 

Sinf —bu Object Pascalda maxsus turlar bo‘lib, o‘zida maydon, 
usullar va xossalarni mujassamlashtiradi. 
Pascal sinfiy tili dasturchiga o‘zining murakkab ma’lumotlar turla-ri 
— yozuvlar (records) kiritishiga imkon beradi. Obyektli dasturlash 
konsepsiyasiga asoslangan Delphi tili, sinflar kiritishiga imkon beradi. 
Sinf murakkab tuzilma bo‘lib, ma’lumotlar ta’riflaridan tashqari, 
protsedura va funksiyalar ta’riflarini o‘z ichiga oladi. 
Sodda sinf ta’rifiga misol: 
TPerson = class