Delphi tilida

Read(a,b); th(a,tl); 
c:=a-b; th(c,t2); 
d:=Sqr(a)-Sqr(b); th(d,t3); 
z:=(tl+Sqr(t2))/SQRt(t3); 
Write(‘z=’,z:10:3); 
End. 

Oldindan e’lon qilish 

Bunday ta’rif xatolikka olib keladi. Chunki A protsedura hali 

ta’riflanmagan protseduraga murojaat qilmoqda. Bu holda B 
protsedurani quyidagicha oldindan e’lon qilish lozim: 
Procedure B (var j : Integer); Forward; 
Procedure A (i : Integer); 
begin 
B (i); 
Writeln(i); 
end; 
Procedure B (var j : Integer) ; 
begin 
j:=j*2; 
end; 

37 

Oldindan e’lon qilishda protsedura tanasi standart direktiva Forward 
bilan almashtiriladi. 

Belgi va qatorlar bilan ishlashning maxsus funksiyalari 

Pascal tilida bir qancha maxsus protsedura va funksiyalar mavjud 
bolib. ular quyidagi guruhlarga bolinadi: 
—qatomi qayta ishlash; 
—fayllar bilan ishlash; 
—dinamik o‘zgaruvchilar uchun xotirani boshqarish; 
—arifmetik funksiyalar; 
—ekran bilan ishlash. 
Ulaming ayrimlarini ko‘rib chiqamiz: 
Halt —dasturni bajarishdan to‘xtatish; 
Odd(i)—i-toq bo‘lsa «Tme» aks holda «False» qiymat oladi; 
Exit —bajarilayotgan blokdan chiqish; 
Random—0 dan 1 gacha bolgan sonni tasodifan olish; 
Int(x) —sonning butun qismini olish; 
Frac(x) —sonning kasr qismini olish; 
Round(x) —berilgan sonni yaxlitlab butun olish; 
GotoXY(x,y) —kursorni ko‘rsatilgan joyga qo‘yish; 
ClrScr —ekranni tozalab, kursomi ekran boshiga qo‘yish; 
Trunc —argumentning butun qismi: 
Str(I;Var S:String) — raqamni simvolga o‘tkazish (I-ifoda yoki 
o‘zgaruvchi); 

2.8. Modullar 

Turbo Pascal tizimida juda ko‘p maxsus tayyor protsedura va 
funksiyalar mavjudki, ularning har qaysisi o‘z vazifasiga ega bo‘lib. 

38 

Turbo Pascal tizimida har bir foydalanuvchi o‘z modulini yaratishi 
uchun yaratiladigan modul tuzilmasini quyidagicha tashkil qilishi 
zarur.