Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88

TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ
44
a. Məkki ayələr
Qeyd olunduğu kimi Quran iyirmi üç il ərzində nazil olmuşdur. 
Bunun on üç ilini Hz. Peyğəmbər Məkkədə, on ilini isə Mədinədə 
yaşamışdır.  Quran  Məkkədə,  Mədinədə  və  digər  şəhərlərdə  na-
zil  olmuşdur. Ancaq  alimlər  ayələri  əsasən  iki  qrupda,  məkki  və 
mədəni  ayələr  olaraq  ələ  almışlar.  Hz.  Peyğəmbərin  Mədinəyə 
hicrətinə qədər enən ayələr məkki ayələr adlandırılmışdır.
Quran nazil olmağa başlayanda Məkkə cəmiyyətində sosial və 
iqtisadi tarazlıq pozulmuş, əxlaqi səviyyə çox aşağı idi. Məkkədə 
qatı bütpərəstlik etiqadı və qəbiləvi, maddəçi əxlaq anlayışı hakim-
di. Quran Məkkədə əvvəlcə bu mənfi xüsusiyyətlərə sahib insanla-
rı vəhy təlimi ilə tərbiyə etməyi özünə hədəf qoymuşdu. Bu təlim 
sayəsində  Quran  məsuliyyətli,  bilgili,  doğru  və  ədalətli  fərdlər 
yetişdirmək istəyirdi. Buna görə də Quranın ilk dövrdəki çağırışı 
cəmiyyətdə sosial və iqtisadi ədaləti təmin etməkdi. 
Quranın  Məkkə  dövründə  enən  ayələrinin  üzərində  durdu-
ğu əsas mövzulardan biri pozulmuş Allah etiqadını düzəltməkdi. 
Ərəblər Hz. İbrahimin gətirdiyi Hənif dinini təhrif edərək şirk dininə 
çevirmişdilər. Buna görə də məkki ayələrdə tövhid etiqadı ön plana 
çıxarılmışdı. Məkkə dövrünün əvvəllərində enən Tur, Müzzəmmil 
və İxlas surələrində əsasən Allahın qüdrəti, Onun kərəmi və lütfü 
vurğulanmışdır. Bu ayələrdə Onun xaricindəki hər hansı bir varlığa 
tanrılıq isnad etmənin yanlışlığı ortaya qoyulmuşdur.
Quranın  bu  dövrdə  üzərində  durduğu  mövzulardan  biri  də 
axi rət  mövzusudur.  Müşriklər  öldükdən  sonra  təkrar  dirilməyə 
inan mırdılar: “Qaf! (Ya Peyğəmbər!) Şanlı Qurana and olsun (ki, Məkkə 

---