Cənnətxan Eyvazov
11.3. Zəif dövlətlər və regional münasibətlərdə
gərginlik
C
ədvəl 5-də göründüyü kimi, PTM əsasən ciddi milli təh-
lük
əsizlik çağırışları və müvafiq həssaslıq məqamlarına malik
dövl
ətlərdən təşkil olunmuşdur. Burada bütün iştirakçı döv-
l
ətlər, Rusiya daxil olmaqla, öz kəskin daxili problemləri, ha-
bel
ə açıq və gizli münqişəliliklə fərqlənirlər. Bununla belə,
c
ədvəl 4-dən göründüyü kimi, onların arasında gücün/zəifliyin
h
ərbi və iqtisadi komponentlərində aşkar asimmetriya mövcud-
dur.
Rusiya PTM-nin regional siyasi strukturunda yegan
ə bö-
yük dövl
ətdir. Müvafiq olaraq, belə struktur özünəməxsusluğu
birm
ənalı şəkildə onu asimmetrik RTS kimi qəbul etməyə im-
kan verir. Bundan
əlavə, burada söhbət köklü güc asimmetri-
yasından gedir. Belə ki, Rusiya ilə PTM-nin digər dövlətləri
ara
sında milli gücün əsas parametrləri üzrə çox böyük fərqlər
mövcuddur. 4-cü c
ədvəldə gətirilən rəqəmlər, hərçənd nisbətən
d
ə olsa, bunun əyani subutudur.
Postsovet tranzitinin mür
əkkəblikləri Rusiyanı böyük
dövl
ət statusundan məhrum etməmişdir. Bununla belə, daxili
h
əssaslıq məqamlarının bu dövrdə kəskinləşməsi onu dövlət
parametrl
ərində güclü kimi səciyyələndirməyə imkan vermir.
H
əm də qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya PTM-nin digər döv-
l
ətlərinə nisbətən daha az həssaslıq məqamlarına malikdir. De-
m
əli, güc asimmetriyası burada həssaslıq asimmetriyası ilə ta-
ma
mlanır. Bu da, müvafiq olaraq, bütün regional sistemdəki
qar
şılıqlı münasibətlərdə öz əksini tapır.
C
ədvəl 4-də gətirilən rəqəmlər, PTM-nin siyasi struktu-
runun cari xüsusiyy
ətləri haqqında danışmağa imkan verir. La-
kin onun strukturunun inkişaf prosesini tam başa düşmək üçün,
biz onun başlanğıc dövründəki, yəni 1990-cı illərin əvvəlindəki
v
əziyyətini dəyərləndirməliyik.
160
|