Strateji tədqiqatlara giriş
Bütün postsovet regionu hüdudlarında bu dövr həm döv-
l
ətlərarası, həm də müxtəlif dərəcəli xarici təsirlər nəticəsində,
on
ların daxilində hərbi münaqişələr dalğası ilə səciyyələnir. Bu
si
yasi strukturun inkişafının və onun sabitliyi/qeyri-sabitliyinin
mühüm indikatorunun d
ərk edilməsi üçün başlanğıc nöqtə kimi
q
əbul oluna bilər. 1990-cı illərin əvvəlində ümumi münaqişə-
lilik fonuna baxmayaraq, postsovet regionunda münaqi
şələrin
k
əskinlik dərəcəsi və dinamikası müxtəlif idi.
Etnosiyasi münaqişələrin ən yüksək dinamikası Qafqazda
mü
şahidə olunurdu. Bu isə müstəqilliyini yaxınlarda bərpa et-
miş keçmiş SSRİ dövlətlərinin daxili zəifliyi ilə dəqiq əlaqələn-
dirm
əyə imkan verir.
Qafqaz dövl
ətlərinin postsovet müstəqilliyinin ilkin fazası
– 1991-1994-cü ill
ər – onların daxili zəifliyinin ən yüksək nöq-
t
ədə olduğu dövrə təsadüf edir. Regionun postsovet inkişafı ta-
rixind
ə, məlum olduğu kimi, bu dövr regional təhlükəsizlik
münasib
ətlərində ən yüksək mənfi intensivlik səviyyəsinə çat-
ması ilə fərqlənirdi. Dövlətlərin daxili zəifliyi və siyasi qeyri-
sabitliyi xeyli d
ərəcədə SSRİ-nin sürətli dağılması dövründə
on
ların düşdüyü sosial-siyasi, iqtisadi və ideoloji vəziyyətin
obyektiv xüsusiyy
ətləri ilə bağlı idi. Bazar iqtisadiyyatının yeni
formalarına keçidlə bağlı yaranan çətinliklərin doğurduğu so-
sial-iqtisadi probleml
ər və cəmiyyət daxilində iqtisadi resurs-
ların bölgüsündəki ciddi çatışmazlıqlar, milli kimlik axtarışları
v
ə etnosiyasi məsələlərin kəskinləşməsi, mərkəzi hakimiyyətin
aşağı legitimliliyi və faktiki fəaliyyətsizliyi, siyasi liderlərin ye-
ni n
əslində dövlət idarəçiliyi sahəsində zəruri vərdişlərin olma-
ması – postsovet yoluna yenicə qədəm qoymuş dövlətlərin in-
ki
şafında aşkar şəkildə əks olunurdu.
Erm
ənistan-Azərbaycan müharibəsində, habelə Gürcüs-
tanda v
ətəndaş müharibəsinin və silahlı etnosiyasi münaqişələ-
rin (C
ənubi Osetiya və Abxaziya) ən intensiv səviyyəsi Qafqaz
dövl
ətlərinin müstəqilliyinin məhz bu mərhələsinə təsadüf edir.
161
|