Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Yoxlama sualları və tapşırıqları 
 
1.
 
Narkomaniyanın müasir dövrün qlobal problemi və 
jurnalistikanın mövzusu kimi xarakteristikasını açın. 
2.
 
Narkomaniya probleminin dünya jurnalistikasında 
işıqlandırılması tendensiyalarını izləyin. 
3.
 
Dünya və Azərbaycan KİV-ində narkomaniya 
probleminin işıqlandırılması  təcrübəsini müqayisəli  şəkildə 
təhlil edin. 
4.
 
Antinarkotik təbliğat işinin forma və metodlarını, 
mətbuatın çıxışlarının janr xüsusiyyətlərini müəyyən edin. 
 
 
 
 
 
 
 
 
282 
 
X MÖVZU 
 
Jurnalistika və qlobal korrupsiya 
problemi 
 
  Müasir dövrün qlobal problemlərindən biri də kor-
rupsiyadır. BMT-nin Korrupsiya əleyhinə Konvensiyası 
korrupsiyanın artıq lokal problem deyil, btün ölkələrin 
cəmiyyət və iqtisadiyyatına toxunan, buna görə  də 
qarşısının alınması  və  əleyhinə mübarizə aparılması 
sahəsində beynəlxalq  əməkdaşlığın müstəsna dərəcədə 
vacib əhəmiyyət kəsb etdiyi transmilli bir təzahür olduğunu 
xüsusi vurğulayır. 
“Korrupsiya” sözünün mənasının araşdırılmasına 
etimoloji yanaşma bizə bu təzahürün “corruptio” latın 
sözündən olub “korlanma, satın alınma” mənasında 
işlədilməsini müəyyən etmək imkanı verir. Müasir dövrdə 
korrupsiya anlayışı hakimiyyətin dağılması prosesində 
özünü büruzə verən sosial təzahür kimi nəzərdən keçirilir. 
Bu zaman dövlət funksiyalarının yerinə yetirilməsinə 
müvəkkil edilmiş dövlət (qeyri- dövlət) qulluqçuları  və ya 
digər  şəxslər öz xidməti mövqelərini, tutduqları  vəzifənin 
status və nüfuzunu şəxsi varlanmaları və yaxud da hansısa 
qrupun mənafeyi üçün məkrli məqsədlərlə istifadə edirlər. 
Korrupsiya - vəzifəli şəxslərin öz statusundan, təmsil 
etdiyi orqanın statusundan, vəzifə  səlahiyyətlərindən və ya 
həmin status və  səlahiyyətlərdən irəli gələn imkanlardan 
istifadə etməklə qanunsuz olaraq maddi və sair nemətlər, 
imtiyazlar və ya güzəştlər  əldə etməsi, habelə fiziki və 
hüquqi  şəxslər tərəfindən qeyd edilən maddi və sair 
nemətlərin, imtiyazların və ya güzəştlərin qanunsuz olaraq 
vəzifəli  şəxslərə  təklif və ya vəd olunması  və yaxud 

---

283 
 
verilməsi yolu ilə həmin vəzifəli şəxslərin ələ alınmasıdır.
114
 
 Korrupsiya 
mürəkkəb bir təzahür olmaqla, 
cəmiyyətin və dövlətin siyasi, iqtisadi və sosial vəziyyətinin 
məhsuludur. Korrupsiya özünün bir sıra xarici təzahürlərinə 
malikdir. Məsələn, korrupsiya sosial təzahür kimi müxtəlif 
korrupsiya  əməllərində özünü büruzə verir ki, bunların da 
bir hissəsi cinayət kimi müəyyən edilir və cinayət 
qaydasında təqib edilir. Bu da öz növbəsində, korrupsiya ilə 
hüquqi sfera arasında qarşılıqlı  əlaqənin olduğunu, yəni 
nəticə etibarı ilə  tərkib hissəsi kimi, xüsusi ictimai 
təzahürün – korrupsiya cinayətinin movcudluğunu müəyyən 
edir. Korrupsiya cinayəti – rəsmi qaydada idarəetməyə cəlb 
olunmuş 
şəxslərin (ictimai funksiyaların yerinə 
yetirilməsinə müvəkkil edilmiş dövlət və  bələdiyyə 
qulluqçularının və ya digər  şəxslərin) qeyri-qanuni gəlir 
əldə etmək məqsədi ilə malik olduqları statusun 
imkanlarından müxtəlif yollarla istifadə edərək törətdikləri 
cinayətdir. 
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası 
korrupsiya probleminin get-gedə daha qlobal xarakter 
aldığını  və onun hətta inkişaf etmiş ölkələrin belə siyasi, 
iqtisadi, milli və  mədəni dayaqlarına sarsıdıcı  zərbələr 
vurduğunu nəzərə alaraq, hər il dekabr ayının 9-nu 
Beynəlxalq korrupsiya ilə mübarizə günü elan etmişdir. 
Həmin gün BMT-nin egidası altında dünyanın bir çox 
ölkələrində nümayişlər, seminarlar, bu problemə  həsr 
olunmuş digər müxtəlif tədbirlər keçirilir. 
BMT-nin Korrupsiya əleyhinə Konvensiyası 2003-cü 
il dekabr ayının 9-dan (Meksikanın Merida şəhərində) 
                     
114
 
"Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" Azərbaycan 
Respublikasının Qanunu. Maddə 1.  
 
284 
 
imzalanmaq üçün açıq elan olunmuşdur. 2009-cu il dekabr 
ayının 9-na olan məlumata görə Konvensiyanı 140 dövlət 
imzalamış, 80 dövlət isə ratifiksiya etmişdir.  
 Konvensiyanın məqsədi korrupsiyanın qarşısının 
alınması  və aradan qaldırılmasından, korrupsiyanın 
qarşısının alınmasında və ona qarşı mübarizədə, o cümlədən 
aktivlərin qaytarılması üçün müvafiq tədbirlərin görülməsi 
sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı və texniki dəstəyi təşviq 
etməkdən və dəstəkləməkdən ibarətdir.  
BMT hesab edir ki, “korrupsiya iqtisadi inkişafı 
ləngidir, demokratik institutları və qanunun aliliyi prinsipini 
zəiflədir, ictimai asayişi pozur və ictimaiyyətin inamını 
sarsıdır, bununla da mütəşəkkil cinayətkarlığın 
çiçəklənməsinə, terrorizmə  və insanın təhlükəsizliyi üçün 
digər təhdidlərə şərait yaradır”.
115
 
Öz inkişafının keçid dövrünü yaşayan dövlətlər həm 
siyasi, həm iqtisadi, həm də sosial sahələrdə müəyyən 
böhran vəziyyətlərini yaşayırlar. Postsovet respublikaları da 
bu kontekstdə istisnalıq təşkil etmirlər, ona görə  də  hər 
hansı bir ölkədə vəziyyəti aydınlaşdırmaq üçün situasiyanın 
qısa kriminal icmalını vermək vacibdir.  
Azərbaycan öz müstəqilliyini yenidən elan etdikdən 
sonra dövlət orqanlarının korrupsiyalaşması məsələsi təxirə-
salınmaz tədbirlərin görülməsini tələb edən daha kəskin və 
vacib məsələyə çevrilmişdir. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf 
Təşkilatının 2004-cü il iyunun 18-də Stambulda qəbul etdiyi 
Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə  Fəaliyyət Planında 
göstərilir ki, Azərbaycanın təqdim etdiyi Milli məruzəyə 
əsasən, Azərbaycan korrupsiyanın sosial-iqtisadi inkişafa, 
bazar iqtisadiyyatının qurulmasına, investisiyaların cəlb 
olunmasına neqativ təsir göstərdiyini, demokratik dövlətin 
siyasi və dövlət institutlarını sarsıtdığını  dərk edir. Buna 
                     
115
 
BMT-nin Korrupsiya əleyhinə Konvensiyası. Preambula hissəsi.
 

---

285 
 
görə də, Azərbaycan ən yaxşı yerli və beynəlxalq təcrübəyə 
əsaslanaraq, özünün korrupsiyaya qarşı mübarizə 
strategiyasını inkişaf etdirməkdə  qətiyyətli olduğnu ifadə 
etmişdir.  
Azərbaycan bir sıra beynəlxalq sənədləri, o cümlədən 
Avropa  Şurasının Cinayət işlərində qarşılıqlı yardım 
haqqında Konvensiyasını, Avropa Şurasının Cinayət yolu 
ilə əldə olunmuş gəlirlərin yuyulması, axtarışı, götürülməsi 
və müsadirə olunması haqqında Konvensiyasını, BMT-nin 
Beynəlxalq mütəşəkkil cinayətkarlıq haqqında Konvensi-
yasını, həmçinin Avropa Şurasının korrupsiyaya görə mülki 
və cinayət məsuliyyəti haqqında Konvensiyasını ratifikasiya 
etmişdir. 2004-cü ildə Azərbaycan Avropa Şurasının 
Korrupsiya ilə mübarzə üzrə ölkələr Qrupuna qoşulmuş və 
BMT-nin Korrupsiya ilə mübarzə haqqında Konvensiyasını 
imzalamışdır.  
 Xüsusilə, 1994-cü ildən etibarən Azərbaycanda kor-
rupsiyaya qarşı genişmiqyaslı mübarizə aparılmağa 
başlanılmışdır. Bu istiqamətdə atılan səmərəli addımların 
mühüm nəticələrindən biri kimi, Azərbaycan Respublika-
sının “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında” 13 yanvar 
2004-cü il tarixli, 580-IIQ nömrəli Qanunun qəbul olunması 
xüsusi  əhəmiyyət kəsb edir. 2004-cü ilin aprel ayından 
Azərbaycan Respublikasının korrupsiyaya qarşı mübarizə 
üzrə Komissiyası  fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycan 
Respublikası Prezidentinin xüsusi Sərəncamı ilə  “Şəffaf-
lığın artırılması  və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli 
Strategiyanın həyata keçirilməsi ilə bağlı  Fəaliyyət Planı” 
(2007-2011-ci illər) təsdiq edilmişdir. Bunun davamı olaraq 
, göstərilmiş müddəaların inkişafı üçün təxminən 80-dən 
çox normativ aktlar da qəbul edilmişdir.  
Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiya qanun-
vericiliyin təkmilləşdirilməsi, dövlət orqanlarının fəaliyyəti, 
dövlət qulluğunun fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, maddi-
286 
 
texniki və maliyyə  təminatının yaxşılaşdırılması üzrə 
tədbirlər, iqtisadi və sosial sahədə, hüquq-mühafizə 
orqanları  və  məhkəmələrin fəaliyyəti, korrupsiyaya qarşı 
mübarizə sahəsində maarifləndirmə  və  əməkdaşlıq üzrə 
tədbirlərin həyata keçirilməsi sahəsində əməli işlər görür.  
Bu sahədə xeyli müsbət dəyişikiliklər  əldə edilsə  də, 
hələlik lazımi effektə tam nail olmaq mümkün olmamışdır. 
Xarici və yerli tədqiqatçılar təsdiq edirlər ki, əksər postsovet 
respublikaları daha çox korrupsiyalaşmış dövlətlərin 
siyahısına daxildirlər.  
Transperency  İnternational Beynəlxalq korrupsiya 
əleyhinə  Təşkilatın korrupsiya indeksi üzrə illik 
hesabatlarına  əsasən, bu ölkələr 180 ölkə arasında axırıncı 
yerləri bölüşürlər. Hər il vəziyyət ötən illə müqyisədə 
yaxşıya tərəf dəyişsə  də, Transperency İnternational 
təşkilatının qiymətləndirmə reytinqinə görə, bunu heç də 
qənaətbəxş hesab etmək olmaz.
116
 
Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, bir çox dövlət qulluq-
çuları üçün korrupsiya əməllərinin və  vəzifə cinayətlərinin 
törədilməsi normaya, əksər hallarda isə  məmurun aylıq 
maaşından qat-qat çox olan gəlir mənbəyinə çevrilir. 
Məmur aparatı  tərəfindən sanki xüsusi müdafiə sistemi 
yaradılır ki, bu sistem korrupsiyaya qurşanmış yüksək 
vəzifə tutan məmurların Qanunla məsuliyyətə  cəlb 
olunmalarına mane olur. Bu elə bir halda baş verir ki, kiçik 
dövlət məmurları  hətta geniş  mənada korrupsiya 
adlandırılması belə çətin olan əmələ görə (məsələn, bir qutu 
konfetin götürülməsi) məsuliyyətə cəlb olunurlar. 
Müşahidələr belə deməyə  əsas verir ki, hansısa 
qrupların xeyrinə faktiki olaraq hansısa  əməlləri həyata 
keçirən müəyyən dövlət qulluqçularından ibarət cinayətkar 
                     
116
 htpp://www.bbc.uk/azeri/news/story/2009/11/printable/091120;  
htpp://news.liga.net/info/print-NS090349.html 

---

287 
 
qrupların genişlənməsi daha təhlükəli xarakter daşıyır. 
Hazırkı dövrdə dövlət hakimiyyəti və idarəetmə şaxələrinin 
demək olar ki, bütün qolları bu və ya digər səviyyədə 
korrupsiyaya yoluxmuşdur. Ən çox korrupsiyalaşmış struk-
turlar isə  məqsədli dövlət maliyyələşdirilməsi məsələləri, 
eksport və import, özəlləşdirmə, lisenziyalaşdırma, gömrük 
nəzarəti və  nəzarət-müfəttişlik fəaliyyətinin həyata 
keçirilməsi ilə məşğul olan qurumlardır. 
Bununla birlikdə, alimlərin və praktiklərin, o 
cümlədən KİV nümayəndələrinin fikrinə görə, nə korrupsi-
yaya qarşı mübarizə ilə bağlı  qəbul olunmuş qanunlar, nə 
müvafiq normativ aktlar, nə  də  məhkəmə praktikası 
korrupsiya anlayışının konkret anlamını müəyyən edə 
bilməyib. Yalnız o qeyd olunur ki, korrupsiya qanunazidd 
və qeyri-etik kompleks hərəkətlərdən  əmələ  gələn 
çoxaspektli sosial, siyasi, hüquqi və  mənəvi təzahürdür. 
Korrupsiya hüquqi kateqoriya kimi, qarşılıqlı  şəkildə bir-
biri ilə  sıx bağlı olan hüquq pozuntularının məcmusunu 
əhatə edən hüquqi anlayışdır. Bütün bunlar həm nəzəri 
araşdırmalar, həm qanunun tətbiqi, həm də bu problemlərin 
KİV-də  işıqlandırılması sahəsində bir sıra ziddiyyətlər 
doğurur. Beləliklə, digər səbəblərlə yanaşı, korrupsiya 
anlayışı haqqında qeyri-düzgün təsəvvür günahkarların 
məsuliyyətə  cəlb olunması üçün bütün mexanizmlərin 
tətbiqinə mane olur.  
Cinayətkarlığa, o cümlədən korrupsiyaya qarşı 
mübarizə aparmaq üçün hansısa proqramın işlənib 
hazırlanması  və  həyata keçirilməsi problemi ən çətin 
problemlər kateqoriyasına aiddir. Ona görə  də bu proses 
əvvəlcədən kompleks elmi-nəzəri tədqiqat işlərinin 
aparılmasını  tələb edir. Deyilənləri nəzərə alaraq, 
korrupsiyanın ictimai təzahür kimi (bir-biri ilə qarşılıqlı 
bağlı olan hüquq pozuntularının məcmusu: inzibati, 
inzibati-hüquqi, mülki-hüquqi və cinayət-hüquqi) mahiyyət 
288 
 
və xarakteristikasının sistemli və kompleks şəkildə, elmi 
baxımdan  əsaslı surətdə müəyyən edilməsi olduqca 
vacibdir.  
Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq üçün ən 
səmərəli yol onu doğuran və inkişafına şərait yaradan səbəb 
və  şərtlərin aradan qaldırılmasıdır. Korrupsiyanın kökləri 
tariximizin qədim dövrlərinə qədər gedib çıxır. Şərqdə belə 
bir məsəl var, “ənənə qanundan güclüdür.” Bu deyim 
korrupsiya üçün də  sərfəlidir. Çünki, bəzi problemləri, o 
cümlədən insanların həyat tərzini  ənənələrin ayağına 
yazmaq mümkündür. Guya ki, rüşvət vermək hökumətə 
hörmətin, rüşvəti götürmək isə insanların ehtiyaclarına 
qayğı ilə yanaşmanın  əlamətidir. Böyük Azərbaycan  şairi 
Məhəmməd Füzuli “Sikayətnamə”  əsərində yazırdı: - 
“Salam verdim, rüşvət deyildir deyə almadılar.”
117
  
Şimali Azərbacan Çar Rusiyasının tərkibinə daxil 
olduğu dövrlərdə çarın rüşvətxorluqla bağlı bəzi fərmanları 
mövcud idi. Korrupsiyaya qurşanmış  məmurlar hökmdarın 
qəzəbindən ehtiyat etdiklərindən dilə-dişə düşməkdən 
çəkinirdilər. Hökmdarlar isə  dərk edirdilər ki, korrupsiya 
hökumətin dayaqlarını elə dağıda bilər ki, ondan əsər-
əlamət qala bilməz. Ona görə də hökmdarlar rüşvətxorlara, 
cinayətkarlara qarşı  sərt qərarlar qəbul edirdilər. Çar II 
Nikolayın öz varisinə - oğlu Aleksandra dediyi aşağıdakı 
fraza hamıya yaxşı  bəllidir: “Görünür, bütün İmperiyada, 
Saşa, təkcə  səninlə  mən oğurlamırıq. Bütün buna baxanda 
adamın ürəyi bulanır, cənablar.”
118
 
SSRİ-nin ilk illərində də bu bəlaya qarşı Xalq Komis-
sarları Sovetinin “Rüşvətxorluq haqqında” Dekretinə (8 
may 1918-ci il) uyğun mübarizə aparılırdı. Korrupsiya 
                     
117
 Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Vİ cild. “Şərq-Qərb” nəşriyyatı. Bakı. 
2005. səh. 298. (335 s.) 
118
 
Артем 
Ермаков. «И 
клятву 
верности 
сдержали». 
Htpp://www.hrono.ru/statii/2006/erm_vern.html 

---

289 
 
antidemokratik və totalitar cəmiyyətə xas “təbii” bir 
institutdur. Belə hesab edirdilər ki, Stalinin dövründə kölgə 
iqtisadiyyatı və rüşvətxorluq yox idi, çünki diktator hər şeyə 
və  hər kəsə ciddi nəzarət sistemi yaratmışdı. Heç nəyi 
gizlətmək, oğurlamaq, qnunsuz sövdələşmələr aparmaq, 
kimisə rüşvətlə  ələ almaq mümkün deyildi. Əslində isə, 
vəziyyət heç də belə deyildi, bu dövrdə korrupsiya daha çox 
çiçəklənmişdi. Repressiyalar və kütləvi informasiya 
vasitələrinin senzurası  cəmiyyətə total surətdə qüsurlu 
təfəkkürün və  təhrif olunmuuş dünyagörüşünün forma-
laşmasına gətirib çıxarmışdı. İnsan hüquqlarının pozulması 
adi hal almışdı. Əsas prinsipi “hər şey insan üçün, hər şey 
insan naminə” olan cəmiyyətdə hər şey insanın əleyhinə idi 
və insanın qapalı  şəraitdə saxlanılmasına xidmət edirdi. 
Bütün bunlar isə, sosialist inqilabının nailiyyətlərinin 
qorumasına olan ehtiyacla izah olunurdu. Əsas xammalı 
insan olan korrupsiya ət maşını tam gücü ilə işləyirdi.  
Yüz illər boyunca rüşvətxorluğa, korrupsiyaya qarşı 
mübarizə  məqsədi ilə müxtəlif cəhdlər göstərilsə  də, bu 
cəhdlər lazımi səmərəni verməmişdir. Bir şey aydındır ki, 
yalnız qorxu və repressiya ilə korrupsiyanın kökünü kəsmək 
mümkün deyildir. 
Korrupsiyanın  əsas cizgilərindən biri də onun 
beynəlxalq problem olmasıdır. Hələ 1997-ci ildə Avropa 
ölkələri parlament başçılarının konfransında Deputatlar 
Palatasının rəhbəri Lunaço Violante demişdi ki, korrupsiya 
siyasi quruluşundan və iqtisadi inkişaf səviyyəsindən asılı 
olmayaraq, bütün ölkələrə xasdır. Heç bir ölkə özünü bu 
bəladan sığorta olunmuş hesab edə bilməz, söhbət ylnız 
onun miqyasından gedə bilər. L.Violante korrupsiyanı 
istənilən dövlətin milli təhlükəsizlik problemi 
adlandırmışdır.
119
  
                     
119
 http://www.zaza.net.ua/forum/archive/index.php/t-1379.html  
290 
 
Yalnız korrupsiyaya şərait yaradan səbəbləri və 
şərtləri aydınlaşdırmaqla, bu sahədə qanunvericiliyin 
təkmilləşdirilməsi yollarını müəyyən etmək və korrupsaiya 
hərəkətlərinin artmasının qarşısını almaq mümkündür. 
Korrupsiya hərəkətlərini qanunauyğunluq və  səbəbiyyət 
əlaqələri ilə bir-birinə bağlayan aşağıdakı amilləri 
göstərmək olar: 
 
•
 
bir çox MDB ölkələrində, bütövlükdə vətəndaşların, 
xüsusilə  də sosial sahədə çalışanların həyat səviyyəsinin 
aşağı olması (həkimlərin, müəllimlərin və xidmət sahəsində 
işləyənlərin). Belə olan halda, Qərb standartlarına uyğun 
(hər cür şəraiti olan ev, avtomobil, yaxşı istirahət) yaşamaq 
bir yana, həyati  əhəmiyyəti olan real ehtiyacların 
(qidalanma, geyim, kommunal xidmətlərin ödənilməsi, 
uşaqların təhsil almaları  və s.) ödənilməsindən necə 
danışmaq olar? Digər tərəfdən isə, öz eytiyaclarının qeyri-
rəsmi yolla (kölgə iqtisadiyyatının yüksək səviyyədə 
olması, vətəndaşların gəlirlərinə  nəzarət sisteminin 
olmaması və s.) ödənilməsi üçün imkanlar artır; 
•
 
idarəetmə orqanlarının fəaliyyət sisteminin qeyri-
mükəmməl olması. Xidməti səlahiyyətlər çox vaxt ətraflı 
qanuniləşdirilmə olmadan, ümumi parametrlərlə 
məhdudlaşdırılır (məsələn,  ərizə  və  şikayətlərin baxılması 
vaxtı – bir ay müddətində; qərarların daxili inam rəhbər 
tutularaq qəbul olunması; alternativ qərarların qəbul 
olunması və s.). Bunlar məmura qanunu pozmadan cəsarətlə 
öz xeyrinə hərəkət etmək imkanı verir; 
•
 
kadrların seçilməsi və  təyin edilməsi, həmçinin 
dövlət qulluqçularının fəliyyətinə sosial nəzarət sahəsində 
səmərəli sistemin olmaması. Çox hallarda kadrlar 
peşəkarlılıq səviyyəsinə və mənəvi-etik keyfiyyətlərinə görə 
deyil, “etibarlılıq”, “şəxsi sədaqətlilik” prinsipi ilə seçilir və 
təyin olunurlar. Bu da öz növbəsidə qarşılıqlı  dəstək və 

---

291 
 
qarşılıqlı mühafizə mühitini yaradır. 
 
Yoxsulluq, məzlumluq, gələcəyə inamsızlıq, hakimiy-
yətin fəaliyyətinin nüfuzdan düşməsi,  ən kiçik ehtiyacların 
belə  təmin olunmasının mümkünsüzlüyü – bütün bunlar 
sosial-faydalı  dəyərlərin itirilməsinə, cəmiyyətin mənəvi 
dayaqlarının sarsılmasına və korrupsiyanın inkişafına 
gətirib çıxarır.  
Hər bir dövlətin stabil inkişafının təmin olunması 
üçün antikorrupsiya siyasətinin olması olduqca 
əhəmiyyətlidir və bu siyasət dövlət siyasətinin daimi və 
mühüm tərkib hissələrindən biri olmalıdır.  İlk növbədə 
səmərəli iqtisadi, siyasi və sosial islahatların həyata 
keçirilməsi vacibdir. Bundan sonra, kompleks tədqiqatlar 
aparılmalı və onların əsasında korrupsiyaya qarşı mübarizə 
üzrə qanunvericilik bazası  təkmilləşdirilməli və burada 
korrupsiya anlayışı  dəqiq müəyyən edilməli, onun 
sərhədləri, tərkibi və daşınan məsuliyyət öz əksini 
tapmalıdır. 
Korrupsiya cəmiyyətin xəstəliyidir. Məhz buna gorə 
də cəmiyyət özü bu xəstəliyi müalicə etməlidir. Cəmiyyətin 
bu ağır və biabırçı  ənənəvi cinayət növündən azad olması 
üçün bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi vacibdir. İlk 
növbədə inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadi kurslarına uyğun 
iqtisadi dəyişikliklərin korrektə olunması vacibdir. XX əsrin 
sonlarına qədər sosializm düşərgəsi ölkələri Ruzveltin bazar 
iqtisadiyyatı modelini inkar edərək kortəbii bazar 
iqtisadiyyatına üz tutmuşdular. Təbii ki, bu da cəmiyyətin 
kriminallaşmasına və korrupsiyanın artmasına gətirib 
çıxarmışdır. Bunu aradan qaldırmaq üçün müasir tərəqqini 
dərk etmək və  Qərb ölkələrinin makroiqtisadi modellərin 
qurulması sahəsidəki təcrübələrindən istifadə etmək 
vacibdir. 
Həmçinin, korrupsiya cinayətlərinə görə  məsuliyyəti 
artırmaq məqsədi ilə hüquqi islahatlar aparılmalıdır. 
292 
 
Məsələn,  şahidlərin müdafiəsi haqqında qanunun qəbul 
olunması  və  səmərəli surətdə  həyata keçirilməsi bu 
istiqamətdə faydalı addım ola bilərdi. Bunu beynəlxalq 
təcrübə  də  təsdiq edir. ABŞ Konqresi 1970-ci ildə 
“Mütəşəkkil cinayətkarlığa nəzarət haqqında” Qanun qəbul 
etmişdir. Bu qanun ABŞ-ın Baş prokuroruna səlahiyyət 
verirdi ki, təhlükəyə məruz qalan şahidlərin müdafiəsi üçün 
vəsait ayırsın. Lakin, bu qanun yalnız mütəşəkkil 
cinayətlərlə bağlı  işlər üzrə  şahidləri müdafiə ilə  təmin 
edirdi. Nəhayət, ABŞ Konqresi 1982-ci ildə “Cinayət 
qurbanlarının və  şahidlərin müdafiəsi haqqında”, 1984-cü 
ildə isə “Cinayətkarlığa nəzarət haqqında” Qanun qəbul etdi 
və bununla da şahidlərin dövlət tərəfindən müdafiəsi təmin 
edildi. Bunsuz iqtisadi cinayətlərin, o cümlədən, korrupsiya 
cinayətinin sübut olunması ağlabatan deyil. Bu qanun və ya 
eyni xarakterli digər normativ aktlar cinayətin hər iki 
tərəfinin – həm rüşvəti verənin, həm də alanın ifşa 
olunmasına şərait yaradardı.  
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, qanunverici, icraedici 
və məhkəmə hakimiyyətlərinin zəif olması korrupsiya üçün 
olduqca sərfəlidir. Korrupsiya, həmçinin dördüncü 
hakimiyyəti – kütləvi informasiya vasitələrini də nəzarətdə 
saxlamağa səy göstərir. Azərbaycan Respublikası 
prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında söz, fikir və 
məlumat azadlığının təmin edilməsi sahəsində  əlavə 
tədbirlər haqqında” 1998-ci il 6 avqust tarixli Fərmanı ilə 
ictimai  şüura nəzarət və yadfikirliliyə qarşı mübarizə üzrə 
hökumət institutu - senzura öz mövcudluğunu itirdi. 
Əlbəttə, indi bizim məqsədimiz bunun əsas səbəbinin 
hadisələrin təbii-tarixi gedişininmi, xaricdən - ilk növbədə 
Qərbdən təsirinmi, yaxud da hökumət tərəfindən etiraf 
olunan korrupsiyanın cəmiyyət üçün törətdiyi təhlükəninmi 
ilkin olduğunu metodoloji cəhətdən araşdırmaqdan ibarət 
deyil.  Əsas məqsəd bu vəziyyətin korrupsiyanı qane edib-

---

293 
 
etmədiyini araşdırmaqdan ibarətdir. Qətiyyətlə demək olar 
ki, yox. Çünki, azad və qeyri-əlaltı  mətbuat korrupsiyaya 
qurşanmış məmurların bağladıqları kölgə sövdələşmələrini, 
hakimiyyətdəki  şəxslər tərəfindən həyata keçirilən 
maxinasiyaları  aşkara çıxaracaq, iqtisadi həyatdakı real 
vəziyyəti açıb göstərəcəkdir. Kütləvi mətbuat,  əgər onları 
həqiqətən də dördüncü hakimiyyət hesab etmək olarsa, 
onların hökumətin fəaliyyəti barədə yaydığı müstəqil və 
alternativ informasya güclü təsir gücünə malik olacaqır. 
Doğrunu üzə  çıxarmaq və ictimaiyyətə çatdırmaq üçün bir 
fikir kifayət deyil, digər fikirlər də üzə  çıxarılmalı  və 
eşidilməlidir. Plüralizm vətəndaş 
cəmiyyətinin, 
demokratiyanın təbii atributudur və biz bu cəmiyyəti 
qurmaq və orada yaşamaq istəyiriksə, inamla ona doğru 
getməliyik.  
Açıq etiraf etməliyik ki, senzura, bir orqan kimi artıq 
mövcud olmasa da, mahiyyətcə ondan qat-qat təhlükəli olan 
və insanda azadlıq istəyini boğan özünüsenzura var. Ona 
görə də demokratiyaya gedən çətin yolda ilk növbədə KİV-
lər və burada çalışan jurnalistlər özünüsenzuranı özlərindən 
qətiyyətlə uzaqlaşdırmalıdırlar, çünki demokratik cəmiyyəti, 
hüquqi, sivil dövləti azad düşüncəyə, azad təfəkkürə malik 
insanlar qura bilərlər və  vətəndaş  cəmiyyəti ilə bir araya 
sığmayan korrupsiyanın qarşısının alınmasnda  əsas rolu 
azad KİV oynaya bilər. 
Dünya təcrübəsi göstərir ki, korrupsiya da öz 
növbəsində onun qarşısında  ən güclü və daha geniş  təsir 
gücünə malik olan dördüncü hakimiyyətə - kütləvi 
informasiya vasitələrinə qarşı mübarizə aparır. Jurnalistika 
nəzəriyyəçiləri korrupsiyanın mass-mediaya qarşı 
“mübarizəsinin” üç variantını qeyd edirlər. 
Birincisi, kütləvi informasiya vasitələrinə davamlı 
təsirin göstərilməsi. Bu variant jurnalistlərin qorxdulmasını, 
redaksiyalara verilən lisenziyaların ləğv edilməsini, texniki 
294 
 
senzuranın tətbiqini – nəşriyyatların qəzetlərə boykot elan 
etməsini, energetiklərin televiziya şirkətlərini  şəbəkələrdən 
ayırmasını,  İnternet saytlarının sındıralmasını  və s. özündə 
birləşdirir. Digər üsullar da mövcuddur. Bu üsullar bir qədər 
qaba olsa da, çox səmərəlidir: jurnalistlərdə narkotik və ya 
silah “tapa bilərlər” və yaxud da onlar kimə qarşısa 
“kobudluq” edə bilərlər, ictimai yerlərdə özlərini yaxşı 
aparmazlar, pasport rejimini pozduqlarına görə polis 
orqanlarına dəvət oluna bilərlər. Telefonla hədə-qorxu 
gəlinməsini, müxtəlif bəhanələrlə  işdən qovulmanı, 
İnternetdə  təhqirləri və sairəni də bu səpgidən görülən 
“təbirlər” sırasına daxil etmək olar. Lakin, bu variantı əksər 
postsovet respublikaları üçün mümkün hesab etmək olsa da, 
məqbul hesab etmək olmaz. Bu cür hərəkətlər dünya 
ictimaiyyətində bu ölkələr haqqında mövcud olan bəzi 
xoşagəlməz təssəvvürlərə (insan haqlarının pozulması, söz 
azadlığının boğulması və s.) daha da neqativ təsir göstərə və 
dövlətləri gözdən sala bilər. Ona görə  də jurnalistika 
nəzəriyyəçiləri birinci variantın postsovet dövlətlərində baş 
tutmasını o qədər də real hesab etmirlər.  
İkincisi, kütləvi informasiya vasitələrinin pulla satın 
alınması, susdurulması. Bu variantı MDB regionu üçün real 
hesab eləmək olar, çünki burada jurnalistlər heç də əhalinin 
varlı  təbəqələrinə aid deyillər. Ona görə  də  hər hansı bir 
informasiyanın qəzetdə 
dərc olunmaması, efirə 
buraxılmaması  və yaxud da İnternetdə yerləşdirilməməsi 
müqabilində  təklif olunan istənilən məbləğin jurnalist 
tərəfindən qəbul olunması ehtimalı yüksəkdir. Digər 
tərəfdən, bu həm də  mətbuatı kiminsə  mənafeyi naminə 
işlətmək üsuludur. Beləliklə, “cənab” korrupsiyanın daha 
bir müdafiəçisi meydana gəlir, özü də hörmətli dördüncü 
hakimiyyətin timsalında. Jurnalistika tədqiqatçılarının 
fikrincə, bəzi MDB ölkələrinin təcrübəsi bu variantın işlək 
olduğunu təsdiq edir.  

---

295 
 
Üçüncüsü, mətbuatın biri-birinin üstünə salınması, 
onlar arasında münasibətlərin,  əməkdaşlıq  əlaqələrinin 
(yüksək yaradıcılıq effektlərinin və nəticənin əldə olunması 
üçün vacibdir) pozulması. KİV-lərin başının bu 
“araşdırmalara” qarışmasından istifadə edən korrupsiya 
arxayınca öz əməlləri ilə məşğul olur. Korrupsiya həmçinin 
bununla mətbuatı xalqın gözündə hörmətdən salır və 
insanlar artıq jurnalistlərə  də korrupsiya ilə  məşğul olan 
məmurlara baxdıqları kimi baxırlar. Belə hallarda KİV-ə 
əmələ  gələn inamsızlıq hissi başqa informasiya mənbəyi 
axtarışına gətirib çıxara bilər ki, bundan da ilk növbədə 
cinayətkar qruplar, müəyyən silkləri təmsil edən fanatlar 
yararlana bilərlər. Bu da nəinki KİV-in nüfuzuna xələl 
gətirir, eyni zamanda onun cəmiyyətdəki funksiyasına, 
fəaliyyət prinsiplərinə tamamilə ziddir və buna heç bir halda 
yol vermək olmaz. 
İstisna etmək olmaz ki, mətbuat özü də korrupsiyalaşa 
bilər. Bunun üçün ölkədə qarşılıqlı nəzarət balansı sistemi, 
yəni hər bir elementin öz rolunu oynadığı sistem 
formalaşmalıdır: “parlament – hökumət – məhkəmələr – 
mətbuat – müxalifət”. Ancaq tədqiqatçılar belə düşünmürlər 
ki, KİV-lər tam sərbəstlik əldə edərlərsə, əhalini qanunazidd 
hərəkətlər etməyə çağırarlar, çünki buna zidd olan qüvvə - 
məhkəmə  nəzarət sistemi vardır. Hökumət də milyonlarla 
oxucunun, televiziya tamaşaçısının və 
İnternet 
istifadəçisinin diqqətini öz üzərində hiss edərsə, KİV 
özbaşınalığına yol verməz.  
Korrupsiyaya qarşı mübarizənin vacib şərtlərindən 
biri də budur ki, bu mübarizə mütləq ictimaiyyət tərəfindən 
dəstəklənməlidir. Korrupsiya təzahürlərinin və korrupsiyaya 
qurşanmış  vəzifəli  şəxslərin özlərinin ictimai qınaq 
obyektinə çevrilmələri, onlar tərəfindən hətta cüzi 
korrupsiya cinayətlərinin törədilməsi bu cür dövlət 
məmurlrının nüfuz və adlarının hörmətən düşməsinə, hətta 
296 
 
onların gələcək karyeralarının baş tutmamasına gətirib 
çıxarır. Məhz bu sahədə kütləvi informasiya vasitələrinin 
fəaliyyəti, onlrın göstərdikəri dəstək əvəzolunmazdır.  
Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmaq üçün 
bütövlükdə xalqın mentalitetinin dəyişməsi vacibdir. Bu 
işdə  əhalinin bütün yaş qruplarını  əhatə edə biləcək 
tərbiyəvi  əhəmiyyət daşıyan dövlət proqramı hazırlanmalı 
və  həyata keçirilməlidir. Kütləvi informasiya vasitələri ilə 
bağlı siyasətə xüsusi diqqət yetirilməlidir, çünki KİV 
insanın sosial yönümdə tərbiyə olunmasında və şəxsiyyətin 
formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Lakin, təəssüflə qeyd 
olunmalıdır ki, hazırkı dövrdə  KİV-lərin fəaliyyətində 
prioritet kimi reallıqlara o qədər də uyğun gəlməyən reklam 
xarakterli materiallar dominantlıq edirlər. Bu da əksər 
hallarda  şəxsin mənəvi keyfiyyətlərini inkişaf etdirən 
proqram və verilişlərin, qəzet və İnternet materiallarının kə-
narda qalmasına səbəb olur. 
Korrupsiyaya ilə mübarizənin strateji 
istiqamətlərindən biri korrupsiyanın bir təzahür kimi 
kökünün kəsilməsinə çağırışlardan, konkret şəxslərə qarşı 
görülən cəza tədbirlərindən ibarət olmamalıdır. Bu 
mübarizə korrupsiya hərəkətlərinin qarşısının alınmasına 
yönəlmiş  vəzifələrdən irəli gələn sistemli, kompleks 
profilaktik tədbirləri özündə ehtiva etməlidir. Yaxşı 
məlumdur ki, əksər ölkələrdə cinayət-hüquqi siyasət və 
cinayətkarlıq problemləri haqqında ictimai rəyin 
formalaşmasında KİV-in mühüm rolu vardır və bu rol 
hüquqşünaslar, ictimaiyyatçılar və praktiklər tərəfindən 
birmənalı  şəkildə  dərk edilir. Bu, həmçinin KİV-in 
korrupsiya haqqında informasiya alması  məsələsinə  də 
aiddir.  
Korrupsiyanın iqtisadi, sosial və siyasi inkişaf 
yolunda dağıdıcı bir əngələ çevrilməməsi üçün jurnalistlər 
nə edə bilərlər? Hazırda bu sual həm korrupsiya problemləri 

---

297 
 
ilə  məşğul olan korporativ qrupları, həm də jurnalistika 
nəzəriyyəçilərini və praktikləri düşündürən 
əsas 
məsələlərdən biridir.  
  İlk növbədə, bu problem peşəkar jurnalistikanın 
məlum prinsiplərinə  əsaslanılaraq müntəzəm  şəkildə 
işıqlandırılmalıdır. Hazırda, cəmiyyətin demokratikləşməsi, 
hüquqi dövlətin  əsaslarının yaradıldığı bir dövrdə 
respublikamızda aparılan islahatlar sayəsində kütləvi 
informasiya vasitələri  əhəmiyyətli dərəcədə  dəyişmiş, 
totalitar dövlətin ideoloji ruporunun nəzarətində olan 
mətbuat yeni bir səviyyəyə qalxmış mass mediaya 
çevrilmişdir. Bu gün kütləvi informasiya vasitələri aidiyyəti 
icra hakimiyyətlərinin, siyasi-sosial və maliyyə qruplarının 
himayəsində olmaqla bərabər, tam mənada söz azadlığına 
çatmaq və “publisistik müxtəlifliyə” nail olmaq yolunda 
mühüm irəliləyişlər  əldə etmişlər.
120
 Eyni zamanda, KİV 
təbəqələşmiş, bazar iqtisadiyyatının həm subyektinə, həm 
də obyektinə çevrilmişlər. Fəal şəkildə onların kommersiya-
laşması, rəsmi mətbuatla alternativ mətbuat arasında nüfuz 
və auditoriya mübarizəsi prosesi gedir. Naşir və yayımçı 
informasiya bazarında tələbat və  rəqabətdən daha çox asılı 
vəziyyətə düşürlər. 
İndiki dövrdə KİV, başqa hisslərlə yanaşı, insanlarda 
mifoloji  şüuru da (ümumi satqınlıq, ümumi qorxu, 
ümidsizlik, siyasi süstlük, inkişaf məqsədlərinin olmaması, 
islahatların iflasa uğraması və s.) inkişaf etdirir. Əslində isə, 
kütləvi informasiya vasitələrinin başlıca vəzifəsi rasional 
şüurun formalaşdırılmasından, yəni tamaşaçıya, dinləyiciyə, 
oxucuya, internet istifadəçisinə doğru, dürüst 
informasiyanın çatdırılmasından ibarətdir. 
Rəqabət və sensasiya axtarışı jurnalistikanın bəzi 
                     
120
.Ю.Ю.Комлев, В.Н.Демидов, Л.Г.Толчинский. средства массовой 
информации  и  формирование  общественного  мнения  о 
правоохранительной деятельности. Государство и право.1997. № 8.  
298 
 
dəyərli ənənələrinin itirilməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu itki-
lərin yerini isə, məzmunu açıq-aşkarcasına kobudluq, təhqir 
və  hətta “qeyri-normativ leksika”dan ibarət olan kiçik 
məqalə və məlumatlar tutur. Lakin, etiraf etmək lazımdır ki, 
həqiqətə söykənən təhlükəli jurnalist təhqiqatları 
oxucuların, tamaşaçı  və dinləycilərin diqqətini daha çox 
cəlb edir. Bu cür materiallarla yanaşı publisistika 
surroqatlarına, hansısa təzahür və hadisələrlə baglı  şübhəli 
versiyalara, məsuliyyətsiz proqnozlara, uydurma 
reytinqlərə, “ən varlı” və “ən nüfuzlu” şəxslərin siyahılarına 
da rast gəlinir.  Əksər hallarda, bu cür publikasiyalar ciddi 
sosioloji tədqiqatlara söykənmir, süni nüfuz yaratmaq və 
yaxud da siyasi rəqibləri ləkələmək məqsədi daşıyırlar. Bəzi 
nəşrlər (televiziya və radio yayımlarında az rast gəlinir) söz 
və informasiya azadlığının imkanlarından istifadə edərək, 
faktların etbarlılığının fərqinə varmadan siyasətçilərin, 
vəzifəli  şəxslərin, görkəmli  ədəbiyyat və incəsənət xadim-
lərinin həyat və fəaliyyətləri ilə bağlı hədyan materiallar çap 
edirlər. Bu publikasiyalar çox hallarda qanunlarla ziddiyyət 
təkil etməsələr də, jurnalist etikasını kobud şəkildə pozur və 
kütləvi informasiya vasitələrini ictimaiyyətin gözündə 
nüfuzdan salır.  
Veriliş və publikasyalarda bu və ya digər siyasətçilər, 
ictimai xadimlər, iş adamları haqqında dəqiqləşdirilməmiş, 
eyni zamanda qeyri-qanuni yolla əldə olunmuş “faktlara” 
əsaslanan məlumatlar özünə yer tapır.  Əksər hallarda 
hüquq-mühafizə orqanları bu cür “sarsıdıcı” materiallara 
reaksiya vermir. Əlbəttə, söz azadlığı demokratiyanın 
göstəricisi olsa da, həmin materiallaın “qəhrəmanları” uzun 
müddət ictimaiyyətin “qınaq obyektinə” çevrilir, oxucu və 
tamaşaçılar isə bu ifşalarla bağlı çaş-baş vəziyyətdə qalırlar.  
Yaranmış 
vəziyyət təkcə sistematik media-
tədqiqatların aparılmasının vacibliyini deyil, həmçinin KİV 
tərəfindən ictimai fikrin formalaşdırılması sahəsində  həm 

---

299 
 
sosial, həm də cinayət siyasəti subyektlərinin təxirəsalınmaz 
hərəkət etmələrini tələb edir. Bu istiqamətdə  KİV-də 
respublika səviyyəsində sosial-kriminal problemlərin həllinə 
həsr olunmuş açıq və professional müzakirələrin 
keçirilməsi, korrupsiyanın bir təzahür kimi cəmiyyətdə 
yayılması, təhlükəli olması və viktimoloji aspektləri barədə 
əhalinin müntəzəm şəkildə məlumatlandırılması əhəmiyyətli 
addımlardan biri ola bilər. Mətbuatda, televiziya və 
internetdə  məlumat xarakterli materialların verilməlidir. 
Həm rəsmi, həm də alternativ və müstəqil KİV-də vaxtaşırı 
analitik məqalələrin və yaxud da korrupsiyaya qarşı 
mübarizə problemlərinə  həsr olunmuş proqramların 
verilməsi vacibdir. Bu halda ictimaiyyət bütövlükdə 
cinayətkarlığın vəziyyəti barədə ilk mənbələrdən məlumat 
əldə edə bilər, o cümlədən, hüquq-mühafizə orqanlarının 
iştirakı ilə keçirilən diskussiya, hesabat və tok-şoularda 
müstəqil ekspert rəyləri, ictimaiyyətin nümayəndələrinin 
fikirləri, korrupsiya problemləri üzrə mütəxəssis və 
tədqiqatçıların qiymətləndirmələri ilə tanış ola bilər.  
Bu tədbirlər KİV-in çıxışlarının analitikliyinin, 
şəffaflığının və qiymətləndirmə funksiyasının inkişafına 
təkan verə bilər. Ümumiyyətlə, qarşısının alınması üçün 
şəffaflıq bütün cəmiyyətə lazımdır. Korrupsiya əməllərinin 
azad  şəkildə  təhqiq olunması üçün kütləvi informasiya 
vasitələrinə  hərtərəfli dəstək göstərilməlidir. Məhz bu 
dəstək sayəsində  KİV-lər korrupsiya əməllərinin özünü 
büruzə verəcəyi sahələrdə, məsələn, məhkəmə icraatının 
gedişində  və hüquqi qərarların qəbul olunmasında, dövlət 
mülkiyyətinin daha geniş reyestrinin tətbiq olunmasında və 
xüsusilə də özəlləşdirmə zamanı dövlət mülkiyyətinin fiziki 
şəxslərə verilməsinin qeydə alınmasında  şəffaflığın təmin 
300 
 
olunmasında öz funksiyasını layiqincə yerinə yetirə bilər.
121
 
Lakin, iqtisadi çətinliklərlə  əlaqədar olaraq, kütləvi 
informasiya vasitələrinin çoxu oliqarxiya azlığının  əlində 
cəmləşmişdir. Buna görə  də korrupsiyanın ifşa olunması 
çox vaxt cəmiyyətdə  şəffalığın təmin olunması üçün yox, 
hakimiyyət uğrunda mübarizə üçün istifadə olunur. Bəzi 
hallarda isə, jurnalistlər özlərinin müəyyən “maraqlarına” 
çatmaq üçün korrupsiya mövzusundan sui-istifadə edirlər.  
Korrupsiyaya qarşı mübarizədə  KİV-in fəaliyyətini 
tədqiq edərkən bu sahədə  İnternetin yerini və rolunu qeyd 
etmək olduqca vacibdir. Hələ bir neçə il öncə kompüter 
şəbəkəsi üzrə yalnız bir qrup mütəxəssisə  məlum olan bu 
anlayış bu gün kompüter qəzet və jurnallarının, qeyri-ixtisas 
nəşrlərinin, televiziya və radioların həyat və  fəaliyyətinə 
dönməz  şəkildə daxil olmuşdur. XX əsrin sonlarında baş 
vermiş informasiya inqilabının yeni etapı ilə əlaqələndirilən 
bu qlobal şəbəkə diqqəti nə ilə  cəlb edir və jurnalistin 
yaradıcılığında hansı yeni effektlərin  əldə olunmasına 
imkan yaradır? Hər  şeydən  əvvəl,  İnternt informasiyanın 
yayılması, toplanılmış informasiya resurslarına giriş  və 
dünyanın müxtəlif ölkələrində kompüter şəbəkəsi 
istifadəçilərinin  əlaqə saxlamaları üçün praktik olaraq 
hədsiz dərəcədə geniş imkanlar yaradır. Bu xüsusiyyətlərinə 
görə  İnternet  şəbəkəsi yalnız onun özünə xas olan 
keyfiyyətləri ilə (yuxarıda sadalanan) KİV-in mühüm 
komponentlərindən biri kimi nəzərdən keçirilir. Məhz 
bununla  əlaqədar olaraq, əksər ölkələrdə bu və ya digər 
səviyyədə korrupsiya problemləri ilə məşğul olan strukturlar 
özlərinin saytlarını yaradır və burada cəmiyyətdə 
korrupsiyanın qarşısının alınmasına aid olan yerli, həmçinin 
                     
121
. Louise I.Shelley. Corruption in the Post-Yeltsin Era. EECR. Vol.9. 
Nos.1/2, Winter/Spring 2000. 

---

301 
 
ayrı-ayrı ölkələrin (xüsusilə ABŞ  və  Qərbi Avropa 
ölkələrinin) təcrübəsinə dair materiallar yerləşdirirlər. 
Həmin materiallarda korrupsiyanın sosial-iqtisadi təbiəti 
açılır, bu neqativ təzahürə qarşı mübarizənin milli və 
beynəlxalq hüquqi ölçüləri ümumiləşdirilir. Əsas şərtlərdən 
biri də odur ki, bu İnternet səhifələri müntəzəm olaraq 
yenilənməli, mütəşəkkil cinayətkarlığa, xüsusilə  də 
korrupsiyaya qarşı mübarizəyə aid ən son məlumatlar əlavə 
olunmalıdır. 
Azərbaycanda analoji saytlar yaradılmışdır. 
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət 
Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın www.dqmk.gov.az, 
Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiyanın 
www.commission-anticorruption.gov.az və Azərbaycan 
Respublikası Prokurorluğunun (Baş prokurorun yanında 
Korrupsiyaya qarşı Mübarizə  İdarəsi fəaliyyət göstərir) 
www.genprosecutor.gov.az internet saytlarında jurnalistlər 
korrupsiyanın vəziyyəti, onun qarşısının alınması  və 
korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində  həyata keçirilən 
tədbirlər, korrupsiya ilə  əlaqədar hüquqpozmalara dair 
məlumatlar, korrupsiya ilə bağlı cinayətlərlə  əlaqədar 
başlanılmış cinayət işləri, korrupsiya ilə bağlı cinayətlərinin 
qarşısının alınması, aşkar edilməsi və açılması  məqsədi ilə 
görülmüş  əməliyyat-axtarış  tədbirləri, korrupsiyaya qarşı 
mübarizə sahəsində beynəlxalq və ictimai qurumlarla 
əməkdaşlıq və s. barədə  məlumatlar  əldə edə bilərlər. 
Zənnimizcə, bu korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində 
görülən tədbirlər barədə ictimaiyyəti məlumatlandırmaq və 
aşkarlığı  təmin etmək üçün etibarlı informasiya 
mənbələrindən biridir.