Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

 
Qlobal ərzaq probleminin əsas hüdudları 
 
Dünyada ərzaq probleminin əsas təzahürləri arasında: 
a) inkişaf etməkdə olan ölkələrdə  kənd təsərrüfatı istehsalı 

---

159 
 
sahəsində  məhsuldarlığın aşağı olması; b) kəskin surətdə 
ərzaq çatışmazlığı; c) doyunca yeməmək və milyonlarla 
insanın ac qalması; ç) qidalanmanın balanslaşdırılmaması 
və ç) ərzağın yararsızlığını xüsusilə qeyd etmək olar. Həm 
də  zəif inkişaf etmiş ölkələrdə  ərzaqla təminatın qeyri-
qənaətbəxş olması üzvi surətdə iki başlıca amillə - iqtisadi 
geriliklə  və “demoqrafik partlayış” nəticəsində  əhalinin 
sayının kəskin şəkildə artması ilə bağlıdır.  
Məsələ burasındadır ki, müasir yüksəksəmərəli dünya 
ərzaq sənayesi bütövlükdə Yer kürəsinin bütün əhalisini 
yedizdirmək iqtidarındadır. Lakin, bu sənayenin hamısı 
inkişaf etmiş ölkələrdə cəmləşmişdir və bu ərazidə əhalinin 
sayı stabildir, həm də yavaş artır.  İnkişaf etməkdə olan 
ölkələrdə isə, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, həm istehsal 
məhsuldar deyil, həm də  əhalinin sayı  və  sıxlığı  həddən 
artıq sürətlə artır. Bunun da nəticəsində  bəşəriyyətin bir 
hissəsi  ərzaq məhsullarının çoxluğunun və piylənmənin 
qayğısı ilə yaşayır, digər hissəsi isə doyunca yeməməkdən 
və aclıqdan əziyyət çəkir.  
BMT-nin məlumatlarına  əsaslanaraq,  ərzaqla təminat 
sahəsində disproporsiyanın miqyası barədə belə bir nəticəyə 
gəlmək olur ki, əgər planetin 20 faizlik zəngin hissəsi 
dünyanın  ət və balıq həcminin 45 %-ni istifadə edirsə, 
bəşəriyyətin 20 faizlik yoxsul hissəsi cəmi 5 %-dən 
yararlanır. 
Bununla bərabər, vegetarianların təsdiq etdiklərinə 
görə, insanın qidalanmasında “ət aksenti” yalnız insanların 
sağlamlığı höqteyi-nəzərindən deyil, həm də  təbii 
resursların məsrəf edilməsi prizmasından baxdıqda da 
qüsurludur: otlaqların yaradılması  məqsədi ilə  əsrlər 
boyudur ki, meşə sahələri kütləvi surətdə  məhv edilir, ət 
istehsalı isə böyük həcmdə su tələb edir (1 kq. buğda 
becərmək üçün 60 litr suya qarşı 1 kq. ərzaq üçün 3000-dən 
6000 litrə  qədər su), “ətlik” heyvanların böyük bir hissəsi 
160 
 
dənli bitkilərlə bəslənilir (ABŞ-da 0,5 kq. ət almaq üçün 8 
kq. dənli bitki sərf olunur). Mütəxəssislərin hesablamalarına 
görə,  əgər  əkilib-becərilmək üçün yararlı hala salınmış 
torpaq yalnız bitkiçilik üçün istifadə edilsəydi, 20 milyard 
insanı yedizdirmək mümkün olardı. Belə  nəticəyə  gəlmək 
olur ki, aclıq problemi süni bir problemdir və  bəşəriyyətin 
qeyri-rasional davranışı nəticəsində əmələ gəlmişdir.  
Qlobal  ərzaq probleminin əsas həlli yollarına gəlincə 
isə, onları aşağıdakı dörd istiqamətdə cəmləşdirmək olar: 
 
zəif inkişaf etmiş ölkələrin özlərində  ərzaq 
istehsalının inkişaf etdirilməsi və səmərəliliyinin artırılması; 
 
dünya okeanlarında  ərzaq məhsullarının hasil 
edilməsi və istehsalının genişləndirilməsi; 
 
geridə qalmış ölkələrin istehsal imkanlarına 
müvafiq olaraq bu ölkələrdə  əhalinin sayının artmasının 
məhdudlaşdırılması; 
 
bu məsələlərin həllində dünya ictimaiyyətinin 
geridə qalmış ölkələrə yardım göstərməsi.  
İri  ərzaq dövlətlərinin aqrar nailiyyətlər  əldə 
etməsinin 
əsasını