Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27

MÖVZU: QANAXMALAR, ONLARIN TƏSNIFATI VƏ 
ILK YARDIM. 
 
Qanın, qan damarlarından xaricə çıxmasına qanaxma deyilir. 
Orqanizmdə olan qanın 1/3 -2/3 hissəsinin itirilməsi ölümə səbəb 
olur. Bütün qanaxmalar iki böyük qrupa bölünür: 
 1.Qan  damarlarının  divarının  bütövlüyünün  görünməyən 
şəkildə pozulması nəticəsində baş verən qanaxmalar. 
2.Qan  damarlarının  divarının  bütövlüyünün  görünən  şəkildə 
pozulması nəticəsində olan qanaxmalar. 
Birinci  qrup  qanaxmalara  səbəb  qan  damarlarının  divarının 
keçiriciliyinin  pozulmasıdır.  Damarların  divarının  anatomik  bü-
tövlüyünün pozulması irinli infeksiyalar, iltihablar, şişlər, nekroz-
lar zamanı baş verir və  nəticədə qanaxma olur. Orqanizmin pato-
loji vəziyyətində (avitaminoz, sepsis, intoksikasiya) qan damarla-
rının  divarının  keçiriciliyi  pozulur  və  qanın  formalı  elementləri 
damardan yumşaq toxumalara çıxır. 

---

33 
İkinci  qrup  qan  axmalar,  orqan  və  toxumalara  mexaniki 
təsirlər  nəticəsində  baş  verir  (müharibələrdə  yaralanma,  təbii 
fəlakətlər, avtomobil qəzaları, cərrahi əməliyyatlar və s.). 
İri  və  orta  mənfəzli  arteriyalardan  qanaxmalar  zamanı  ilk 
yardım məqsədi ilə birinci növbədə qanaxma dayandırılmalıdır. 
Zədənləmiş  damarın  anatomik  quruluşundan,  fizioloji 
xüsusiyyətindən asılı olaraq bir neçə növ qanaxma vardır: 
 
1. Arterial qanaxma. 
 
2. Venoz qanaxma. 
 
3. Qarışıq qanaxma 
 
4. Kapillyar qanaxma. 
 
5. Parenximatoz qanaxma.