Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27

Lаbоrаtоriyа iĢi 15.  
Qan plazmasınınvə zərdabının alınması. 
Qan maye  hissədən-  plazmadan və  formalı  elemetlərdən iba-
rətdir.  Plazma  və  formalı  elemetlərin  nisbəti  heyvanın  növündən 
yaşından  funksional  vəziyyətindən  və  bəzi  xəstəliklərdən  asılı 
olaraq dəyişir. 
ĠĢ üçün lazımdır: 5%-li natrium-sitrat məhlulu, kolba sentri-
fuqa, pipet, təzə qan, sınaq şüşələri və təcrübə heyvanı. 
IĢin gediĢi. Kolbaya 1 ml 5%-li natrium-sitrat məhlulu tökü-
lüb,  üzərinə  10  ml  təzə  qan  alınır  və  yaxşı  qarışdırılır.  Belə  qan 
sitrat  qan  adlanır.  Sitrat  qandan  bir  qədər  sınaq  şüşələrinə 
tökülüb sentrifuqada 15 dəqiqə fırladılır. Nəticədə qan iki hissəyə 
ayrılır.  Üst  qat  qanın  plazması,  alt  qat  isə  formalı  elementlərdən 
ibarət  olur.  Bu  qatların  ayrılmasına  səbəb  plazmaya  nisbətən 
formalı  elementlərin  xüsusi  çəkilərinin  ağır  olmasıdır.  Formalı 
elementlərə  baxdıqda,  onların  da  iki  təbəyə  ayrılmış  olduğu 
görünür.  Aşağı  təbəqəni  eritrositlər,  üst  nazik  təbəqəni  isə 

---

41 
leykositlər təşkil edir. Plazma  pipet vasitəsilə  çəkilərək  ayrı qaba 
toplanır. Plazma qanın 55-60%-ni formalı elemetlər isə 45-40%-ni 
təşkil  edir.  Deməli  qan  plazmadan  və  formalı  elementlərdən 
ibarətdir. Qanin plazmasının 90-92%-ni su, 8-10%-ni quru maddə 
təşkil  edir.  Qanın  formalı  elemetlərinə  eritrositlər,  leykositlər  və 
trombositlər aiddir. 
Zərdab  almaq  üçün  37
0
C  istilikdə  suya  salınmış  sınaq  şüşə-
sinə  qan  alınır  və  ağzı  tıxac  ilə  bağlanır.  Laxtalanmanı  sürətlən-
dirmək  üçün  qan  həmin  istilikdə  xeyli  saxlanılır.  Qan  laxtasının 
üzərində əmələ gələn şəffaf sarımtıl maye pipetlə çəkilib başqa bir 
sınaq  şüşəsinə  tökülür.  Bu  maye  qan  zərdabı  -serum  adlanır. 
Plazmanın  tərkibində  fibrinogen  zülalı  olur,  zərdabın  tərkibində 
isə olmur. Təcrübənin nəticəsi dəftərə qeyd olunur.