Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil

 
 
 
 
 
 

---

78 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 5. Ölkələr üzrə kimyəvi liflərin istehsalı. 
 
Eyni  zamanda  Azərbaycan  kimya  sənayesi 
üçün  zəngin  xammal  ehtiyatına  malikdir.  Plastmas 
istehsalını  regional  baxımından  izah  etdikdə  birinci 
yerdə  xarici  Avropa  -  40  mln.  ton,  Şimali  Amerika 
regionu  -30  mln.  ton,  Asiya  -  18mln.  ton,  MDB 
ölkələri  -  5  mln.  ton,  Latın  Amerikası  -  4  mln.  ton 
plastmas  istehsal  edir.  Kimyəvi  liflərin  əsas  isteh-
salçılarını  yuxarıdakı  sxemdən  aydın  görmək  olar. 
(şəkil 8). 
Kimya sənayesi üçün lazım olan xammal təbi-
ətin bütün sferalarında litosferdə, atmosferdə, hidro-
Dünya üzrə 
kimyəvi 
liflərin əsas 
istehsalçıları 
ABŞ 
Koreya 
Almaniya 
İtaliya 
Böyük 
Britaniya 
Rusiya 
Hindistan 
Tayvan 
Çin 
Yaponiya 

---

79 
 
sferdə,  biosferdə  mövcuddur.  Elm  və  texnikanın 
müasir  nailiyyətlərindən  istifadə  olunmaqla  həmin 
sferalarda  olan  resursların  istehsal  dövriyyəsinə  cəlb 
olunması üçün əlverişli şərait yaranır. Həmin resurs-
ların  istifadəsi  nəticəsində  kimyanın  yeni  sənaye 
sahələri: mineral xammal hasil edən mədən kimyası - 
duzlar,  turşular;  mineral  gübrələr  istehsal  edən  əsas 
kimya; karbohidrogen istehsalını həyata keçirən üzvü 
sintez  kimyası;  plastik  kütlələr,  kimyəvi  liflər  isteh-
sal  edən  polimer  kimyası;  avtomobil  şinləri,  polieti-
len  pliyonkalar  istehsalını  hazırlayan  emal  kimya-
sından ibarətdir. Son illərdə kimya sənaye sahələri öz 
inkişafına görə bir çox sahələri: mədən kimyası, üzvü 
sintez  kimyası,  polimer  kimyası,  emal  kimya  səna-
yesini özündə birləşdirir ( şəkil 6).