Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Xüsusiyyətləri  

UĢaqlarda  görmə  qüsurları  bir  sıra  səbəblərdən  yaranır.  buraya 

aĢağıdakılar  daxildir.  A  vitamininin  çatıĢmaması,  infeksiyalar,  Ģəkər 

xəstəliyi, doğuĢdan qabaqkı problemlərin ağırlaĢması, doğuĢ qüsurları , 

tümor, sətəlcəm, piqmenitoza və s.  

Görmə  problemlərinin  uĢağın  inkiĢafına  təsiri  bu  kimi 

problemlərin 

ciddilik 

dərəcəsindən 

problemin 

hansı 

yaĢda 

yaranmağından  və  digər  baĢqa  səbəblərdən  asılıdır.  Ən  müxtəlif 

qüsurlara malik olan uĢaqlarda görmə qüsurları da meydana çıxa bilər.  

Kor  uĢaq  ətrafında  olan  maraqlı  əĢyaları  tapmağa  az  meyilli olur 

və buna görə də onları təcrübədən keçirmək və öyrənmək imkanını itirir. 

Bu 

hal 

öyrənmənin  stimullaĢdırılmasına  qədər,  yaxud  onun 

problemlərinə fəal Ģəkildə müdaxilə olunana kimi davam edir.  

UĢaq  öz  valideynlərini,  yaxud  yaĢıdlarını  görə  bilmədiyi  üçün 

sosial  vərdiĢləri  təqlid  edə  bilmir,  yaxud  qeyri-verbal  iĢarələri  anlamır. 

Görmə əngəlləri uĢağın müstəqil Ģəkildə böyüməsinin qarĢısını alır.  

 

Tədris çətinlikləri  

Görmə  çətinliklərinə  malik  olan  uĢaqlar,  erkən  yaĢda  müdaxilə 

proqramlarının  həyata  keçməsi  nəticəsində  müəyyənləĢdirirlər. 

Kompüter  və  optik  və  videoyardımçı  vasitələri  bir  çox  görmə 

probleminə  malik  olan  uĢaqlara  sinifdə  təĢkil  edilən  fəaliyyətlərdə 

iĢtirak  etmək  imkanı  yaradır.  Böyük  hərflərlə  yazılan  materiallar, 

kitablar və digər vəsaitlər onların ixtiyarında olmalıdır.  

Görmə  qüsurları  olan  tələbələr  eĢitmə  vərdiĢləri,  ünsiyyət, 

istiqamətləndirmə və hərəkət etmə, habelə gündəlik vərdiĢlərin üzərinə 

diqqəti cəmoəyən müntəzəm tədris proqramlarında xüsusi avadanlıq və 

---

 

192 

vəsaitlərin olması hesabına müəyyən inkiĢafa malik ola bilərlər. Görmə 

qabiliyyəti  az  olan  və  ya  kor  tələbələr  özlərinin  hələ  itməmiĢ  görmə 

qabiliyyətlərindən  daha  səmərəli  Ģəkildə  istifadə  etmək  üsün  xüsusi 

yardımçı vəsait və materiallardan istifadə etməlidirlər.  

Görmə  qüsurları  olan  uĢaqların  ola  bilər  ki,  periferik  görmə 

qabiliyyəti  yaxĢı  olsun.  Buna  görə  də,  həmin  uĢağın  baĢının  bir  tərəfə 

çevrilməsi hələ onun diqqətsiz olması demək deyildir. UĢağın diqqətini 

sinfə  və  oradakı  materiallara  cəlb  etmək  lazımdır.  Ətraf  aləmdə 

dəyiĢiklik yarananda haməni uĢaq üçün yeni istiqamət seçmək lazımdır. 

Yadda  saxlamaq  lazımdır  ki,  görmə  qüsuru  olan  uĢaqlar  digər 

hissiyyat  orqanlarına  daha  çox  arxalanırlar.  Bu  mənada  sinifdəki  səs-

küyün səviyyəsi nəzərə alınmalıdır. Bu mənada siz öz hərəkətlərinizdə 

sərbəst  olmalı  və  ətraf  aləm  həmin  uĢağın  xüsusiyyətlərinə  uyğun 

qurulmalıdır.  

Digər  uĢaqları  görmə  qüsuru  olan  uĢağın  qarĢısında  özlərinin 

adlarını  çəkməsinə  və  hansı  iĢlə  məĢğul  olmalarını  dilə  gətirməsinə 

Ģərait yarat.