Dərs vəsaiti Bakı 2023
İstehsal prosesinin təkmilləşdirilməsi zəruriliyi
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.4. İstehsal prosesinin təkmilləşdirilməsi zəruriliyi
Sənaye müəssisələrində müxtəlif təyinatlı və xarakterli məhsullar hazırlandığından müxtəlif istehsal proseslərinin tətbiqi zərurəti meydana çıxır. İstehsalın səmərəliliyinin yüksəldilməsinin mühüm şərtlərindən biri müəssisələrdə tətbiq olunan istehsal proseslərinin səmərələşdirilməsindən ibarətdir. İstehsal proseslərinin səmərələşdirilməsi, nəticə etibarilə, həmin prosesin maddi məzmununu təşkil edən əmək proseslərinin səmərələşdirilməsi deməkdir. İstehsal proseslərinin səmərəliyi- məhsul vahidinə düşən xammal, material, yarımfabrikat, enerji məsrəflərinin xüsusi çəkisi, hazır məmulatın keyfiyyəti, əmək məhsuldarlığının səviyyəsi, prosesin intensivliyi, məhsulun maya dəyəri ilə səciyyələndirirlir. Sənaye müəssisələrində əmək prosesləri əmək vasitələrinin və iş qüvvəsinin istehlakı baxımından, bir tərəfdən texniki–texnoloji, digər tərəfdən isə əmək ünsürlərinin təkmilləşdirilməsi istiqamətlərində səmərələşdirilir. Əmək proseslərinin təkmilləşdirilməsinin ən mühüm istiqaməti istehsalın kompleks mexanikləşdirilməsi və məhsuldarlı texnoloji avadanlıqlarla, alət və qurğularla, mütərəqqi texnologiya ilə təchiz olunmasından ibarətdir. Əmək proseslərinin səmərələşdirilməsi aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilir: a) məlum iş yerinə bu və ya digər istehsal əməliyyatlarının, texnoloji proseslərin təhkim olunması məqsədəuyğunluğunun müəyyən edilməsi. Bu iş yerinin ixtisaslaşdırılması dərəcəsinin artırılması, dəstədə (partiyada) olan hissələrin sayının çoxaldılması, məlumat buraxılışının daha səmərəli ardıcıllığının müəyyənləşdirilməsi üzrə tədbirlər aiddir; b) texnoloji avadanlığın, alət və qurğuların işinin səmərəliliyini və qənaət çilliyini təmin edən tədbirlərin işlənib hazırlanması. Buraya texnoloji avadanlıq və alətlərin iş rejiminin artırılması, eyni vaxtda emal olunan hissələrinin sayının çoxaldılması, səmərəli soyutma qızdırma və yığma rejiminin tətbiqi, emal edilən hissələri avtomatik yükləyən və boşaldan qurğuların tətbiqi və s. tədbirlər aiddir; c) materialların, yarımfabrikatların və hazır məhsulların nəql edilməsi və yerinin dəyişdirilməsi vasitələrinin və onlardan istifadə şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanması; d) məlum əməliyyatların yerinə yetirilməsinin daha səmərəli əmək proses lərinin tətbiqi, əməliyyatın və ya onun ünsürlərinin mexanikləşdirilməsi və zamanca uyğunlaşması, artıq ünsürlərin ləğv edilməsi hesabına onların sayının azaldılması, yerinə yetirilməsi müddətlərinin qısaldılması, istehsal proseslərində əmək cisimlərinin paralel hərəkət formalarının tətbiqi, istehsalat şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlər aiddir: − mövcud maddi-enerji ehtiyatlarından səmərəli istifadəni təmin etmək; − istehsal şəraitinin və təhlükəsizlik texnikasının yaxşılaşdırılması hesabına xəstəlik və xəsarətlərin sayını azaltmaq; − müəssisə kollektivinin məcmuyu iş vaxtı fondundan daha səmərəli istifadə olunması yollarını göstərməklə istehsalın iqtisadi səmərəliliyinin daim artırılmasını təmin etmək və iş vaxtı itkilərini minimuma endirmək. Əmək proseslərinin səmərələşdirilməsinə yönəldilən bütün bu tədbirlər, nəticə etibarilə, işçinin enerji sərfinə xeyli qənaət edilməsinə onun əməyinin səmərəliliyinə səbəb olur, yəni əməyin intensivliyinə böyük təsir göstərir və istehsalın həcminin artmasına imkan verir. |