Dərs vəsaiti baki -2018 azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti

2) Qabarcıqlı üsulla nizamlama. Bu üsulun prinsipi suyun dibindən hava qabarcıqlarının suyun səthinə qalxması zamanı böyük qabarcıqların kiçiklərə nisbətən daha sürətlə qalxması hadisəsinə bənzəyir, ona görə də üsul belə adlandırılıb. Bu üsulu ardıcıllığın sağ tərəfindən başlayaraq sol tərəfə, və ya soldan başlayaraq sağ tərəfə hərəkət etməklə yerinə yetirmək olar. Məsələn, soldan başlasaq, yanaşma belə olar:
Birinci elementi ikinci ilə müqayisə edirik. Əgər sağdakı kiçikdirsə, bunların yerini dəyişirik. Sonra ikinci elementi üçüncü ilə müqayisə edirik, yenə əgər sağdakı kiçikdirsə, bunların yerini dəyişirik. Nəhayət, birinci dövrün ( iterasiyanın) sonunda ən böyük element ardıcıllığın sonunda özünə yer tapır. İkinci dövrün sonunda yerdə qalan ədədlərin ən böyüyü sağdan ikinci pozisiyada yer tapır və s. Sağdan başlamaqla qabarcıqlı üsulun alqoritmi aşağıdakı kimi olar.
Qabarcıqlı üsulun proseduru:
i= dəyişməklə h=1 addımı ilə dövr:
j= dəyişməklə h= -1 addımı ilə dövr:
əgər x_j˂x_j-1 olarsa, onda x_j↔x_j-1;
dövrün sonu;
dövrün sonu;
prosedurun sonu.
Fərz edək, c,b,a,v,h,d ardıcıllığı verilmişdir. Sağdan başlayaraq müqayisə aparsaq, h və d elementlərinin yerini dəyişirik, çünki d˂h. Sonra d ilə v-ni müqayisə edirik, d˂v olduğu üçün bunların da yerini dəyişirik. Sonra d elementi a elementi ilə müqayisə olunur və bu dəfə a elementi daha kiçik olur, ona görə də bunların yeri dəyişmir. a və b müqayisə olunur, a sola keçir, a və c müqayisə olunur, a yenə sola keçir. Birinci iterasiyanın sonunda aşağıdakı nəticə alınır:
a,c,b,d,v,h. Ikinci iterasiyanı yerinə yetirək: h˂v olduğundan bunların yerini dəyişirik. d˂h olduğundan bunların yerini dəyişmirik. b˂d, b˂c bərabərsizliklərinə əsasən ikinci iterasiyanın sonunda a,b,c,d,h,v ardıcıllığı alınır. Üçüncü iterasiyada yerdəyişmə baş vermir, deməli, nizamlama sona çatıb.