Dərs vəsaiti II hissə Ai3rhaycan Respublikası Təhsil

§ 9. Umumtəs3rrüfat xarchri, onların tarkihi və uçotu 
Ümumtəsərrüfat xərcləri müəssisənin idarəsinin, habelə istehsalın, 
ümumiyyətlə,  müəssisəyə  xidmət  edən  təsərrüfat  vahidlərinin 
(anbarların,  laboratoriyaların  və  s.)  saxlanması  ilə  əlaqədar  olan 
məsrəflərdən ibarətdir. 
Müəssisədə  ümumtəsəiTÜfat  xərclərinin  xüsusi  çəkisi  məhsulun 
maya  dəyərinin  müəyyən  hissəsini  təşkil  edir.  Lakin,  iş  təkcə  bu 
xərclərin  xüsusi  çəkisinə  deyil,  idarə  aparatının  saxlanmasına  aid 
xərclərin  həmin  xərclərin  tərkibində  olması  da  burada  az  əhəmiyyət 
daşımır.  Dövlət  inzibati  aparatın  işinin  sadələşdirilməsində, 
yaxşılaşdırılmasında və ucuzlaşdırılmasında, işçilərdən makroiqtisadiy- 
yatda daha səmərəli istifadə edilməsi üçün artıq işçi qüvvəsinin inzibati 
aparatdan  azad  olunmasında  maraqlıdır.  Buradan  da  ümumtəsərrüfat 
xərclərinin  düzgün  uçota  alınmasının  və  bu  xərclərin  smetasına  və 
müəssisə  heyətinin  sayına  riayət  olunması  üzərində  nəzarətin 
əhəmiyyəti aydındır. Uçot və nəzarət hər cür israfçılığın aşkara çı- 
32 

---

xarılınasma və bütün xərclərin hər vasitə ilə aşağı salınmasına kömək 
etməlidir. 
Ümumtəsərrüfat xərcləri əsas istehsalın maya dəyərinə və kənara 
və  ya  xüsusi  əsaslı  tikinti, əsaslı  təmir  və  müəssisənin  qeyri-səna-  ye 
təsərrüfatlan üçün yerinə yetirilən köməkçi istehsalın iş və xidmətlərinin 
maya dəyərinə daxil edilir. 
Müəssisədaxili  sifarişlərin  maya  dəyərinə,  habelə  çıxdaş  edilmiş 
məhsullann  maya  dəyərinə  ümumtəsərrüfat  xərcləri  daxil  edilmir. 
Bitməmiş  istehsalatın  maya  dəyərinə  ümumtəsərrüfat  xərcləri,  hazır 
məhsulun maya dəyərinə daxil edilən qaydada birləşdirilir. 
Ümumtəsənlıfat 
xərclərinin 
nümunəvi 
nomenklaturasmın 
maddələri  4  bölmədən  ibarətdir:  müəssisənin  idarə  edilməsi  xərcləri, 
ümumtəsərrüfat xərcləri, yığımlar və ayırmalar, qeyri-istehsal xərcləri, 
bu xərclərin nümunəvi siyahısına aşağıdakı maddələr daxildir: