Dərs vəsaiti II hissə Ai3rhaycan Respublikası Təhsil

Məhsulların (işlərin və xidmətlərin) salıbı lı;u|(|inda hesabatın 
xarakteristikası, llesabat dövrünün ə\'\əl" 
' ıxınna 
anbarda hazır məhsulların mövcudluğu haqqımla m.tlumallar müəssisə 
balansının  (1  saylı  forma)  aktivinin  11  vHhtiyatlar  və  məsrətlər» 
bölməsində göstərilir. 
2 saylı «Maliyyə nəticələri və onların istifadə edilməsi» adlı illik 
hesabat  formalının  I  «Maliyyə  nəticələri»  bölməsində  «Məhsulların 
(işləım xidmətlərin) satışından olan pul vəsaiti 
217 

---

(ümumi  gəlir)»  maddəsində  istehsalat  müəssisələri  tərəfindən 
məhsulların  satışından  olan  pul  vəsaitinin  məbləği  göstərilir,  onların 
istehsalı və satışı həmin müəssisənin predmeti hesab olunur. 
Malanlara  göndərilmiş  məhsullar,  mallar  və  digər  qiymətlilər, 
sifarişçilərə təhvil verilmiş işlər və xidmətlər, əgər onların ödənilməsi
 
haqqında hesablaşma sənədləri malalanlara 
(sifarişçilərə) təqdim  edilibsə,  satılmış  hesab  olunur. Lazım  gəldikdə 
müəssisələr 
malalanlar tərəfindən (sifarişçilər tərəfindən) 
hesablaşma sənədləri ödənildikcə satışı uçotda əks etdirmək qaydasını 
tətbiq  edə  bilərlər.  Məhsulları,  malları  göndərən,  işləri,  xidmətləri 
təhvil verən vaxtdan satışdan əldə edilən pulu və maliyyə nəticələrini 
müəyyən  edən  müəssisələr,  məhsulları,  malları  göndərdikdən,  işləri, 
xidmətləri  təhvil  verdikdən  və  malalanlara  (sifarişçilərə)  ödəmə 
haqqında  hesablaşma  sənədlərini  təqdim  etdikdən  sonra,  əlavə  dəyər 
vergisini, aksizləri və məhsulların (işlərin, xidmətlərin) satışı hesabına 
digər  ayırmaları  daxil  etməklə  satışdan  olan  pulu  buraxılış  dəyəri 
həcmində hesablayırlar. Hesablaşmasənədlərinin 
malalanlar 
(sifarişçilər) tərəfindən 
ödənilməsi  həyata  keçirildikcə  satışın  uçotu  qaydası  tətbiq  edilən 
zaman, satışdan olan pul satışa aid edilən vergiləri və ayırmaları daxil 
etməklə,  buraxılış  qiymətləri  ilə  məhsulların,  malların,  işlərin, 
xidmətlərin 
ödənilməsi müəssisənin hesabına daxil olan 
məbləğlərdən ibarət olur. 
Belə göstəricilər 5-M «Maliyyə nəticələri haqqında qısa hesabat» 
fonnada statistik hesabatda əks olunur. Bu hesabat fonnası aylıq, rüblük 
və illik təqdim edilir. 
Bundan  başqa  müəssisələr  məhsulların  buraxılışının  həcmi  üzrə 
aşağıdakı fonnalarda illik statistika hesabatını təqdim edirlər: 1-İ; 1-İ 
(süd); 1-İ (meşə); 3-İ; 2-Tİ; 6-Tİ; 6 və b. 
Məhsulların  həcmi  və  satışı  haqqında  hesabat  göstəriciləri, 
istehsalın və satışın nəticələrinin və müəssisənin maliyyə nəticələrinin 
yaxşılaşdırılmasına  yönəldilən  tədbirlərin  aparılması  planının  yerinə 
yetirilməsinə nəzarət və təhlil üçün istifadə olunur.