Maliyyə hesabatı 48
ləğvetmə balansları;
ayrılma balansları;
birləşdirmə balansları;
ilkin balanslar;
cari balanslar;
illik balanslar.
İlkin balanslar hesabat ilinin əvvəlində tərtib edilir.
Cari balanslar cari hesabat dövrünə, başqa sözlə, təşkilatın maliyyə
hesabatı tərtib edəcəyi dövrə görə tərtib edilir. Cari balanslar uçot dövrünün
prinsiplərinə uyğun olaraq hazırlanılır. İlkin və son balanslar maliyyə ilinin
əvvəlində və axırında işlənilir. Aralıq balanslar hesabat dövrünün əvvəli və
axırı arasındakı dövrü əhatə edir. Azərbaycanda aralıq balanslar hər ay,
habelə rüb və yarım ilə görə tərtib oluna bilər.
İllik balanslar müəssisə tərəfindən maliyyə ilinin sonunda hazırlanır.
Sanir balanslara tələbat o zaman yaranır ki, müəssisə artıq müf-
lisləşmə həddinə gəlib çatmışdır. Bu zaman müəssisə belə bir dilemma
qarşısında qalır: ya müflisləşmə haqqında qərar verməklə müəssisəni ləğv
etməli, ya da ödənişlərin vaxtını uzatmaq üçün kreditorları inandırmağa səy
göstərməli. Sanir balansların tərtib olunması üçün hökmən müstəqil audi-
torlar cəlb olunmalıdır.
Təqdim etmənin dövriliyinə görə balanslar aşağıdakı kimi fərq-
ləndirilir:
giriş balansları;
dövri balanslar;
son balanslar.
Giriş balansları bilavasitə təşkilatın hüquqi status alması, başqa
sözlə, onun dövlət qeydiyyatı ilə əlaqədardır.
Dövri balanslar hər bir hesabat dövrü (ay, rüb, yarımil, doqquz ay)
üzrə tərtib edilir.
Son balanslar hesabat dövrü başa çatdıqdan sonra təqdim olunur.
Belə balanslar eyni zamanda növbəti hesabat ilinin giriş balansı hesab edilir.
Buradan görünür ki, mühasibat uçotunun ən əsas prinsiplərindən biri –
müəssisənin fəaliyyət göstərməsinin fasiləsizliyi prinsipi özünü göstərir.
