Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 2,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
III. Qarışıq sistem.
Bu sistem bazar və inzibati sis- temlərin qarışığı olub, həmin sistemlərin müəyyən cəhət- lərini özündə birləşdirir. Qarışıq sistem dünyanın bir çox ölkələrində uğurla fəaliyyət göstərməkdədir. Bu ölkələrin bəziləri bazar iqti- sadiyyatı, digərləri isə inzibati iqtisadi sistemə daha yaxın- dırlar. Qarışıq iqtisadi sistemdə resursların bölgüsü və müxtəlif təyinatlı hazır məhsulların, xidmətlərin istehsalı, habelə satışı ayrı-ayrı mülkiyyətçilər (xüsusi, dövlət, şə- rikli), o cümlədən xarici investorlar tərəfindən həyata ke- çirilir. Keçmiş Sovet İttifaqının, sosialist ölkələrinin ərazi- sində formalaşmış yeni müstəqil dövlətlərdə, o cümlədən də Azərbaycan Respublikasında qarışıq iqtisadiyyatın müəyyən ünsürlərilə rastlaşmaq mümkündür. Bu isə tama- milə təbiidir, çünki həmin ölkələr hələlik inzibati sistemin prinsiplərindən birdəfəlik uzaqlaşmamış və bazar münasi- bətlərini hərtərəfli formalaşdıra bilməmişlər. Lakin bunun- la yanaşı Şərqi Avropa ölkələri, Rusiya, Qafqaz respubli- 112 kaları, Orta Asiya dövlətləri, Çin, habelə başqa ölkələrin qarışıq iqtisadi sistemi arasında ciddi fərqlər, özünəməx- sus xüsusiyyətlər vardır. İqtisadi nəzəriyyənin müxtəlif istiqamət və məktəb- ləri nümayəndələrinin fikrincə, perspektivdə ayrı-ayrı öl- kələrin təsərrüfat həyatında qarışıq iqtisadi sistem daha mühüm bir rol oynayacaqdır. Sosial yönümlü bazar iqtisa- diyyatının formalaşmasına real imkanlar yaradan qarışıq iqtisadi sistem cəmiyyətin sabitliyi, istehsalın səmərəliliyi, əhalinin gəlirlərinin artırılması baxımından daha əlveriş- lidir. Qeyd etmək zəruridir ki, yuxarıda göstərilən iqtisadi sistemlərin hər birinin öz milli modelləri və variantları vardır. Həmin model və variantlar bir-birindən istehsalın təşkilinə, ölkənin milli xüsusiyyətlərinə, iqtisadi imkanla- rına, iqtisadi-sosial problemlərinə, ümumi mədəni inkişaf səviyyəsinə görə fərqlənirlər. Müasir bazar münasibətləri iqtisadi sistemində amerika, alman, isveç, yapon, çin və digər modellər fəaliyyət göstərir. |