Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Dövlətsizləşdirmə
 
- müəyyən bir müəssisə və ob-
yektin dövlət mülkiyyətində qalmaqla, onun idarə olunma-
sı qayğılarının, problemlərinin müəssisələrinin, obyektlə-
rin özlərinə tapşırılmalıdır. Deməli, dövlətsizləşdirmə öl-
kənin təsərrüfat həyatında dövlətin hədsiz rolunun azaldıl-
masına yönəldilmişdir. Lakin bu dövlətin iqtisadi sahədən 
tam uzaqlaşdırılması deyildir. Hələlik bütün dünya ölkələ-
rində dövlətin tənzimləyici rolu və təsərrüfat həyatında iş-
tirakı qalmaqdadır.

---

123 
Müəssisə və obyektlərin dövlətsizləşdirilməsl, satış 
bazarına əvvəllər qoyulmuş məhdudiyyətlərin aradan qal-
dırılması (liberallaşdırılması); qarışıq (dövlət-xüsusi) mül-
kiyyət bazasında müəssisələrin yaradılması; dövlət mül-
kiyyətində olan müəssisələr üçün nisbətən əlverişli və gü-
zəştli vergi, kredit mühiti formalaşdırılması; əks-milliləş-
dirmə yolu ilə dövlət müəssisələrinin təkcə xüsusi şəxslə-
rin deyil, eyni zamanda bankların, digər dövlət müəssisə-
lərinin, kooperativlərin əlinə keçə bilməsi variantları ilə 
reallaşdırıla bilər. 
Özəlləşdirmə isə dövlət mülkiyyətinin müəyyən şərt-
lərlə dəyişməsini nəzərdə tutur. Özəlləşdirmə prosesi nəti-
cəsində mülkiyyətin yeni sahibi, onun təsərrüfat fəaliyyə-
tində istifadəetmə nəticələrinə görə tam məsuliyyət daşı-
yır. Deməli, özəlləşdirmə dövlət mülkiyyətini ayrı-ayrı 
şəxslərin, əmək kollektivlərinin, hüquqi şəxslərin özəl 
mülkiyyətinə verilərək, həmin obyekt, yaxud təsərrüfat va-
hidlərinin dövlətsizləşdirilməsi üsullarından biri hesab 
olunur.
Dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi prosesi, yaxud 
mülkiyyətin bir əldən başqasına keçməsi (transformasiya-
sı) bəsit şəkildə hələ lap qədim vaxtlardan kralların, şahla-
rın, hakimlərin öz pay torpaqlarını, kəndlərini, saraylarını, 
mülklərini bağışlamaları formasında məlumdur. Sonralar 
bu proses geniş yayılaraq, bir çox ölkələri əhatə etmişdir. 
Ötən əsrin son 20-30 ilində dünya miqyasında dövlət mül-
kiyyətinin özəlləşdirilməsinin yeni dalğası başlanmışdır. 
Bu proses dövlət mülkiyyəti ilə xüsusi mülkiyyət arasında 
daha optimal nisbətlər tapmaq axtarışı ilə bağlı olmuşdur. 
Elmi-texniki inqilab, istehsalda struktur dəyişikliklər 
aparmaq zərurəti, «insan amilinə» diqqətin artması, rəqa-

---

124 
bət mübarizəsi, istər iqtisadi-texniki, istərsə də sosial - 
mənəvi cəhətdən dövlətin əlindəki mərkəzləşmiş hədsiz 
mülkiyyətin müəyyən hissəsinin özəl bölməyə verilməsini 
irəli sürmüşdü. Təsadüfü deyildir ki, məhz dövlət mülkiy-
yətinin özəlləşdirilməsi,