Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

nominal 
və real faiz dərəcələri 
anlayışları vardır. 
Nominal faiz 
dərəcəsi 
borclar üzrə cari məzənnə (kursla), yaxud qiy-
mətlərlə ölçülür. 
Real faiz dərəcəsi 
isə müqayisəli qiy-
mətlərlə, inflyasiya səviyyəsi nəzərə alınmaqla hesablanır. 
Əgər bankın faiz dərəcəsi 10% və ölkədə illik inflyasiya 
səviyyəsi də 10%-dirsə, deməli real faiz dərəcəsi sıfıra (0) 
bərabərdir. Əksinə, faiz dərəcəsi 6% və inflyasiyanın sə-
viyyəsi 3%-dirsə, o zaman real faiz dərəcəsi (6%-3%) = 3 
faiz olacaqdır. 
Faiz dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi və ayrı-ayrı 
fiziki-hüquqi şəxslərə tətbiqində, 
kreditlə bağlı risq ami-
li, borcun müddəti, onun həcmi, hökumətin və yerli 
hakimiyyət orqanların vergi siyasəti, banklar arasında 
rəqabət mübarizəsi, qeyri-mükəmməl 
rəqabət bazarının 
xüsusiyyətləri kimi öz təsirini göstərir. Sivil bazar münasi-
bətləri şəraitində faiz dərəcəsinin müəyyənləşməsi, 
pul 
kapitalının 
(saxta, fiktiv) 
real kapitala 
(məhsuldar) çev-
rilməsi prosesində mühüm rol oynadığından, bu işi cəmiy-
yət üçün səmərəli hesab etmək lazımdır. 

---

269 
ə)
Gəlirin bir forması (növü) olan 
mənfəət anlayışı 
bazar münasibətləri iqtisadi sisteminin fərqləndirici xüsu-
siyyətlərindən sayılan sahibkarlıq və işgüzar biznes fəaliy-
yəti ilə bağlıdır. Müasir anlamda 
sahibkar 
dedikdə, xüsu-
si iqtisadi qabiliyyətə, təşəbbüskarlıq səylərinə, təşkilat-
çılıq bacarığına malik, mürəkkəb bazar münasibətləri mü-
hitində düzgün və səriştəli qərarlar qəbul etməyə qadir, 
yenilik naminə ağıllı-düşünülmüş risqə gedən şəxs (qrup) 
başa düşülür. Sahibkar mülkiyyətçisi olduğu hər hansı bir 
istehsal-xidmət obyektini şəxsən özü, yaxud bu işi onun 
meneceri idarə edə bilər. Mülkiyyət obyektinin idarəçili-
yindən asılı olaraq, əldə edilən sahibkar gəlirinin ümumi 
məbləği, istifadə istiqamətləri, bölgü prinsipləri, şübhəsiz 
fərqlənəcəkdir. 
Müəyyən qanun və prinsiplər əsasında sahibkarlıq 
fəaliyyəti ilə məşğul olanların öz