Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

III.
Banklar və bank işinin
normal fəaliyyətini tən-
zim edən maliyyə-kredit orqanları ayrıca bir subyektlər 
qrupunu təşkil edir. 
IV.
Dövlət idarəetmə orqanları
və təşkilatları bazar 
subyektlərinin xüsusi bir qrupunu təşkil edərək, cəmiyyə-
tin ümumi təsərrüfat həyatında ictimai istehsalın gedişini 
tənzimləyir, habelə onların fəaliyyəti üzərində nəzarəti 
həyata keçirir. 
Müxtəlif subyekt qrupları arasında bazar iqtisadiy-
yatı şəraitində müəyyən əlaqə vardır və onların fəaliyyəti 
biri-birini tamamlayır. 
c)
 
Bazarın ən qədim zamanlardan başlayaraq indi-
yədək keçdiyi uzun və mürəkkəb inkişaf yolu, onun aşağı-
dakı formaları (tipləri) olduğunu göstərir: 
İnkişaf etməmiş bazar
, elə bir formadır ki burada 
bazar münasibətləri hələ təsadüfü xarakter daşıyır. Bu tipli 
bazar formasında məhsulların bir-biri ilə dəyişdirilməsinə, 
barter əlaqələrinə, natural mübadiləyə daha çox üstünlük 
verilir. Əmək bölgüsünün geniş yayılmadığı, əmtəə-pul 
münasibətlərinin zəif inkişaf etdiyi, xarici ticarət əlaqə-
lərinin məhdud çərçivələri daxilində inkişaf etməmiş bazar 
forması, öz tarixi rolunu uzun illər boyu uğurla yerinə 
yetirmişdir. Müasir şəraitdə də zəif inkişaf etmiş ölkələr-
də, bir sıra adaların ərazisində, ucqar yerlərdə inkişaf et-
məmiş bazar formasından iqtisadi əlaqələri həyata keçir-

---

164 
mək üçün istifadə olunur. 
Azad bazar
(klassik, sərbəst, rəqabət bazarı). Bu ba-
zar formasının səciyyəvi xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, 
həmin bazarda istər satıcıların, istərsə də alıcıların sayı 
çox olub, qeyri məhduddur. Belə bazarda tələb-təklifin hə-
rəkətverici qüvvəsi sayılan rəqabət hökm sürür, bu isə öz 
növbəsində bazara çıxarılan məhsulların miqdarına, key-
fiyyətinə, qiymətinə, ticarət xidməti səviyyəsinə müsbət 
təsir göstərir. 
Şübhəsiz, azad bazar forması müxtəlif nöqsanlara 
malik olsa da, lakin orada inhisar, iqtisadi, inzibati əngəl-
lər, maneələr, baryerlər yoxdur.