Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Ekoloji böhran və onun aradan qaldırılması
- Buna görə də bəşəriyyətin gələcəyi naminə təbii mühitin qorunması zəruri olur.
|
coğrafi mühit
istehsalın inkişafına ya sürətləndirici, ya da ləngidici tə‟sir göstərir. Lakin, heç vaxt ictimai həyatdakı dəyişikliklərin müəyyənedici səbəbi ola bilməz. Həm də nəzərdə tutulmalıdır ki, cəmiyyətin özü də coğrafi mühitə müəyyən əks təsir göstərir. Həmin tə‟sirin miqyası iqtisadiyatın, elm və texnikanın inkişaf səviyyəsindən və mövcud ictimai münasibətlərdən asılıdır. Lakin coğrafi determinizm adlanan cərəyanın tərəfdarları (Ş.Monteskyo, H.Bokl, S.Solovyov, L.I.Meçnikov və s.) səhvən belə hesab edirdilər ki, guya iq- lim, təbii şərait, coğrafi mühit və onun ayrı-ayrı ünsürləri tarixi prosesi müəyyən edən əsas amillərdir. Məsələn, Monteskyo yazırdı: ölkənin iqli- mi, torpağı və coğrafi vəziyyəti müxtəlif dövlət hakimiyyəti və qanunveri- cilik formalarının səbəbidir, insanların psixologiyasını və xarakterini 273 müəyyən edir. Isti iqlimdə yaşayan xalqlar qocalar kimi zəif və kövrək olurlar. Soyuq sərt iqlimdə yaşayanlar isə gənclər kimi igid olurlar 1 Qeyd etmək lazımdır ki coğrafi məktəb müxtəlif inkişaf mərhələlərindən keçmişdir. Həmin məktəbi təmsil edən baxışlar müasir dövrdə də davam etməkdədir. Bunu geopolitika nəzəriyyəsi və siyasəti sübut edir. Bu nəzəriyyə işğalçılıq siyasətini əsaslandırmağa çalışır. 3. Ekoloji böhran və onun aradan qaldırılması Yer kürəsinin insan tərəfindən təsərrüfat iqtisadi baxımdan mənimsənilməsi artdıqca cəmiyyət ilə təbiətin qarşılıqlı əlaqəsi və asılılığı daha da güclənir. Buna görə də bəşəriyyətin gələcəyi naminə təbii mühitin qorunması zəruri olur. Müasir şəraitdə sosial-ekoloji mühitin vəziyyəti əvvəlki dövrlərdə olduğundan daha çox narahatlıq doğurur. Ətraf mühitin qorunmasına qayğı göstərmək hazırda ən mühüm siyasi və sosial problemlərdən birinə çevrilmiş, qlobal xarakter almışdır. Indi ekoloji böhran digər qlobal problemlər ilə vəhdətdə çıxış edərək beynəlxalq həyata əhəmiyyətli dərəcədə tə‟sir göstərir, bəşəriyyətin gələcək mövcudluğunu ciddi təhlükə halına alır. Bu təhlükə haradan irəli gəlir? Hər şeydən əvvəl göstərilməlidir ki, hazırda insan fəaliyyəti öz miqyasına görə planetar hadisəyə çevrilmişdir. Bu fəaliyyətin hüdudları durmadan artır və getdikcə qeyri-məhdud xarakter alır. Insan fəaliyyəti təkcə biosferanı əhatə etməklə məhdudlaşmır, o tədricən kosmik fəzanı da qavramaqdadır. Digər tərəfdən, bizi əhatə edən biosferanın indiki məhsuldarlıq imkanları ilə ic- timai inkişafın artan tələbatı arasında da ziddiyyətlər durmadan kəskinləşir. Onların həll edilməsi üçün isə cəmiyyətin malik olduğu elmi- texnika potensialı, habelə insanların təsərrüfat iqtisadi fəaliyyətini məqsədyönlü surətdə istiqamətləndirmək tələb olunur. Nəhayət, müasir dövrdə təbii mühitdə mənfi istiqamətdə baş verən dəyişikliklər insan ilə ətraf mühit arasında tarixən qərarlaşmış olan müvazinəti getdikcə daha çox pozur. Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|