Mülkiyyətin subyekti kimi ayrı- ayrı fiziki şəxslər və yaxud
hüquqi şəxslər (müəssisə və təşkilatlar, səhmdar cəmiyyəti) çıxış edir
.
Mülkiyyətə malik olmaq onun sahibinə azad hərəkət etmək (onun üzərində
istədiyi kimi sərəncam etmək) hüququ verir. Beləliklə mülkiyyət onun
subyektinin iradəsinə yenilik gətirir. Bu onun həyatı üçün zəruri
keyfiyyətdir. Buna görə də subyekt özünün fiziki və mə'nəvi qüvvələrini
mülkiyyətə tətbiq edir. Bu halda belə bir məqsəd güdür ki, mülkiyyət onun
həyati tələbatlarını ödəyəcəkdir və həyatının əsas mə'nasını reallaşdırmağa
kömək edəcəkdir.
Mülkiyyətin obyekti məsələsi də diqqəti cəlb edir. Bu anlayışa
təbiətdə olan və insanın yaratdığı bütün maddi və mə'nəvi obyektlər
daxildir
. Bunlar həm də elə obyektlərdir ki, onların sayı və miqdarı
bütünlükdə bəşəriyyət üçün nisbətən azlıq təşkil edir. Sonuncu keyfiyyət
insanların mülkiyyətə olan marağını yaradır.
Mülkiyyətin məzmununda insanın öz şəxsi cismani və ruhi
məhsulları birinci yeri tutur. Bundan sonra ikinci yerdə əmək alətləri gəlir.
Bu tərəf sanki birincinin davamı və tamamlanması kimi çıxış edir. Əslində
mülkiyyət məhz insanın cismani və ruhi dünyasından kənara çıxaraq in-
sanlar arasındakı münasibətlər sahəsinə daxil olduqda özünün əsl
məzmununa malik olur. Bu halda mülkiyyət çox vacib bir keyfiyyət-
özgələşə bilmə keyfiyyəti əldə edir. Mə'lumdur ki, insanın cismani
orqanları (əli, ayağı, gözü və sair), habelə ruhi məhsulları (xarakteri, ağlı,
iste'dadı və sair) özgələşdirilə bilməz, yə'ni onları girov qoymaq, satmaq,
almaq, borc vermək qeyri- mümkündür. (Bu münasibətdə quldarın qul
üzərində hüququ istisnalıq təşkil edir).
Lakin əmək alətləri üzərində
mülkiyyət özgələşmənin bütün formalarına mə'ruz qala bilir. Buna
görə də sözün əsl mə'nasında mülkiyyət məhz ondan başlanır. Həmin
Dostları ilə paylaş: |
