409
yer tuturdu. Ər ilə arvad qəbilə daxilində yaşayırdılar. Uşaqlar əsasən öz
analarını və onların yaxın qohumlarını tanıyırdılar. Hətta bir müddət
kişilər evləndikləri arvadın qəbiləsi daxilinə köçüb orada yaşayırdılar. So-
nralar cüt (ikili) nigah yarandı. Ilk dövrlərdə ailənin öz təsərrüfatı yox idi
və o təsərrüfat funksiyası həyata keçirmirdi. Ər ilə arvad bərabər hesab
olunurdu. Matriarxat (ananın hökmranlığı) dövründə qadın əməyi
(əkinçilik), kişi əməyindən (ovçuluqdan) daha səmərəli hesab olunurdu.
Maldarlığın genişlənməsi, əkinçilikdə qoşqu qüvvəsinin tətbiqi, ağır əmək
növləri və alətlərinin yaranması ilə əlaqədar olaraq kişi əməyinə tələbat
artdı. Bunun nəticəsində matriarxat patriarxat (atanın hökmranlığı) ilə
əvəz olundu. Qadın ərə getdikdən sonra ərinin yanına köçüb yaşamağa
başladı. Beləliklə uşaqlar atanın adını daşıdı.
Monoqam (tək nigahlı) ailə
formalaşdı
. Bu hadisə cəmiyyətdə xüsusi mülkiyyətin meydana gəldiyi
dövrə, quldurluq qurluşuna təsadüf edir. Xüsusi mülkiyyət yarandqdan
sonra qadının ərinə sədaqəti məsələsi daha ciddi əhəmiyyat aldı. Bu
dövrdə hüquqi qanunlar, əxlaq normaları və dini ehkamlar ailədə kişinin
ağalığını möhkəmləndirməyə, arvad tərəfindən nigahın pozulmasını
qadağan etməyə yönəlmişdi. Əgər əvvəllər qız özünə ər seçməkdə
müəyyən qədər müstəqil idisə, sonralar nigah münasibətləri də alqı-satqı
obyektinə çevrilməyə başladı.
Bütövlükdə quldarlıq dövründə qullar ailə qurmaqdan məhrum
idilər. Quldarlar arasında isə tək nigahlılıq ,çox vaxt çoxnigahlılığa çevri-
lirdi.
Feodalizmdə ailə münasibətləri və nigah cəmiyyətin silki quruluş-
unun güclü təsiri altında mövcud olmuşdur. Bu dövrdə ailədə ərin
hökmranlığı bir qədər zəifləyir, çünki ev təsərrüfatının aparılmasında və
uşaqların tərbiyəsində qadının rolu artmağa başlayır. Kəndli ailəsində
ümumən qadın hüquqsuzluğu özünü göstərsə də, bə
'
zi hallarda zəhmətkeş
anaya, evin xanımına rəğbətlə yanaşılırdı.
Dostları ilə paylaş: 
